وعده های مخابرات برای اینترنت ثابت و توسعه شبکه

خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری؛ معصومه بخشی پور: مجید سلطانی از آذرماه سال ۹۹ به عنوان هفتمین مدیرعامل شرکت مخابرات ایران پس از خصوصی‌سازی کار خود را در این شرکت در شرایطی آغاز کرد که موجی از اختلافات میان مخابرات و وزارت ارتباطات بر سر تعرفه‌های خدمات مخابراتی و عدم توسعه شبکه ثابت ارتباطات به دلیل انحصار مخابرات دیده می‌شد. در آن زمان مخابرات با بیش از یکصد هزار نیروی انسانی استخدامی و پیمانکاری، برای تأمین هزینه‌های جاری خود نیز دچار مشکل بود و زیانی در حدود یکهزار و ۷۶۰ میلیارد تومان داشت.

پس از حضور سلطانی به عنوان مدیرعامل مخابرات ایران، وی وعده‌هایی مبنی بر توسعه شبکه ارتباطی کشور و جذب سرمایه در صورت موافقت با افزایش نرخ خدمات مخابرات ثابت داد و دلیل عدم توسعه اینترنت ثابت در کشور را در وهله اول، ساختار رگولاتوری عنوان کرد.

حال پس از گذشت یک سال از مدیریت مجید سلطانی در شرکت مخابرات ایران، بر آن شدیم تا در گفتگویی با وی دستاوردهای یک سال اخیر مخابرات را جویا شویم و پاسخ مدیرعامل شرکت مخابرات ایران را به پاره‌ای انتقادات از عملکردش در این مدت بشنویم.

متن گفتگو به شرح زیر است:

* یک سال از حضور شما در شرکت مخابرات ایران به عنوان مدیرعامل، می‌گذرد. در این یکسال چه دستاوردی داشتید؟ آیا اقداماتی که در شروع قول آن را داده بودید محقق شده است؟ به نظر می‌رسد مخابرات در یکسال گذشته حداقل در مباحثی مانند جذب سرمایه و سرمایه گذاری و افزایش کیفیت خدمات آنطور که باید موفق نبوده است؛ نظر شما چیست؟

بنده یک سال است که سکان مدیریت عامل شرکت مخابرات ایران را به عهده گرفتم. این شرکت در زمانی که به بنده تحویل شد دارای بدهی‌های انباشته و به روز زیادی بود که شامل بدهی شرکت‌های همکار، پیمانکاران و دستگاه‌های مختلف می‌شد. به بیان دیگر ما در یک شرایط بحرانی مخابرات را تحویل گرفتیم. صورت‌های مالی در کدال بورس هم نشان داد که در ۳ ماهه آخر سال ۹۹ شرکت مخابرات ایران در بخش ثابت، زیان ده بوده است.

با این وجود پیش بینی ما برای سال ۱۴۰۰ موضوع افزایش درآمد از محل تعرفه خدمات تلفن ثابت بود که محقق نشد و با رشد هزینه‌ها در این بخش، گزارش ۶ ماهه بخش ثابت شرکت مخابرات در سال ۱۴۰۰ که در کدال بورس منتشر شده نشان می‌دهد که شرکت مخابرات ۹۰۰ میلیارد تومان زیان در بخش ثابت داشته است. البته با وجودی که ۹۰ درصد سهام شرکت ارتباطات سیار نیز در اختیار مخابرات است، گزارش تلفیقی و صورت‌های مالی تلفیقی این شرکت، سودده است. به این معنی که در پایان ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۰ مخابرات ۲ هزار میلیارد تومان سود داشته است.

بنابراین باید توجه داشت که وقتی از زیان شرکت مخابرات صحبت می‌شود مربوط به بخش ثابت است و وضعیت صورت‌های مالی تلفیقی مخابرات مطلوب است. آن هم از دید سهامداران.

* نظرتان در مورد وضعیت مخابرات از دید توسعه چگونه است؟ آیا آن را هم مطلوب ارزیابی می‌کنید؟ آیا زیان ده بودن مخابرات در توسعه این شبکه تأثیر منفی نداشته است؟

برنامه پیش بینی شده از سوی ما برای تغییر تعرفه‌های مخابراتی و درآمد حاصل از آن مربوط به ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ بود به نحوی که درآمد هزار میلیارد تومانی را در این برنامه پیش بینی کرده بودیم اما محقق نشد.

یعنی تا پایان دولت قبل، موضوع اصلاح تعرفه صورت نگرفت و هم اکنون نیز با گذشت بیش از ۴ ماه از استقرار دولت جدید، همچنان مصوبه اصلاح تعرفه‌های مخابرات، ابلاغ نشده است.

به این ترتیب یکی از بحث‌هایی که برای توسعه در سال ۱۴۰۰ پیش بینی شده بود و مربوط به افزایش درآمد از محل اصلاح تعرفه بود، محقق نشد. اما ما درآمد نزدیک به ۱,۵۰۰ میلیارد تومان هم از فروش بخشی از دارایی‌های مخابرات پیش بینی کرده بودیم. به هر حال مخابرات سهامدار شرکت‌های اقماری دیگری نیز است و تصمیم بر این بود که این سهام را عرضه کرده و در توسعه مصرف کند. اما به علت فعل و انفعلاتی که در بازار سرمایه رخ داد و سهام همه شرکت‌ها رشد نزولی داشت، این برنامه ریزی هم محقق نشد.

