حمله به ابوظبی، تاوان تغییر اوضاع به ضرر حوثی‌ها در یمن

حمله نظامی به فرودگاه ابوظبی و منفجر کردن سه مخزن سوخت علاوه بر افزایش سطح منازعه در جنگ داخلی یمن معادلات شکننده امنیتی در خاورمیانه را نیز دستخوش دگرگونی ساخته‌است.

در این حمله غافلگیرکننده که از سوی دولت‌های عربستان سعودی و امارات متحده عربی «بزدلانه و تروریستی» نامیده شد، سه نفر از اتباع خارجی هندی و پاکستانی مقیم ابوظبی کشته شده و شش نفر زخمی شدند. طبق ارزیابی اماراتی‌ها حملات توسط پهپاد انجام شده اما نیروهای مسلح در خدمت حوثی‌ها اعلام کردند که «عملیات با پنج فروند موشک بالستیک و کروز و تعداد بسیاری پهپاد انجام شد».

وزیر اطلاع‌رسانی دولت مورد حمایت «انصارالله یمن» با حمایت از حملات پهپادی-موشکی صورت گرفته به منطقه‌ای که غیرنظامی است اظهار داشت: «حمله نیروهای مسلح یمن به امارات در چارچوب پاسخ قانونی و مشروع بوده و در واکنش به تشدید حملات و اقدامات نظامی مستمر امارات علیه مردم یمن صورت گرفته است». حوثی‌ها و نیروهای همسو می‌خواهند از طریق این حمله در برابر حمایت نظامی-لجستیکی و مالی امارات متحده عربی از نیروهای یمنی جنوب بازدارندگی ایجاد کنند.

این حمله را در واقع باید واکنشی به ناکامی ائتلاف به رهبری انصارالله در استان‌های «مارب» و «شبوه» دانست. دولت یمن به رهبری عبدربه منصور در روز ۲۱ام دی سال جاری مدعی شد که «طی یک نبرد ۱۰ روزه، ارتش یمن با کمک یک گروه شبه‌نظامی طرفدار دولت و حملات هوایی ائتلاف به رهبری عربستان سعودی، موفق به بازپس‌گرفتن استان شبوه شده‌اند».

بیشتر در این باره:

آمریکا، بریتانیا و سازمان ملل حمله پهپادی حوثی‌ها به امارات را شدیدا محکوم کردند

حوثی‌ها از ماه دسامبر سال ۲۰۲۱ یورش سنگینی را برای فتح استان مارب انجام دادند که آخرین منطقه مهم یمن شمالی است که در کنترل دولت دارای مشروعیت جهانی یمن است. اهمیت مارب در آنجاست که پالایشگاه و مراکز نفتی مهمی در آنجا وجود دارد. استان شبوه خطوط تدارک حوثی‌ها و متحدان قبیله‌ای و نظامی‌شان برای فتح مارب بود. در عین حال این منطقه خود نیز منابع و تأسیسات نفتی مهمی دارد.

بی‌اعتنایی دولت نجات ملی یمن به درخواست سازمان ملل برای توقف حمله به مارب و پذیرش آتش‌بس باعث شد تا حملات هوایی عربستان سعودی شدت یافته و امارات نیز حمایت‌ها و تحرکاتش را افزایش دهد. نیروهای نظامی و عملیاتی امارات متحده عربی طی سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ از یمن خارج شدند اما به لحاظ مستشاری نظامی، تسلیحاتی و مالی از «شورای انتقال جنوب» متشکل از قبایل بزرگ یمن جنوبی فعالانه حمایت می‌کند.

ابتدا سخنگوی نیروهای مسلح وابسته به انصارالله یمن درگیری شدید نظامی در استان شبوه را پذیرفت اما مدعی شد با کشتن ۵۱۵ نفر از نیروهای ارتش یمن و حامیان خارجی آنها و زخمی کردن صدها نفر از آنها حمله مربوطه را خنثی کرده‌اند. اما شکست انصارالله در حدی بود که در ادامه آن را پذیرفتند. «محمد البخیتی»، عضو دفتر سیاسی جنبش انصارالله به شبکه الجزیره گفت استان شبوه برای آنها ارزش تاکتیکی داشته و هدف اصلی نبوده‌است.

در ارزیابی حوثی‌ها و متحدان‌شان در داخل و خارج از مرزهای یمن دولت امارات متحده عربی در مقایسه با زمان خروج نیروهای های نظامی از یمن وارد همکاری بیشتری با عربستان سعودی و دولت عبدربه منصور شده بود؛ ازاینرو البخیتی حدود دو هفته قبل تهدید کرد که «اگر امارات عملیات خود را متوقف نکند حمله به عمق خاک این کشور که مدتی به حال تعلیق درآمده بود از سرگرفته می‌شود.»

