آیا دانمارک واقعا ایران را به جاسوسی در قطب شمال متهم کرد؟

آیا دانمارک واقعا ایران را به جاسوسی در قطب شمال متهم کرد؟۲۴ دی ۱۴۰۰ - ۱۴ ژانویه ۲۰۲۲

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

یک سرباز روس در یکی از پایگاه‌های نظامی روسیه در قطب شمال

روز پنج‌شنبه چندین خبرگزاری داخلی از جمله فارس و مهر گزارش دادند که سرویس امنیت و اطلاعات دانمارک "مدعی جاسوسی ایران در قطب شمال شد." در این خبر نام ایران در کنار نام دو کشور چین و روسیه قرار گرفته و آمده که دانمارک درباره "جاسوسی این کشورها از قطب شمال" هشدار داده است.

فعالیت‌های امنیتی و اطلاعاتی روسیه در منطقه قطب شمال، موضوع تازه‌ای نیست. پیشتر حتی گزارش‌هایی از تلاش‌های روسیه برای ساخت پایگاه‌های نظامی مجهز به تسلیحات هسته‌ای در قطب شمال منتشر شده است. این کشور از اعضای اصلی شورای شمالگان است و بر بخش‌هایی از این منطقه مالکیت دارد.

در پی افزایش اهمیت استراتژیک قطب شمال بعد از پیش‌بینی‌ها درباره گرمایش زمین، چین نیز همواره تلاش کرده تا خود را یک کشور "نزدیک به قطب شمال" معرفی کند و در تحولات سیاسی-اقتصادی این منطقه نقش بازی کند. تا جایی که پکن موفق شد در سال ۲۰۱۳ به عنوان عضو ناظر به شورای شمالگان بپیوندد.

اما تا امروز هرگز صحبتی از تمایل جمهوری اسلامی ایران برای ورود به رقابت‌های سیاسی قطب شمال منتشر نشده بود. از زمان انتشار این خبر نیز هنوز واکنشی از سوی دولت ایران منتشر نشده است. آیا واقعا دانمارک ایران را به جاسوسی در قطب شمال متهم کرده؟

پاسخ کوتاه به این پرسش منفی است. دانمارک حتی درباره احتمال جاسوسی ایران در قطب شمال هم هشداری منتشر نکرده است.

• چرا ترامپ می‌خواهد گرینلند را بخرد؟ آیا این کار شدنی است؟
• گرینلند، پایگاه چین در آب‌های قطب شمال؟
• آب شدن یخ‌ها؛ آیا شمالگان به یک مسیر مهم کشتیرانی تبدیل می‌شود؟
• چرا قدرت‌های جهانی انتخابات گرینلند را از نزدیک دنبال می‌کردند؟

منبع تصویر، SeppFriedhuber

توضیح تصویر،

پیش‌بینی‌ها درباره گرمایش زمین موجب شده تا قطب شمال به منطقه‌ای تبدیل شود که قدرت‌های جهان بر سر کنترل آن با هم رقابت کنند

روز پنج‌شنبه، "سرویس اطلاعات و امنیت دانمارک" (PET)، ارزیابی خود را درباره "تهدیدهای جاسوسی" منتشر کرد. این گزارش، یک متن ۳۰ صفحه‌ای است که بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و برای ارتباط با افکار عمومی منتشر شده است و به همین دلیل، شکل و محتوای آن شباهتی به گزارش‌های بررسی اطلاعاتی ندارد.

در گزارش، نام ایران در کنار چین و روسیه به عنوان یکی از کشورهایی که "تهدید فوری" ارزیابی شده‌اند، قرار گرفته است. اما این ارزیابی کلی ارتباطی به مساله رقابت ژئوپولتیک در منطقه قطب شمال ندارد.

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بی‌بی‌سی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی

برنامه ها

پایان پادکست

در این گزارش، دانمارک یکی از "پیشروترین کشورها در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری، نوآوری و تحقیقات" معرفی شده و آمده است که برخی از حوزه‌ها "شامل انرژی، بیوتکنولوژی و فناوری‌های کلیدی" است. در ادامه آمده که اگرچه این ویژگی برای اقتصاد دانمارک بسیار حیاتی است، اما در عین حال این کشور را به هدف "کشورهایی مانند چین، روسیه و ایران" تبدیل می‌کند.

سرویس اطلاعاتی دانمارک، سه کشور ایران، چین و روسیه را از جمله کشورهایی توصیف کرده که "تلاش می‌کنند به اشکال غیرقانونی و از طریق جاسوسی، به اطلاعات جدیدترین دانش و تکنولوژی دست یابند."

در این گزارش آمده که چنین فعالیت‌هایی شامل "جاسوسی صنعتی" و "خریدهای غیرقانونی" است. مساله خریدهای غیرقانونی در واقع بیشتر درباره فناوری‌هایی مطرح است که کاربرد دوگانه دارند و می‌توانند علاوه بر کارکردهای معمولی در صنایع نظامی نیز استفاده شوند.