با این حال تنها در فروش بخشی از دارایی‌ها و صرف آن در توسعه شبکه، موفق بودیم و آنچه را که به عنوان عدد توسعه در سال ۱۴۰۰ دنبال کردیم، از همین بخش استفاده از دارایی‌های شرکت محقق شد. ما سعی کردیم که با درآمدهای غیرعملیاتی خلأ درآمدی مخابرات را بپوشانیم و موضوع توسعه را تعطیل نکنیم.

* آیا این توسعه برای پاسخگویی به نیاز مردم کافی بود؟

جواب خیر است. چرا که چیزی که صنعت ICT و مردم از مخابرات انتظار دارند، چیزی در حدود ۵ تا ۶ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در بخش ثابت است. اما ما با تمام توان و فروش دارایی‌ها، تنها حدود ۱,۵۰۰ میلیارد تومان توانستیم به توسعه اختصاص دهیم. یعنی توسعه انجام گرفته اما این توسعه محسوس نیست و با یک روند صعودی خیلی ملایم پیش می‌رویم که مطلوب نظرمان نیست.

ما با تمام توان و فروش دارایی‌ها، تنها حدود ۱,۵۰۰ میلیارد تومان توانستیم به توسعه در بخش ثابت اختصاص دهیم؛ یعنی توسعه انجام گرفته اما این توسعه محسوس نیست * چرا در این حوزه جذب سرمایه نداشتید؟

بخشی از پیش بینی ما از محل فروش دارایی‌ها محقق و بخشی از آن محقق نشده است. بحث دیگر نیز نقدینگی از محل افزایش تعرفه‌ها بود که عدم تحقق آن، نزدیک به ۳ هزار میلیارد تومان پیش بینی برنامه توسعه ما را تحت الشعاع قرار داد.

البته ما جذب سرمایه از محل‌های تسهیلات داشته‌ایم و بخشی را در توسعه هم به کار گرفته‌ایم. اما زمانی که در بخش ثابت هزینه‌ها نسبت به درآمد بالاتر می‌شود، قطعاً آنچه که برای ما در اولویت است، نیروی انسانی است.

شرکت مخابرات ایران ده‌ها هزار همکار مستقیم و غیرمستقیم دارد که از این بنگاه ارتزاق می‌کنند؛ اولویت هر شرکت نیروی انسانی آن شرکت است. ما سعی کرده‌ایم که موضوع پرداخت حقوق و بیمه و مسائل مختلفی که پرسنل با آنها دست به گریبان هستند دچار خدشه نشود.

از این رو یکی از اقدامات مهم ما در یک سال گذشته پرداخت ۴۵ درصد از بخشی از مطالبات بازنشستگان و شاغلان مخابرات بود که از ۱۲ سال پیش انباشته شده بود.

ما معتقدیم که یک بنگاه اقتصادی بزرگ مانند شرکت مخابرات ایران نیازمند به حضور شبانه روزی نیروی انسانی برای نگهداری و ارائه خدمات به مردم است و به همین دلیل به رغم این وضعیت مالی و درآمدی، سعی کردیم تا کارمندان و کارکنان خود را راضی نگه داشته و مطالبات قبلی آنها را پرداخت کنیم.

مضاف بر اینکه همه می‌دانیم که مخابرات برای آنکه بتواند به حیاتش ادامه دهد، باید در بحث نگهداری شبکه و توسعه هم سرمایه گذاری کند. بنابراین ما سعی کردیم که تعادلی بین مسائل پرسنلی و مسائل نگهداری شبکه در مخابرات به وجود بیاوریم. این واقعاً کار سختی بود چون مخابرات درآمد پایین، هزینه بالا و بدهی زیادی داشت اما با این حال یک سال را خوب طی کردیم.

* اما با این وجود شواهد نشان می‌دهد که مشکلات بسیاری به لحاظ کیفی و عدم توسعه در این شبکه همچنان باقی است و کاربران نهایی از سرویس دهی ناراضی هستند.

شرکت مخابرات حتی تا روستاهای دورافتاده کشور شبکه گسترده‌ای دارد و نگهداری این شبکه به صورت شبانه روزی کار بسیار بزرگی است. همکاران ما در همه استان‌ها، شهرها و روستاها زحمت کشیده و این شبکه را سرپا نگه داشته‌اند.

من نمی گویم مشکلاتی وجود ندارد؛ مشکلات وجود دارد و مردم نارضایتی‌هایی دارند اما در مجموع شاخص‌ها نشان می‌دهد که رضایت مشتریان ما رو به بهبود است و شاخص‌های کیفیت شبکه نیز رو به بهبود می‌رود.

یعنی با تغییرات مدیریتی در یکسال گذشته و با وجود تمام مسائل و مشکلات موجود، در یک سال گذشته یک کار جهادی در مخابرات انجام شد تا این شبکه را سرپا نگه دارند و ارائه این خدمات به مردم دچار آسیب نشود.

هرچند که هر از چندگاهی نیز حوادث غیرمترقبه و برخی صدمات عمدی به شبکه مخابرات ایران ضرر وارد کرد اما با همه این شرایط، نگهداری شبکه مخابرات در یک سال مطلوب بوده و شاخص‌ها نیز از رضایت مشترکان و کیفیت شبکه حکایت دارد.

* این شاخص‌ها چیست؟ میزان این بهبودی چگونه محاسبه شده و آیا همان شاخص‌های مدنظر رگولاتوری را مبنا قرار داده‌اید؟

این شاخص‌ها هم از سمت رگولاتوری اعلام شده است و هم مخابرات در سامانه‌های پاسخگویی به مشترکان مانند ۱۱۸، ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۱۰، شاخص‌ها را بر مبنای میزان و نحوه پاسخگویی، زمان پاسخگویی و مدت انتظار کاربر رصد و اندازه گیری کرده و به صورت ماهانه ارزیابی و تحلیل می‌شود.

البته در آیتم‌های مختلف، این شاخص‌ها متفاوت است؛ اما میانگین آنچه که سامانه‌های ما نشان می‌دهد این است که ما رضایت ۸۵ درصدی در سامانه‌های پاسخگویی به مشترکان را داریم.

حتی یکی از مشکلات ما در مورد میزان رضایت مشتریان و نحوه پاسخگویی مربوط به تهران بود که سال گذشته این موضوع را بررسی کرده و متوجه شدیم که آمار و ارقام خوبی دیده نمی‌شود. در این راستا با هماهنگی مدیر منطقه تهران و معاونت امور مشتریان مخابرات ایران، برنامه‌هایی برای بهبود این وضع پیاده سازی شد و هم اکنون شاخص مربوط به رضایت مشترکان در تهران رو به بهبود بوده و تقریباً به حد استاندارد رسیده است. تا پایان سال وضعیت تهران مطلوب می‌شود.

* این رقم مربوط به رضایت از پاسخگویی به مشترکان است؟ در زمینه ارائه خدمات و سرویس، رضایت مندی مشترکان را چگونه ارزیابی کرده‌اید؟

بله، ما در بحث ارائه خدمات نیز دو بخش تلفن ثابت و اینترنت را شاخص گذاری کرده‌ایم.

در بخش تلفن ثابت که معمولاً تقاضا نسبت به موضوع باند پهن کمتر است، شاخص‌ها مطلوب است. البته تقاضاهایی در محل‌های جدید الاحداث مانند شهرک‌ها دیده می‌شود که نیاز به سرمایه گذاری دارد و چون سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها بسیار گران شده و هزینه‌های مربوط به مجوز، حفاری، لوله گذاری و فیبرنوری بالا است، با محدودیت‌های مالی کارمان را کند پیش می بریم.

البته این به معنای آن نیست که ما به فکر نیستیم و کاری در مورد شهرک‌های جدید که نیاز به خط تلفن دارند انجام نمی‌دهیم. اما باز هم باید به این نکته توجه داشت که واقعاً درآمدها در بخش تلفن ثابت اصلاً پاسخگوی نیاز نیست و این کار را کند کرده است.

در بخش ارائه خدمات اینترنت باند پهن، سهم بازار مخابرات از مشتریان باند پهن حدود ۵۵ درصد است که برخی مشتریان در موضوع ارائه خدمات گلایه‌هایی دارند و گلایه آنها هم وارد است.

علت این است که شبکه زیرساختی ما هنوز به فیبرنوری تبدیل نشده و برخی از مراکز ما توسط کابل مسی، خطوط اینترنت را به منازل مردم منتقل می‌کنند و منازلی که دور از مراکز مخابراتی قرار دارند مثلاً فاصله ۳ تا ۵ کیلومتر دارند، در بحث کیفیت دچار مشکل هستند و ما هم این را قبول داریم.

این به معنای آن نیست که مساله را نمی‌دانیم. اما رفع این مشکل نیازمند تبدیل حدود ۱۰ هزار کافوی مسی به کافوی نوری است که در فواصل دور از مرکز قرار دارند.

ما این کافوها را شناسایی کرده و در حال تبدیل هستیم اما روند کند است. تبدیل این میزان کافوی مسی به نوری حدود ۵ هزار میلیارد تومان منابع می‌خواهد.

یعنی ما می‌دانیم که مشتریان ما در انتهای خطوط با فواصل دور، مشکل دارند و سرویسی که می‌گیرند مطلوب نیست. الان در استان‌ها محله به محله که مشکلات زیادی دارند کافوهای مسی را به کافوی نوری تبدیل می‌کنیم و کیفیت فوق العاده می‌شود. در این مناطق دیگر شکایتی نداریم و کیفیت خطوط باند پهن مطلوب شده است.

زمان بندی اتمام این کار به منابع بستگی دارد. اما کارهای ما در استان‌ها در حال انجام است و در صورتی که منابع آن وجود داشته باشد این پروژه یکساله به اتمام می‌رسد.

اگرچه محدودیت منابع باعث کندی توسعه شده اما به این موضوع هم توجه کنید که ما سال گذشته که مخابرات را تحویل گرفتیم پیک مصرف باند پهن در این شبکه ۹۰۰ گیگ بود و هم اکنون به ۱۴۰۰ گیگ رسیده است. یعنی افزایش ۴۰۰ گیگی در یک سال داشته‌ایم. مگر می‌شود شبکه را توسعه نداد و شبکه انتقال و دیتا و دسترسی را درست نکرد و در پیک مصرف پاسخگوی مردم بود؟

مصرف روزانه کاربران در شبکه مخابرات در ساعات پیک به ۱۴۰۰ گیگ رسیده است و این نشان می‌دهد که شبکه در کل کشور در حال توسعه است و اگر توسعه پیدا نمی‌کرد نمی‌توانست این بار را تحمل کند.

با این میزان مصرف اما به هیچ وجه در شبکه بریدگی و کات شدن نداریم و توانستیم با اجرای پروژه‌ها در لایه‌های مختلف شبکه، پاسخگوی نیاز مشتریان باشیم.

در بخش دسترسی کاربران به خدمات شبکه، مشکلاتی وجود دارد اما کار در حال انجام است و تحولاتی که در دولت به وجود آمد و تغییر نگاهی که شاهد آن هستیم، سبب شده که آینده را روشن ببینیم.

ما در سال ۱۴۰۱ این بخش را با توان بیشتری جلو خواهیم برد. به علت همین تغییر سیاست‌ها و تغییر نگاه‌ها و حمایتی که وزیر ارتباطات دولت جدید در همین ماه اخیر از مجموعه مخابراتی کشور داشته، بسیاری از مشکلات در حال رفع شدن است.

برای مثال یک سری از تعرفه‌هایی که مربوط به ارائه سرویس B۲B به شرکت‌ها بوده و از سال ۹۵ تغییر نکرده بود هم اکنون ترمیم شده و ثمره این تغییر خودش را در ۱۴۰۱ نشان می‌دهد؛ این موضوع مربوط به اصلاح تعرفه‌های برق و فضا در مراکز مخابراتی می‌شود که به تازگی توسط رگولاتوری مصوب شده است.

ما تا پیش از این در سایت‌های مخابراتی برق را به شرکت‌های همکار بر اساس تعرفه سال ۹۵ می‌فروختیم ولی با تعرفه سال ۱۴۰۰ این برق را از شرکت توزیع برق خریداری می‌کردیم. در زمینه اجاره بهای فضای مراکز مخابراتی هم، همین مشکل وجود داشت. اما با استدلال توانستیم رگولاتوری را متقاعد کنیم که این تعرفه‌ها را پس از ۵ سال تغییر دهد.

جدول دقیق آن نیز به تازگی توسط کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات منتشر شده است و اثر درآمدی این مصوبه برای مخابرات خوب است و در سال ۱۴۰۱ نمایان می‌شود. حتی از دی ماه جاری هم این اثر قابل مشاهده است.

* حال فرض را بر این بگذاریم که دولت با درخواست مخابرات برای افزایش تعرفه تلفن ثابت موافقت نکند. آیا باید توسعه را متوقف کرد؟ کاربران باید منتظر باشند که افزایش تعرفه اتفاق بیافتد تا خدمات با کیفیت مطلوب دریافت کنند؟

کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات با افزایش تعرفه هزینه نگهداری خطوط تلفن ثابت موافقت کرده است. البته این خیلی مؤثر است. وقتی در بخشی زیان ده باشیم باید خودمان را فقط حفظ کنیم. وقتی درآمد کافی نباشد نمی‌توان به بحث‌های توسعه‌ای فکر کرد. چرا که اولویت، ابتدا اداره کردن یک بنگاه اقتصادی است.

مخابرات در بخش ثابت به این مساله دچار شده و باید خودش را اداره کند. اما با تغییر نگاهی که در وزارت ارتباطات به وجود آمده، قطعاً در آینده در توسعه زیرساخت‌ها و خدمات به مردم و نوسازی شبکه، تغییرات اساسی خواهیم داد.

اتفاق مبارکی که افتاده این است که طی چند ماه اخیر تعامل خوبی میان وزارت ارتباطات و شرکت مخابرات ایران صورت گرفته و پیرو جلسه‌های متعددی که در این زمینه برگزار شد، وزارت ارتباطات با تغییر تعرفه خطوط تلفن ثابت موافقت کرده است.

موضوع اصلاح درآمد مخابرات با تغییر تعرفه تلفن ثابت در چندین جلسه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به بحث گذاشته شد و قطعاً با مدیریت و سیاستگذاری جدیدی که وزیر ارتباطات پیش گرفته است شرکت مخابرات ایران از زیان خارج شده و با یک برنامه ریزی خوب در سال ۱۴۰۱ در توسعه بخش ICT کشور حضور خواهد داشت.

* قرار است چه تغییراتی در نرخ تلفن ثابت ایجاد شود؟ جزئیات بیشتری از درخواست مخابرات می‌گوئید؟

تعرفه‌های جدید باید از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به صورت رسمی ابلاغ و اعلام عمومی شود. حداقل هزینه نگهداری خطوط تلفن ثابت طبق فرمول مدنظر شورای رقابت اصلاح و عددگذاری شده است.

در این فرمول پیشنهادی مدنظر، تعرفه کارکرد تلفن ثابت همان دقیقه‌ای ۴۵ ریال است و تغییری نیافته و فقط هزینه‌ای بابت حداقل نگهداری خطوط از مشترکان دریافت می‌شود که بسته به اینکه خطوط مربوط به روستا، شهر و یا مراکز استان باشد متفاوت است. همچنین هزینه کارکرد تلفن ثابت مشترکان فقط در داخل شبکه (ثابت به ثابت) تا رقم حداقل نگهداری شبکه، رایگان خواهد بود.