بیشتر در این باره:

واکنش ایران و اسرائیل به حمله علیه امارات؛ ائتلاف عربستان مواضع حوثی‌ها را بمباران کرد

حوثی‌ها به موازات دست به انجام اقداماتی علیه دولت آمریکا زدند. آنها بعد از بازداشت تعدادی از کارمندان محلی سفارت آمریکا در صنعا در ماه نوامبر سال قبل و امتناع از مذاکره با نمانیده دولت آمریکا تعدادی از زندانیان القاعده یمن را آزاد کردند. «علی فاضل» از هواداران حوثی‌ها با انتشار توئیتی مدعی آزاد کردن هشتاد نفر از زندانیان القاعده یمن شد. این اقدام مشابه عمل دولت بشار اسد در آزاد کردن زندانیان وابسته به گروه‎های اسلام‌گرای افراطی سلفی در ابتدای جنگ داخلی سوریه برای انحراف مبارزات مردم سوریه و رفع تهدیدات علیه حکومت سوریه است.

حال به نظر می‌رسد حوثی‌ها تهدید خود را عملی کردند که با توجه به موضع دولت امارات متحده عربی در محفوظ دانستن حق واکنش تلافی‌جویانه انتظار می‌رود که بر خلاف خواست آنها امارات سطح مداخله در جنگ داخلی یمن را افزایش دهد.

احتمالاً این واکنش ترکیبی از حملات هوایی و پیشروی نیروهای یمنی مورد حمایت امارات در زمین و افزایش فشار به دولت مورد حمایت حوثی‌ها در یمن خواهد بود.

اما آنچه در این میان اتفاق غیرمنتظره است، تأثیر منفی بر تنش زدایی و تعامل بین جمهوری‌اسلامی ایران با کشورهای امارات متحده عربی و عربستان سعودی است. نوع رابطه موجود بین حوثی‌ها و سپاه قدس و نهاد ولایت فقیه ایران هر گونه تردیدی را زایل می‌کند که آنها بدون صدور چراغ سبز تهران مبادرت به حمله پهپادی-موشکی به تأسیسات انرژی و هوایی امارات متحده عربی کرده باشند.

آنچه می‌توان در چرایی این تصمیم جمهوری‌اسلامی گمانه‌زنی کرد تقویت توان چانه‌‎زنی در مذاکرات نوبرجامی و گفت‌وگوهای دو جانبه با امارات و عربستان سعودی برای عادی سازی روابط است. چرخش توازن قوا در یمن از دید تصمیم‌گیران اصلی حکومت ایران نقطه ضعف محسوب شده و آنها تغییر مناسبات در میدان را برای تعقیب اهداف خود ضروری پنداشته‌اند. در عین حال مرگ بحث‌برانگیز «حسن آیرلو» از فرماندهان سپاه قدس و سفیر نظام دریمن تخت حکومت حوثی‌ها و طرح ضرورت انتقام از سوی برخی از محافل سیاسی تندرو در ایران نیز می‌تواند دریچه‌ای به روی تحولات اخیر در یمن بگشاید.

بیشتر در این باره:

سه کشته در انفجارهای ابوظبی؛ خبرگزاری وابسته به سپاه: تذکر عملی به امارات بود

اما ترکش‌های حمله به فرودگاه ابوظبی و حمایت کشورهای غربی از دولت امارات متحده عربی می‌تواند فضا را بر خلاف محاسبات جمهوری‌اسلامی ایران تغییر دهد. سفر «شیخ طحنون بن زاید آل نهیان»، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی و استقبال مقامات حکومتی در ایران امیدی برای آب شدن یخ روابط بین دو کشور ایجاد کرد تا جایی که علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی آن را «دورانی جدید» نامید.

البته از همان موقع معلوم بود که این اتفاق با دشواری‌های زیادی مواجه است. همچنین تحلیل‌های بدبینانه نیز وجود داشت که مقامات امارات برای بازدارندگی در برابر اقدامات احتمالی حکومت ایران در خصوص گسترش روابط دیپلماتیک با اسرائیل و همچنین شکست محتمل مذاکرات معطوف به نوسازی برجام این سفر را انجام داده و هدف آنها تاکتیکی است.

به هر حال خیلی زود معلوم شد که بازگشت روابط ایران و امارات متحده عربی به دوران خوب گذشته با موانع سخت روبه رو است. اقدام تهاجمی حوثی‌ها ممکن است امارات را به تجدیدنظر در رویکرد جدید وا دارد. البته سابقه درگیری و حملات سنگین و مستمر حوثی‌ها به عربستان سعودی در زمانی که مذاکرات دو طرفه بین نمایندگان ایران و سعوی جریان داشته‌است، اجازه نمی‌دهد تا نتیجه‌گیری قطعی داشت که تعامل دولت‌های ایران و امارات متحده عربی متوقف شده و به سمت افزایش تنش حرکت خواهد کرد.

فرجام درگیری‌های آینده در یمن نشان خواهد داد که حوثی‌ها با این کار موقعیت نیروهای متخاصم را ضعیف کرده و امارات متحده عربی را کاهش سطح مداخله واداشته و یا بر عکس خطای محاسبه آنها باعث عقب‌نشینی بیشتر و از دست دادن مناطق بیشتری می‌شود.

نظرات طرح شده در این یادداشت، الزاماً بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست.