فیلم‌های گمنام «فجر» را زود قضاوت نکنید/ بازی ژانرها در «بی‌رویا»

آرین وزیردفتری کارگردان فیلم سینمایی «بی‌رویا» از آثار راه‌یافته به بخش سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر در گفتگو با خبرنگار مهر درباره آخرین وضعیت مراحل تولید این فیلم سینمایی توضیح داد: تصور می‌کنم فیلم ما جزو معدود فیلم‌هایی بود که نسخه کامل و نهایی آن به هیأت انتخاب جشنواره رسید و در حال حاضر فیلم به لحاظ تولیدی کامل است. تنها منتظر دریافت پروانه نمایش آن هستیم که فکر می‌کنم در این زمینه هم مشکلی وجود نداشته باشد.

این کارگردان سینمای کوتاه درباره ساخت اولین فیلم بلند سینمایی خود گفت: بعد از چند فیلم کوتاهی که ساختم و دو تای آخر آن‌ها بسیار هم موفق بودند، دو سه سالی بود که درصدد ساخت فیلم بلند بودم. کمی هم طول کشید تا فضای ساخت فیلم بلند را بیشتر بشناسم و بتوانم فیلمنامه‌ای برای فیلم بلند بنویسم. «بی‌رویا» دومین فیلمنامه بلندی است که نوشته‌ام و مطمئن بودم که می‌تواند تبدیل به فیلم جالبی شود.

وی ادامه داد: در یکی از جشنواره‌هایی که من فیلم کوتاه داشتم، هومن سیدی جزو هیأت داوران بود. فیلم «مثل بچه آدم» را دیده بود و برای آن به من جایزه هم دادند. بعد از آن به من گفت اگر خواستی کاری انجام دهی و من می‌توانستم کمک کنم، به من بگو. از آنجا با هم آشنا شدیم و از طریق هومن سیدی با سعید سعدی آشنا شدم. فیلمنامه‌ای که آن زمان در دست داشتم را نساختم اما آشنایی ما ادامه‌دار شد تا اینکه برای این پروژه هم احساس کردم بهترین افرادی که می‌توانم با آن‌ها کار کنم همین دو نفر هستند. ابتدا سعید سعدی تهیه‌کنندگی «بی‌رویا» را پذیرفت و بعد هم که هومن سیدی فیلمنامه را خواند، با ما همراه شد.

هومن سیدی آزادی کامل برای کارگردانی به من داد

وزیردفتری درباره هم‌فکری با هومن سیدی به‌عنوان یک کارگردان در مسیر کارگردانی «بی‌رویا» هم گفت: شاید به دلیل اینکه هومن سیدی خودش کارگردان بود، آزادی کاملی به من به‌عنوان کارگردان داد. آقای سعدی هم به همین شکل بود و هر دو نفر حمایت کامل از من کردند و اطمینان کامل به من داشتند. در مرحله‌ای که متن را خواندند، نظرات بسیار مفیدی دادند اما هیچ‌گاه موضع‌شان اینگونه نبود که به‌واسطه تجربه و تسلط بیشتر بخواهند در کار من دخالت کنند. همواره هم تأکید داشتند که این باید فیلم اول خودت باشد. هر ضعف و قوتی در فیلم باشد، برعهده خودم است.

این کارگردان درباره حضور تعداد زیادی از فیلم‌اولی‌ها در جشنواره امسال عنوان کرد: من خیلی خوشحالم که این اتفاق رخ داده است و احساس می‌کنم دیگر بچه‌های فیلم‌اولی هم چنین حسی داشته باشند. بیشتر این کارگردان‌ها دوستان من هستند که پیش‌تر فیلم کوتاه می‌ساختند و حالا وارد فضای تازه‌ای شده‌اند. نمی‌دانم تفکیک بخش برای فیلم‌های اول به سنت سال‌های قبل بهتر است یا این شرایط جدید اما فکر می‌کنم هیأت انتخاب امسال فضای ویژه‌ای را برای فیلم‌اولی‌ها مدنظر داشته‌اند و این برای من بسیار خوش‌آیند است. شاید عده‌ای بگویند این اسامی تازه و گمنام در فهرست نهایی برای چیست، اما فکر می‌کنم بهتر است ما را با فیلم‌های‌مان بسنجند.

وی ادامه داد: غیر از چند فیلمی که متأسفانه به دلیل ممیزی بیرون از جشنواره مانده‌اند، اگر بپذیریم معیارهای انتخاب فیلم‌های جشنواره، کیفیت آثار بوده است، محدودیت تعداد آثار منجر به اعتبار بیشتر جشنواره می‌شود. فکر می‌کنم اگر این فضای کیفی حفظ شود، اتفاق خوبی برای جشنواره خواهد بود. در سال‌های قبل خیلی از فیلم‌ها به دلیل اعتبار و نام سازندگان به جشنواره راه پیدا می‌کردند و این اتفاق موجب می‌شد خیلی از فیلم‌اولی‌ها بیرون از جشنواره بمانند. شاید به همین دلیل هم بخش «نگاه نو» راه‌اندازی شد. از این نظر فکر می‌کنم اتفاقی که امسال رخ داد، موجب خوشحالی است و نشان از ورود یک نسل تازه به سینمای ایران دارد که در دوره‌های گذشته هم توانسته‌اند خود را ثابت کنند.