باید توجه داشت که خطوط تلفن ثابت حتی در صورتی که استفاده نشود هم حداقل هزینه نگهداری برای مخابرات دارد و مخابرات ملزم به هزینه کرد در این زمینه است. به همین دلیل پس از اثبات این موضوع، فرمول محاسبه درآمد مخابرات از قبوض تلفن ثابت توسط شورای رقابت اصلاح و به وزارت ارتباطات پیشنهاد شد که این درخواست هم اکنون در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در دست تصویب است.

در این زمینه موضوع مدنظر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، این است که مخابرات بتواند سالیانه مطابق با شاخص مدنظر کمیسیون، در بحث توسعه برنامه ارائه دهد. ما هم در این زمینه طرح پیشنهادی خود را داده‌ایم.

* توسعه‌ای که مخابرات قولش را به وزارت ارتباطات داده است مربوط به چه خدماتی خواهد بود؟

توسعه در شرکت مخابرات شامل همه لایه‌های شبکه می‌شود. شما فرض کنید که در خطوط مواصلاتی، ترافیکی در نقاط انتهایی به وجود بیاید اگر آن خطوط اصلی تقویت نشود با گره ترافیکی مواجه می‌شویم.

در حوزه سرویس‌های مخابرات نیز وضع به همین شکل است. شبکه از ابتدا تا انتها باید دیده شود و ۴ لایه سوئیچ، انتقال، دیتا و دسترسی باید هماهنگ با هم توسعه یابد.

این طور نخواهد بود که فیبرنوری را تا درب منازل بیاوریم اما به فکر شبکه انتقال نباشیم. در این صورت آن سرویس مطلوب را نخواهیم داشت.

ما در سال ۱۴۰۰ تمام لایه‌های شبکه شرکت مخابرات را توسعه دادیم و در سال ۱۴۰۱ حداقل توسعه ما ۳ برابر می‌شود.

پیش بینی ما این است که با این سیاستگذاری و حمایت دولت، قطعاً توسعه ما نسبت به ۱۴۰۰ حداقل ۳ برابر خواهد بود و این قول ۳ برابری را به شما می‌دهم و پایان سال آینده با اعداد و ارقام خدمت شما گزارش خواهیم داد پیش بینی ما این است که با این سیاستگذاری و حمایت دولت، قطعاً توسعه ما نسبت به ۱۴۰۰ حداقل ۳ برابر خواهد بود و این قول ۳ برابری را به شما می‌دهم و پایان سال آینده با اعداد و ارقام خدمت شما گزارش خواهیم داد.

* آیا در صورت موافقت با این افزایش تعرفه، همان پیش بینی درآمد هزار میلیارد تومانی برای مخابرات محقق می‌شود؟

پیش بینی ما رقم بیشتری است. ما امسال در ۶ ماهه اول ۹۰۰ میلیارد تومان زیان داشته‌ایم و فرض را بر این می‌گذاریم که در ۶ ماهه دوم هم زیان ما همین میزان باشد. البته با اتفاقاتی که افتاده امیدواریم وضع بهتر شود و ما دنبال این هستیم که به سوددهی برسیم و توسعه داشته باشیم.

اما قطعاً در بخش ثابت زیان نخواهیم داشت و درآمد بالای ۱۵۰۰ میلیارد تومانی را برای این تغییرات پیش بینی می‌کنیم.

هرچه که این عدد بیشتر شود عوائد آن به مردم بازمی گردد. وقتی درآمد شرکت‌ها مناسب باشد برای توسعه هزینه می‌کنند و آینده خودشان تضمین می‌شود. برای این خدمات و آینده شرکت، باید حتماً توسعه چند برابری را برای سال آینده در دستور کار داشته باشیم و با این اتفاقاتی که افتاده این انجام خواهد شد.

* شما بحث تعامل و همگرایی با دولت جدید را مطرح کردید؛ برنامه وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، توسعه شبکه فیبر خانگی است به نحوی که تا سال ۱۴۰۳ قرار است که ۲۰ میلیون پورت دسترسی فیبر برای مردم فراهم می‌شود. مخابرات چه میزان از این تعهد را تقبل کرده است؟

مخابرات برای تحقق این هدف اعلام آمادگی کرده است اما به شرط حمایت؛ باید بقیه بازیگران هم وارد میدان شوند و تمامی شرکت‌هایی که در بخش ثابت توانمند هستند و سرمایه دارند باید زیر چتر مخابرات این برنامه را پیش ببرند.

این کار شدنی است، اگر منابع به موقع تزریق شود. ما باید بتوانیم از منابع تسهیلاتی با تنفس استفاده کنیم. در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نیز در بخش زیرساخت و ارتباطات ثابت و فیبرنوری به شرکت‌ها منابع اختصاص می‌یابد.

برای مثال آلمان برای توسعه شبکه FTTH خود ۲.۷ میلیارد یورو سرمایه گذاری کرد. برای هدف ۲۰ میلیون خط FTTH که آقای وزیر در مورد آن صحبت کردند اگر ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری شود این کار ظرف ۴ سال انجام شدنی است.

