دوره‌های آموزشی طرح ولایت چگونه شکل گرفت؟

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «تبیین و بررسی تاریخچه تشکیل دوره‌های آموزشی طرح ولایت» با حضور قاسم شبان‌نیا، رئیس مرکز آموزش‌های آزاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، توسط کانون اندیشه جوان در صفحه اینستاگرام کانون برگزار شد.

وی در ابتدا، با اشاره به تاریخچه شکل‌گیری طرح ولایت، گفت: این طرح تقریباً ۲۵ سال است که فعالیت خود را آغاز کرده است. محتوا، کتب و متون این طرح توسط موسسه امام خمینی (ره) تهیه و تدوین می‌شود. در آغاز برگزاری طرح ولایت بعضی از مراکز به صورت جدی به میدان آمدند، بسیج دانشجویی با توجه به دغدغه‌ای که نسبت به مبانی اندیشه اسلامی داشت یکی از این مراکز بود. دوره‌های طرح ولایت تاکنون برای گروه‌های مختلف دانشجویان، طلاب، اساتید، متخصصین پزشکی، دانشکده امین ناجا، بنیاد شهید و برخی گروه‌های دیگر برگزار شده است. بیش از ۹۰ هزار نفر از ابتدای شکل‌گیری طرح ولایت تا به حال گواهی گذراندن این دوره را دریافت کردند.

شبان‌نیا گفت: دوره‌های طرح ولایت با اهتمامی که علامه مصباح (ره) به آموزش مبانی اندیشه‌ای داشتند، شکل گرفت و مورد حمایت جدی مقام معظم رهبری قرار گرفت. طرح ولایت از آغاز شکل‌گیری موافقان و مخالفان بسیار جدی داشته است. ویژگی طرح ولایت این است که مباحث مطرح شده در آن انسجام و نظم مشخصی دارد و هر فراگیری که شش کتاب طرح ولایت را می‌گذراند به منظومه فکری اسلام مسلط می‌شود و این قدرت را پیدا می‌کند که در مقابل شبهات اعتقادی دچار تزلزل نشود. شش کتابی که در دوره‌های طرح ولایت تدریس می‌شود کتاب‌های معرفت شناسی، خداشناسی، انسان شناسی، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه سیاست است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی از برنامه‌های آینده طرح ولایت این است که دوره‌های تثبیت نیز برای علاقمندان برگزار کند. بعضی از مجموعه‌ها اینکار را آغاز کردند، موسسه امام خمینی (ره) نیز در نظر دارد این کار را اجرایی کند. دوره‌های تثبیت کمک می‌کند فرد فراگیر هر شبه‌ای از شبهات اعتقادای را بتواند پاسخ بدهد. شبهات اعتقادی در دوران‌های مختلف به اشکال مختلفی مطرح شده است، کسانی که به کتب طرح ولایت مسلط می‌شوند توانایی پاسخگویی به شبهات را تا حدودی پیدا می‌کنند. چرا که کتب طرح ولایت اصول کلی حاکم بر پاسخگویی به شبهات را در اختیار فراگیران قرار می‌دهد. البته پاسخگویی به تمام انواع شبهات نیاز به تمرین و دوره‌های تکمیلی دارد. بسیاری از ریزش‌های انقلاب که تا کنون رخ داده به این خاطر بوده است که افراد با مبانی اعتقادی آشنایی نداشتند. رهبر معظم انقلاب با اشاره به کارهای سطحی و دور از مبانی تعبیر زیبایی دارند و فرمودند بی مایه فتیر است.

وی ادامه داد: در بررسی‌هایی که صورت گرفته مشخص شد در فتنه‌هایی که در نظام جمهوری اسلامی اتفاق افتاده است ردپایی از فارغ التحصیلان طرح ولایت مشاهده نمی‌شود. این به این خاطر است که فارغ التحصیلان طرح ولایت در میدان سیاسی هم که حاضر می‌شوند با تفکر مبنایی ورود می‌کنند. تفکر مبنایی افراد را در مقابل هجمه‌های اعتقادی واکسینه می‌کند. از این جهت است که مقام معظم رهبری در برهه‌های مختلف به صورت علنی و غیر علنی از این طرح حمایت کردند.

این محقق با اشاره به تغییرات محتوایی طرح ولایت در ادوار مختلف، ابراز کرد: تغییرات زیادی در کتب طرح ولایت از ابتدا تا کنون به وجود آمده است. نکاتی که فراگیران و اساتید در خصوص کتاب‌ها بیان می‌کنند در تنظیم و تدوین کتب جدید مورد توجه قرار می‌گیرد. ضمن اینکه طرح ولایت یک شورای علمی و سیاست‌گذاری دارد، در این شورا دغدغه جدی نسبت به شبهاتی که در سطح جامعه مطرح می‌شود، وجود دارد. از این جهت کتاب‌ها با حفظ اصول کلی حاکم بر اعتقادات دائماً در حال به روزرسانی هستند. همواره بسیار از اصول بین کسانی که در اعتقادات شبهه می‌اندازند مشترک بوده است بنابراین اثبات اصول اعتقادات یکی از ضروری‌ترین موارد کتب طرح ولایت است. دست اندرکاران طرح ولایت به نظرات و بازخوردها اهمیت می‌دهند و اهتمام جدی دارند با توجه به نظرات و بازخوردهایی که به دستشان می‌رسد، نواقص طرح را برطرف کنند.

وی افزود: یکی از اشکالاتی که به کتب طرح ولایت وارد می‌شد سطح ادبیاتی کتب بود. از این جهت یکی از برنامه‌های آینده طرح ولایت این است که سطح ادبیاتی کتب را متناسب با مخاطب تنظیم کرده و در اختیار فراگیران قرار دهد. در حال حاضر کتب طرح برای سطح دوم متوسطه، اول متوسطه، دبستان و حتی پیش دبستان نیز در حال تدوین و آماده سازی است. اشکال دیگری که به طرح وارد می‌شد این بود که در این طرح از حرف‌های مخالفین سخنی گفته نمی‌شود، این مسئله نیز برای سال‌های آینده در نظر گرفته شده و بنا بر این است که بعضی از نکات در قالب متن یا نکات تاییدی از اهل علم به عنوان ارزش افزوده به صورت بارکد در اختیار فراگیران قرار بگیرد و اساتید در هنگام تدریس پاسخ به شبهات را ارائه نمایند.

این پژوهشگر با اشاره به شرایط کرونایی دو سال اخیر عنوان کرد: با توجه به شرایط کرونایی کشور و با نظر علامه مصباح (ره) دوره مجازی طرح ولایت شکل گرفت. به همین خاطر در دوره کرونا نیز فراگیران طرح ولایت کاهش پیدا نکرد و در این دوران حدود ۴ هزار نفر طرح ولایت مجازی را گذراندند. دوره مجازی با سازوکاری مناسب همراه با چکیده نویسی و ارزیابی برگزار شد. حتی نظر علامه بر این بود که شرایطی فراهم شود کسانی هم که مایل نیستند در دوره‌ها شرکت کنند بتوانند از محتوای طرح استفاده کنند، به همین خاطر تمامی صوت‌های تدریس اساتید در شش کتاب طرح به صورت رایگان در آپارات بارگزاری شده و علاقمندان می‌توانند از آن استفاده کنند. هدف حضرت علامه این بود که طرح ولایت به قدری گسترش پیدا کند که سالی یک میلیون نفر در این طرح شرکت کنند و گفتمان این طرح گفتمان غالب در کشور بشود.

شبان‌نیا یادآور شد: بعد از برگزاری طرح ولایت در کشور برخی کشورهای دیگر نیز ابراز علاقه و نیاز به چنین طرحی را مطرح کردند و عنوان کردند در کشورهای ما حتی اهل اندیشه نیز آمادگی پاسخ به شبهات را ندارند. به همین خاطر کتب طرح ولایت به زبان عربی ترجمه شد و تا کنون چند دوره طرح ولایت در کشورهای دیگر برگزار شده است. بخشی از این کتب نیز به زبان انگلیسی ترجمه شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است. از آنجایی که روش طرح ولایت روش استدلال عقلی است در همه جوامع می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در همین راستا قسمتی در مرکز آموزش‌های آزاد تحت عنوان واحد بین الملل راه اندازی شده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دوره مفصل طرح ولایت چهارده جلسه و دوره فشرده آن یک هفته است. یکی از اهداف آینده طرح ولایت این است که علاوه بر رویکرد عقلی به بحث‌های قرآنی و روایی نیز پرداخته شود. در دفاع از اسلام روش‌های مختلفی وجود دارد که همه آنها در جای خود محترم و لازم هستند. طرح ولایت با بهره‌گیری از روش عقلی این هدف را دنبال می‌کند و این روشی است که افراد را در مقابل شبهات واکسینه می‌کند. البته در کنار ایجاد شعور معرفتی برانگیختن شور و اشتیاق نیز ضرورت دارد. همه این روش‌ها در جای خود لازم و مکمل هم هستند.

وی با اشاره به نقدهای سیاسی که به طرح ولایت وارد می‌شود، عنوان کرد: اگر رفتار سیاسی به این معنا است که طرح ولایت در مقابل جریانات انحرافی قد علم کرده، می‌توان گفت این طرح رفتار سیاسی دارد اما اگر انتقاد وارد شده به این معنا است که طرح ولایت جانبداری از جناح سیاسی خاصی می‌کند این برداشت کاملاً اشتباه است. تمام فعالیت‌هایی که در طرح ولایت انجام می‌شود باید در راستای مبانی اندیشه اسلامی باشد. اساتید طرح ولایت به شدت از ورود به مسائل حزبی و جناحی پرهیز داده می‌شوند چرا که این مسائل به هیج وجه در رسالت طرح ولایت نیست و جزء تخلفات محسوب می‌شود.

این پژوهشگر در پاسخ به نقدی که فراگیران طرح ولایت را افرادی دور از فعالیت‌های جمعی تعریف می‌کند، اظهار داشت: این مسئله یک مسئله عمومی نیست و بیشتر به خلق و خوی افراد برمی‌گردد. امروز بسیاری از فعالان تشکل‌های دانشجویی ولایی به نحوی با طرح ولایت اتصال دارند یا داشتند. طرح ولایت مبانی اندیشه افراد را تصحیح می‌کند و اتفاقاً افراد را به سمت فعالیت‌های اجتماعی سوق می‌دهد.