کارگردان فیلم «بی‌رویا» درباره انتظار خود از جشنواره فیلم فجر هم گفت: من خیلی امیدوارم فضای به‌وجود آمده به‌واسطه برخی حواشی، توسط مدیران جشنواره مدیریت شود. اینکه برخی فیلم‌ها به دلیل مشکل پروانه نمایش بیرون از جشنواره بمانند، واقعاً اتفاق خوبی نیست. اگر هیأت انتخاب فیلم‌هایی را انتخاب کرده‌اند، حتماً آن آثار پروانه ساخت داشته‌اند که توانسته‌اند فرم جشنواره را پر کنند. به همین دلیل لااقل انتظار می‌رود که فضای جشنواره فضایی بازتر برای دیده‌شدن فیلم‌ها باشد.

پیش از دیدن فیلم‌ها قضاوت‌شان نکنید

وی افزود: از مخاطبان جشنواره و به‌خصوص رسانه‌ها هم این انتظار می‌رود که تا پیش از دیدن فیلم‌ها نسبت به آن‌ها قضاوت نداشته باشند. درست است که شاید خیلی از اسامی ناشناخته هستند اما اگر بخواهیم بر این اساس از الان قضاوت کنیم که این دوره از جشنواره فیلم خاصی ندارد، اتفاق قشنگی نیست. مطمئن هستم بعد از دیدن فیلم‌ها نظرات اینگونه نخواهد بود.

وزیردفتری در توضیح بیشتر درباره فیلم «بی‌رویا» هم گفت: فیلم درباره یک زوج جوان به نام‌های رویا و بابک است که قرار است از ایران مهاجرت کنند. فیلم در یک فضای اجتماعی‌تر آغاز می‌شود اما تلاشم این بود که با وجود آغاز فیلم در یک فضای رئالیستی، در ادامه تغییر فاز جدی داشته باشد. در همان اوایل داستان، رویا با یک دختر بی‌نام‌ونشان آشنا می‌شود که حضور این دختر در زندگی این زوج، اتفاقات عجیبی را در زندگی آن‌ها رقم می‌زند.

وی افزود: تلاشم این بود که از مدل‌های آشنا در سینمای ایران روایت فیلم را آغاز کنم که مخاطب راحت‌تر با آن همراه شود اما در جایی که مخاطب اطمینان پیدا می‌کند که به فضای قصه و داستان تسلط پیدا کرده است، با یک شیب جدی همه چیز به هم می‌ریزد و مخاطب ناگزیر به تجدیدنظر در مشاهداتش می‌شود. نمی‌دانم چقدر در این زمینه موفق بوده‌ام اما فکر می‌کنم برای تماشاگری که مخاطب جدی‌تر سینما است و علاقه به بازی با ژانرهای مختلف دارد، تماشای این فیلم می‌تواند جذاب باشد.

این کارگردان فیلم‌اولی درباره بالا رفتن هزینه‌های تولید فیلم در سال‌های اخیر هم گفت: سخت‌ترین مرحله برای یک فیلمساز جذب سرمایه است. فیلم ما جزو معدود فیلم‌های جشنواره است که تهیه‌کنندگان خودشان روی فیلم سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از این نظر محدودیت‌هایی هم داشتیم اما فکر می‌کنم متن فیلمنامه و همراهی عوامل باعث شد که توانستیم با یک تیم حرفه‌ای کار را به سرانجام برسانیم. در غیر این صورت نیاز به چند برابر هزینه‌ای که در حال حاضر صرف این فیلم شده است داشتیم تا بتوانیم کار را به تولید برسانیم. از این منظر شرایط بسیار سخت شده و این سختی برای فیلمساز فیلم‌اولی بیشتر هم هست. جلب اعتماد برای اینکه می‌توانی در بلندمدت با یک تیم حرفه‌ای کار را به سرانجام برسانی، دشوار است.

وی در پایان بیان کرد: فکر می‌کنم بخشی از این افزایش هزینه مربوط به دستمزدهای شبکه نمایش خانگی است که انتظارات و توقعات را بالا برده و بخشی دیگر شرایط عمومی‌تر اقتصادی و تورم است که تولید را بسیار گران کرده است. خوشبختانه در کار ما عوامل بسیار همراه بودند و هیچ‌کس به خاطر توقعات مالی در پروژه حضور نداشت، اما در مجموع لازم است دست‌اندرکاران سینما نسبت به وضعیت تجاری شبکه نمایش خانگی نگاه متفاوتی به شرایط تولید در سینما داشته باشند تا تولید فیلم سینمایی به ویژه فیلم‌اول سخت‌تر و گران‌تر از این نشود.