ولی باید منابع وجود داشته باشد. این منابع از طریق تسهیلات و فاینانس باید تأمین شود. حتی باید بخشی از حق السهم ۲۸ درصدی درآمد اپراتورها که به خزانه می‌رود به بدنه وزارت ارتباطات برگردد و با نظارت این وزارتخانه در بخش ارتباطات ثابت تزریق شود. در صورت انجام این موارد و فراهم شدن منابع ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلاری، این هدف قابل انجام خواهد بود.

شما سرمایه گذاری کشورهایی مانند آلمان، انگلیس، فرانسه، مالزی، عربستان، امارات و ترکیه و کره جنوبی را در این حوزه ببینید؛ در کره جنوبی دولت بیش از ۴۰ درصد هزینه‌ها برای توسعه شبکه FTTH را تقبل کرد و دلیل آن هم رشد اقتصادی است.

* تاکید دولت بر این است که بخش خصوصی پای کار بیاید! البته در زمینه حمایت حاکمیت از پروژه فیبرنوری، چندسال پیش دولت در پروژه اپراتور چهارم سرمایه گذاری کرد اما آن پروژه به شکست منجر شد. نظر شما چیست؟

حاکمیت باید بخش خصوصی خود را تقویت کند تا اقتصاد کشور رشد یابد. سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت یک اثربخشی دارد که این اثر را می‌توان در تولید ناخالص داخلی دید و این اثبات شده است.

بخش زیرساخت و توسعه فیبرنوری بسیار پرخرج است و شرکت‌ها معمولاً نمی‌توانند این هزینه‌ها را پرداخت کنند؛ حتی سرمایه گذاری هم با بازگشت سرمایه ۱۲ سال، به صرفه نیست. اینکه صبر کنند تا سرمایه به آن‌ها برگردد.

در پروژه ارتباطات فیبرنوری مطالعات انجام شده و هزینه‌ها مشخص است. به همین دلیل در کشورهای توسعه یافته که حاکمیت در حال مدیریت و سیاستگذاری در این حوزه هستند، از این نوع پروژه‌ها حمایت می‌کنند.

جالب است بدانید که سند توسعه راهبردی فیبرنوری در شرکت مخابرات ایران همزمان با کشورهایی مانند آلمان و فرانسه تدوین شد اما حاکمیت در این کشورها به توسعه این پروژه کمک کرد اما در سال‌های گذشته به ما کمکی نشد و ما کند جلو رفتیم. به همین دلیل آنها به آن چشم اندازی که ترسیم کرده بودند رسیدند. حتی در مورد پروژه اپراتور چهارم هم که اشاره کردید دولت با سرمایه خود در این پروژه ورود نکرد و فقط یک شرکت درست شد که سرمایه‌ای نداشت.

* پس با این وجود مخابرات تعهدی برای اجرای پروژه فیبرنوری منازل نخواهد داشت؟

در دنیا شرکت‌های مادر تخصصی را تضعیف نمی‌کنند بلکه تقویت می‌کنند منتها مطابق قوانینی شرکت‌های خرد هم وارد این بازی می‌شوند. یعنی طوری باید سیاستگذاری شود که شرکت مادر تخصصی که وزن اصلی کار را برعهده دارد تقویت شود و بقیه شرکت‌ها را هم زیر بال و پر خودش بگیرد.

* پروژه VDSL مخابرات به کجا رسید؟ قرار بود شرکت مخابرات ایران ۵ میلیون پورت VDSL را جایگزین خطوط فعلی ADSL کند. اما به نظر می‌رسد مخابرات در این پروژه شکست خورده است؟

ما در این زمینه هم داریم کار می‌کنیم. منتها این فناوری در دنیا مقداری از دور خارج شده است. البته من معتقدم که ما نباید خیلی زود در این مورد تصمیم گیری کنیم. چون سرویس خوبی است.

ما باید برای ارائه سرویس میزان سرعت مدنظر مشتری را در نظر بگیریم. چون برای مشترک نوع تکنولوژی آنقدر اهمیت ندارد و مشترک نیازمند سرعت و کیفیت است. پس مخابرات می‌تواند پروژه FTTX را در قالب دو تکنولوژی FTTH و VDSL دنبال کند.

مهم رسیدن به هدف‌گذاری سرعت بیش از ۲۵ مگابیت است که روی هر دو تکنولوژی قابل انجام است. ما نباید انتخاب مشتری را محدود کنیم. بلکه باید به نیاز مشتری و توانایی خرید آن‌ها نیز احترام بگذاریم. در حال حاضر نیز مکان‌هایی که نزدیک مراکز مخابراتی است سرویس VDSL را با سرعت خوبی دریافت می‌کنند و مشتریان در آن مناطق راضی هستند.

* مخابرات چه تعداد پورت VDSL در یک سال نصب کرده است و برنامه مدنظر، چقدر محقق شده است؟

ما به طور میانگین بیش از ۸۰ درصد برنامه‌هایمان را محقق کردیم. یعنی کل برنامه باندپهن مخابرات در یک سال که شامل VDSL ، ADSL ، باند پهن تجاری و FTTH می‌شود در یک سال گذشته در توسعه و نصب حدود ۸۳ درصد محقق شده است. برای مثال درصد رشد ما در باندپهن تجاری ۱۲۰ درصد ارزیابی می‌شود.

