قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین؛ از متن تا فرامتن  

همکاری بلندمدت ایران و چین، موافقان و مخالفان جدی دارد که بخشی از این موافقت ها و مخالفت ها کارشناسی و همراه با بحث ها و استدلال های فنی است و قسمتی هم سیاسی و متاثر از قطب بندی و فضا سازی های سیاسی در داخل و خارج کشور. درباره واکنش های گسترده درقبال امضا و اجرای این توافق نامه، چند ملاحظه وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود.

اول این که بصورت طبیعی، آمریکا و اروپا و هواداران آنها در داخل کشور با ورود ایران به یک همکاری بلندمدت با چین مخالفند. به باور برخی تحلیلگران، غربی ها خیلی بهتر از ما در ایران، از جایگاه بی بدیل چین در آینده اقتصاد و سیاست جهان آگاهند. قراردادهای بازرگانی پرحجم و داد و ستد مالی گسترده کنونی آنها با چین بیانگر واقع بینی و فهم و درک درست اروپا و آمریکا درخصوص نقش آفرینی چینی ها در اقتصاد امروز و فردای دنیاست.

بر اساس آمار منتشر شده، در سه ماهه دوم 2021، چین به بزرگترین و شریک اول تجاری اروپا در بخش کالا تبدیل شد و آمریکا را به رتبه دوم فرستاد.

از سوی دیگر، چین نیز به دنبال ایجاد تنوع گسترده در سبد شریکان تجاری خود در سراسر جهان است و در چارچوب یک سیاست خارجی بشدت عملگرایانه، درپی پیدا کردن کشورهایی به عنوان «مشتری» یا «شریک» یا «همکار اقتصادی» است که نفت و گاز و مواد اولیه ارزان تری را به دست او برسانند یا بازار مصرف خوبی برای کالا و خدمات چینی باشند.

در این میان، به نظر می رسد کشور که دهه هاست، با رفتار قهرآمیزغربی ها رو به روست، با انجام بازنگری اساسی در سیاست خارجی خودش و در چارچوب رویکرد به دیپلماسی راهبردی «نگاه به شرق» درصدد ارتقای جایگاهش از یک «مشتری» یا «شریک رده پایین» به یک «دوست و همکار» در روابط با جمهوری خلق چین است.

اما تغییر رویکرد ایران در نگاه به شرق، مخالفانی هم دارد .

در شرایطی که آمریکا با فشار کمرشکن تحریم های ظالمانه می خواهد اقتصاد ایران را در تنگناهای بیشتری قرار دهد ، هر تدبیر و راهکاری که رویکرد ضدتحریم داشته باشد، به شدت با پروپاگاندای غربی رو به رو می شود تا در حافظه افکار عمومی ایران به موضوعی «سیاه و ضدملی» تبدیل شود.

اما آیا همه انتقادها به قرارداد بلندمدت ایران و چین از این دسته است و ریشه در دشمنی های سیاسی دارد؟

آیا همه کسانی را که درباره ابعاد و زوایای این قرارداد هشدار می دهند و خواستار دقت نظر و کنکاش در بندبند آن هستند و نگرانی های جدی درباره «هژمونی زرد» دارند و هرگونه خدشه بر استقلال کشور را ناروا می دانند و آن را درتضاد قانون اساسی ایران ارزیابی می کنند، مزدور و آلت دست دشمن باید بدانیم؟

اگر از «تبلیغات سیاه» نظام سلطه علیه این قرارداد بگذریم که واکنش تبلیغاتی و رسانه ای دست اندرکاران را می طلبد تا درباره آن روشنگری و افکار عمومی اقناع شود، اما دسته ای دیگر از پرسش ها و نقدها همچنان مطرح هستند که قصدشان، نه سیاه نمایی و تشویش ذهن مردم جامعه است و نه زیر سوال بردن یک قرارداد مهم با کشور قدرتمندی که در امروز و فردای نظام بین الملل جایگاه ویژه ای دارد و از رهگذر ارتباطات دوجانبه با آن، می توان یک بازی «برد-برد» را برای هر دو ملت رقم بزنیم، به شرط این که سینه چاک منافع ملی و مصالح کشور خودمان باشیم، زیرا یقین داریم، چینی ها هم در آن سوی این قرارداد، ذره ای از منافع ملی خودشان پا پس نمی کشند.

رسیدن به بازی «برد-برد» نیز در گرو این است که صدای صاحبان نقدهای سالم و دلسوزان استقلال و منافع ملی ایرانیان را با دقت بشنویم و اجازه بدهیم، دلسوزان بدون لکنت و بی دغدغه، حرف های کارشناسی و ملاحظه ها و دغدغه های خودشان را درباره آینده روابط ایران و چین و قرارداد 25 ساله بگویند و بنویسند؛ بی آنکه هراس داشته باشند که متهم به «بازی در زمین دشمن» شوند و انگ «غرب گرا» بودن بر پیشانی شان بچسبد.

به واقع، بزرگترین خبط و خطا این است که حساب نقدهای «سالم» و «معطوف به منافع ملی» را با حساب «تبلیغات سیاه» و «ضدملی» یکسان بدانیم و بدون توجه به اهداف و نیات، هر دو را با یک چوب برانیم.