سپس در بخش "خریدهای غیرقانونی" نام ایران، در کنار چین، روسیه، پاکستان، کره شمالی و سوریه به عنوان کشورهایی ذکر شده که در ارزیابی سرویس اطلاعاتی دانمارک تلاش کرده‌اند به فناوری‌های این کشور دست یابند تا آنها را در صنایع نظامی استفاده کنند.

دانمارک، اگرچه کشوری با مساحتی بسیار کوچک (کمی کوچکتر از استان آذربایجان شرقی) است، اما جزیره پهناور گرینلند که بخش مهمی از شمالگان محسوب می‌شود، تحت حاکمیت پادشاه دانمارک است و به شکل خودمختار اداره می‌شود. به همین دلیل در گزارش سرویس اطلاعاتی دانمارک، بخشی نیز به رقابت‌ها در قطب شمال اختصاص داده شده است.

• چرا قدرت‌های جهانی انتخابات گرینلند را از نزدیک دنبال می‌کردند؟

در این بخش از گزارش، هیچ نامی از ایران برده نشده و تنها چین و روسیه به عنوان کشورهایی که "تهدید" هستند، ارزیابی شده‌اند. در گزارش آمده است که در منطقه شمالگان، چین و روسیه "به طور مشخص در قالب فعالیت‌های نفوذ و جاسوسی، به عنوان مثال از طریق حملات سایبری به مقام‌های دانمارکی و گرینلندی و جزایر فارو، و موسسات بازرگانی و تحقیقاتی" تهدیدی برای دانمارک هستند.

در بخش‌های دیگر گزارش به نمونه‌هایی از فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران نیز اشاره شده است که هیچ کدام ارتباطی به قطب شمال ندارند و بیشتر به عنوان مستنداتی از "تهدیدهای ایران" به طور کلی ذکر شده‌اند. از آن جمله تایید حکم زندان و اخراج یک شهروند ایرانی-نروژی توسط دیوان عالی دانمارک در ماه مه سال ۲۰۲۱ (اردیبهشت ماه ۱۴۰۰).

اگرچه در گزارش نام این شخص نیامده، اما اشاره سرویس اطلاعاتی دانمارک به پرونده دستگیری و محاکمه محمد داودزاده لولوئی است که به جاسوسی و تلاش برای قتل متهم شده بود. در گزارش اخیر تاکید شده که او به دلیل همکاری با سرویس اطلاعاتی ایران و همچنین نقش داشتن در پرونده تلاش برای ترور یکی از اعضای گروهی به نام "جنبش مبارزه عربی برای آزادی اهواز" محکوم شده است.

سرویس اطلاعاتی دانمارک همچنین یادآوری کرده که محاکمه سه تن از اعضای گروه "جنبش مبارزه عربی برای آزادی اهواز" که یک سازمان مسلح جدایی‌طلب است، از ماه آوریل (۹ ماه پیش) آغاز شده است. این سه تن که از اعضای بلندپایه این گروه توصیف شده‌اند، به "جاسوسی برای عربستان، حمایت از تروریسم و تامین مالی تروریسم" متهم شده‌اند.

متهم شدن یک استاد ایرانی-آلمانی در یکی از دانشگاه‌های نروژ نیز به عنوان یکی دیگر از نمونه‌های فعالیت‌های مرتبط با ایران در گزارش آمده است. در این بخش از گزارش آمده که این محقق ایرانی‌تبار متهم است که سیستم ذخیره اطلاعات یک دانشگاه نروژی را هک کرده است. این سیستم حاوی اطلاعاتی بوده که با محدودیت‌های صادراتی روبه‌رو هستند.

این گزارش می‌افزاید، این محقق متهم است که اطلاعات دفاعی نروژ را در اختیار گروهی از محققان مهمان که ایرانی بوده‌اند قرار داده است. او به این محققان اجازه دسترسی به آزمایشگاه‌های دانشگاه را داده است. در حالی که دسترسی به این آزمایشگاه‌ها به مجوزهای مخصوص وزارت دفاع نیاز دارد و او بدون مطلع کردن وزارت دفاع یا حتی مدیران دانشگاه به این کار دست زده است.

در مجموع، این گزارش بازتابی است از نگرانی سرویس اطلاعاتی دانمارک درباره فعالیت‌های جاسوسی کشورهای دیگر، از جمله ایران برای دستیابی به دستاوردهای فناوری، به ویژه تکنولوژی‌های با کاربری دوگانه در دانمارک که می‌تواند در پیشرفت‌های تسلیحاتی و معادلات سیاست بین‌الملل نقش کلیدی بازی کند. و مشخصا اثری از نگرانی یا هشدار دانمارک درباره جاسوسی یا احتمال هر اقدامی که بخواهد از سوی حکومت ایران در قطب شمال رخ بدهد، دیده نمی‌شود.