البته ۵ میلیون پورت VDSL را وزارت ارتباطات به مخابرات محول کرده بود اما منابع آن تأمین نشد. ما در توسعه روند تدریجی داریم.

* بازگردیم به موضوع مدیریت شرکت مخابرات ایران؛ برخی اقداماتی توسط مخابرات در حال انجام است که به لحاظ حقوقی شامل مخابرات خصوصی سازی شده نمی‌شود. این موارد متأسفانه با بالا بردن هزینه‌ها منجر به کاهش سود عملیاتی مخابرات ایران شده و سهامدار بورسی از این محل دچار زیان شده است. از جمله این اقدامات می‌توان به تغییر وضعیت نیروهای شرکتی ایثارگر و استخدام آنها در شرکت‌های تابعه و پرداخت راهیان بازنشستگان اشاره کرد. موضع شما در پیگیری این رویدادها چیست؟

من خواهشم این است که وارد این موضوعات نشویم. چرا که موضوعات چالشی به درد مردم نمی‌خورد. برخی مسائل برای شرکتی که بورسی است باعث تنش می‌شود و نیازی نیست که خبری شود.

برخی مواقع بار مالی توسط قوانینی که وضع می‌شود به شرکت‌ها تحمیل می‌شود که البته تنها مربوط به مخابرات نیست. مخابرات برابر ماده ۹۰ اصل ۴۴ یک شرکت خصوصی است و دولت یا مجلس نمی‌تواند به شرکت‌هایی که مطابق اصل ۴۴ واگذار شده‌اند تکلیفی کند که بار مالی داشته باشد و آن بار مالی را پیش بینی نکرده باشد. اما با این وجود تغییر وضعیت نیروهای شرکتی ایثارگر اتفاق افتاده است. درست مانند طرح هم‌کدسازی که به مخابرات ابلاغ شد و برای مخابرات ۸ هزار میلیارد تومان زیان به همراه داشت.

اگرچه مخابرات با چنگ و دندان این زیان را پرداخت کرد. همینجاست که می گویم حمایت مهم است. مخابرات نه تنها حمایت نشد بلکه بار مالی هم روی سرش ریخته شده است. مواردی که شما مثال زدید هم از این نوع است.

من معتقدم که حاکمیت باید از بخش زیرساخت مخابراتی و توسعه آن حمایت کند اما این حمایت در قبال مخابرات صورت نگرفته و با قوانین و ابلاغیات متعدد، بار مالی برای شرکت مخابرات هم ایجاد شده است. این را همه قبول دارند؛ حتی خود مجلس و دولت.

موضوع تغییر وضعیت نیروهای شرکتی ایثارگر توسط مخابرات یک بحث حقوقی است و در قانون بودجه هم برای شرکت‌های دولتی و دستگاه‌های اجرایی آمده است؛ برای آن هم بودجه دیده شده است. ما حرفمان این است که بودجه مخابرات در کجای این قانون دیده شده است و مخابرات از کجا باید هزینه‌ها را تأمین کند.

دولت و مجلس و حاکمیت باید مواظب بنگاه‌های اقتصادی خودشان باشند. اگر با این وضعیت جلو برویم قطعاً در دو سه سال آینده همراه اول هم به مشکل برخورد خواهد کرد.

* موضع مخابرات در مورد سرمایه گذاری‌های اپراتور همراه اول در حوزه‌های غیر اپراتوری نظیر محتوا و اپلیکیشن‌های جدیدی چون اوانو و ذره بین چیست؟ به عنوان سهامدار ۸۰ درصدی همراه اول چقدر در تصمیمات کلان این مجموعه دخیل هستید؟

شرکت‌ها دارای هیأت مدیره مستقل هستند و بر اساس قانون تجارت، هیأت مدیره در مورد موضوعات مختلف و بر اساس توسعه و رقابت و روند بازار تصمیم گیری می‌کند. نیازی نیست که سهامدار عمده در این تصمیم گیری ها ورود کند. سهامدار به هیأت مدیره اعتماد دارد و این اعتماد دوطرفه است.

تمامی کارهایی که در هیأت مدیره مصوب می‌شود کاملاً قانونی جلو می‌رود. شاید سهامدار عمده در مورد برخی مسائل کلیدی نظراتی بدهد اما بیشتر برای هماهنگی مدیریت با سیاستگذاری است.

* پس شما با این رویکرد همراه اول موافقید؟

کلاً شرکت‌های اپراتوری در دنیا تنها از خدمات سود نمی‌برند و درآمدها کفاف هزینه‌هایشان را نمی‌دهد. همانطور که می‌دانید در بخش ارائه خدمات ویس و دیتا، با تعرفه‌های فعلی کشورمان، درآمد اپراتورها خوب نیست و این درآمد اپراتور را سرپا نگه نمی‌دارد. در همه جای دنیا، اپراتورها بحث درآمد از طریق ارائه سرویس‌های محتوایی مانند VOD را در دستور کار قرار داده‌اند و مناسب است که اپراتورها در این زمینه‌ها ورود کنند.

کلیات این موضوع مشکلی ندارد و ما هم در مخابرات در حوزه محتوا ورود کردیم.

برای مثال قبلاً قراردادهای خوبی در حوزه محتوا نداشتیم و همه را بازنگری کردیم. یکی از شرکت‌های اقماری را خاص این موضوع گذاشتیم. بازمهندسی قراردادهای مخابرات در یکسال گذشته به افزایش درآمد مخابرات کمک کرد. به نحوی که از این بازمهندسی درآمد عملیاتی ۵۵ میلیارد تومانی در ۶ ماهه اول امسال داشتیم.

در همین راستا بحث توافقنامه با سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان صدا و سیما را پیگیری می‌کنیم و در پی آن کنسرسیومی شکل گرفته که با توجه به تغییرات مدیریتی در سازمان صدا و سیما پیش بینی می‌کنیم که در آینده نزدیک شرایط خوبی در حوزه محتوا را شاهد باشیم.

* موضوع بازپس گیری شبکه سیم مسی از مخابرات و سایر زیرساخت‌های مخابراتی طبق لایحه‌ای که دولت قبل به مجلس برده است، هم اکنون در دست بررسی در کمیسیون صنایع است. سال‌ها است که بحث انحصار مخابرات به دلیل داشتن همین زیرساخت‌ها مطرح می‌شود. شما فکر می‌کنید در صورتی که این لایحه تصویب شود، چه اتفاقی برای مخابرات می‌افتد؟

«انحصار» کلید واژه‌ای بود که برخی می‌خواستند از آن بهره برداری سیاسی کنند و این هیچ کمکی به کسی نکرد و تنها یک جریاناتی از آن استفاده سیاسی بردند.

این در حالی است که حاکمیت باید به شرکت مادر تخصصی مخابرات ایران با سابقه ۵۰ ساله، نگاه شرکت مادر داشته باشد. چرا که ۵۰ سال برای این شبکه زحمت کشیده شده و شما نمی‌توانید بگویید چرا رشد کرده‌ای و قد کشیده‌ای؟ برای این شرکت هزینه شده و توسعه داده شده است. نمی‌توان گفت که چرا شما بزرگ هستید و چرا همه چیز در اختیار شما است؟

بحث این است که آیا سایر بازیگران بخش ثابت هم می‌توانند از امکانات مخابرات استفاده کنند؟ بله؛ ۱۷ شرکت FCP مگر خدماتشان را از مخابرات نمی‌گیرند؟ آیا ۴۵ درصد سهم بازار را ندارند؟ این سهم توسط کدام زیرساخت‌ها فراهم شده است؟

تا چند ماه گذشته تعرفه سیم رانژه ۱۲ سال ثابت نگه داشته شده بود تا شرکت‌های FCP ضرر نکنند، اما اگر مخابرات ضرر کند اشکالی ندارد؟

مصوبه‌ای مانند بیت استریم را ما اجرایی کرده‌ایم. این مصوبه متوقف بود. پارسال که بنده آمدم، تیم مالی و فنی را برای پیگیری این موضوع گذاشتم و قرارداد ما با ۸ شرکت امضا شد و هم اکنون سرویس دهی در تهران و شهرستان‌ها آغاز شده است. همکاری ما با این شرکت‌ها رو به گسترش است و هدف ما هم رضایت مردم است. اما به شرطی که همکاری برد برد باشد. سیاست دولت قبل این بود که مخابرات تضعیف شود و سایر شرکت‌ها تقویت شوند که این سیاست خوبی نبود.

سیاست دولت قبل این بود که مخابرات تضعیف شود و سایر شرکت‌ها تقویت شوند که این سیاست خوبی نبود. مخابرات لوکوموتیو است و همه صنعت را به دنبال خود می‌کشد و نباید آن را قفل کرد

اثرگذاری مخابرات در صنعت ICT قابل مقایسه با سایر شرکت‌ها نیست. مخابرات لوکوموتیو است و همه صنعت را به دنبال خود می‌کشد و نباید آن را قفل کرد.

هم اکنون تنها ظرفیت ۲۵ درصد صنعت ICT فعال است. چرا این اتفاق افتاده است؟ چرا کابل در کارخانه‌ها انبار شده اما پولی برای خرید و کابل کشی و توسعه وجود ندارد؟ مخابرات در این حوزه مظلوم واقع شده است.

مخابرات باید در روستاها سرویس دهد و بازگشت سرمایه‌ای ندارد اما شرکت‌های FCP خودشان را در این زمینه ملزم نمی‌کنند. این در حالی است که درآمد ماهانه مخابرات در بافت روستایی نسبت به هزینه‌ای که صرف می‌کند، یک دهم است.

نمی‌شود که شما خانه تان را بفروشید اما بگویید درخت گردو داخل حیاط را نفروخته‌ام؛ شما خانه را با درخت فروختید. مخابرات وقتی فروخته شد به عنوان شرکت مخابرات ایران فروخته شد با تمام دارایی‌های کابل و سیم و داکت.

به نظر من بازپس گیری مخابرات اتفاق نمی‌افتد و این غیر قانونی است و مجلس هم آن را تصویب نخواهد کرد. واگذاری مخابرات بر اساس اصل ۴۴ و بسیار شفاف انجام شده است. در این زمینه ما نظرمان را به مجلس داده‌ایم و در کمیسیون‌های تخصصی نظرات خوبی بر این اساس داده شده و بعید می دانم این لایحه رأی بیاورد.