دومین آب انباربزرگ فارس درآستانه تخریب کامل/بخشی از گنبد فرو ریخت

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- آمنه سپهر: برخی از آب انبارهای تاریخی شهرستانهای جنوبی استان فارس ثبت ملی شده‌اند، آب انبارهایی که ریشه در مهندسی سنتی گذشتگان ما دارند.

در پی بارش‌های اخیر در مناطق جنوبی فارس بسیاری از آب انبارهای تاریخی آسیب جدی دیده‌اند.

آب انبارهایی که از آن هنوز صدای غیرت و مردانگی مردان پارسی به گوش می‌رسد. معماری منحصر به فرد آب انبارهای جنوب فارس بر ضرورت حفظ این بناهای ارزشمند تاریخی تاکید دارد. اما در پی بی توجهی متولیان امور در شهرستان گراش متأسفانه گرد کم‌توجهی بر طاق این بناهای تاریخی نشسته و قسمتی از گنبد آب انبار تاریخی حاج اسدالله در ۲۹ دیماه امسال فرو ریخت و باعث گلایه مندی شدید مردم از اداره اوقاف بعنوان متولی این اثر تاریخی شد.

آنچه که مسلم است اینکه این آب انبارها نیازمند مرمت و بازسازی است تا این ابتکار مهندسی ایرانیان قدیم برای نسل‌های آینده حفظ شود.

وجود آب انبارها در بیشتر نقاط جنوبی استان فارس خصوصاً شهرستانهای لارستان، خنج، گراش و اوز به چشم می‌آید. سازه‌هایی که نشان می‌دهند در گذشته مردم نیاز آبی خود را از این آب انبارها تأمین می کرده‌اند.

این آب انبارها که به منظور ذخیره نزولات آسمانی در فصول بارندگی و مصرف آب در فصول کم‌بارش سال احداث می‌شود اما با تداوم بارش‌ها بزرگترین آب انبار تاریخی گراش دچار آسیب دیدگی شدید شده است.

در همین راستا یکی از فعالین حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی شهرستان گراش در گفتگو با خبرنگار مهراظهار کرد: برکه حاج اسدالله یا «برکه کشکول» را حاج اسدالله، فرزند دهباشی علیرضا، ۱۵۷ سال پیش ساخته است؛ کسی که چند اثر تاریخی دیگر مانند برکه کل نیز حاصل نیک‌اندیشی اوست.

حامد عبدالهی با بیان اینکه این اثر در ۲۵ اسفند ۹۷ در فهرست آثار ملی قرار گرفته، افزود: در سال‌های اخیر، چندین بار درخصوص احتمال فرو ریختن سقف این بنا اخطار داده شده بود، اما در پی بی توجهی متولیان این اثر تاریخی منحصر به فرد سرانجام گنبد این برکه در صبح ۲۹ دی‌ماه ۱۴۰۰ فرو ریخت.

رئیس انجمن معرفی و حفظ آثار و بناهای تاریخی گراش تاکید کرد: برکه حاج اسدالله به جهت معماری منحصر به فرد با قطر ۲۱ متر و ارتفاع ۱۰ متر یکی از آب انبارهای منحصر به فرد گراش است.

عبدالهی ابراز کرد: این آب انبار یکی از مهمترین و خوش فرم ترین معماری‌های جنوب کشور را داراست که از هر زاویه یک فرم زیبا و هندسی دارد.

سقف آب انبار از ۶ سال پیش آسیب دیده بود

او با ذکر این موضوع که این برکه از سال ۱۲۸۶ هجری قمری تا کنون مرمت نشده است، تصریح کرد: از شش سال پیش تاکنون که سقف این بنای تاریخی آسیب دیده بود از سوی مردم و دوستداران بناهای تاریخی به متولیان هشدار داده شده بود، اما به دلیل بی توجهی اداره اوقاف به این اثر ارزشمند بخشی از گنبد آب انبار حاج اسدالله فرو ریخت.

این فعال حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی گراش یاد آور شد: در این منطقه مردم از موقوفات به عنوان یک میراث ماندگار یاد می‌کنند و معمولاً در این امر حسنه از یکدیگر پیشی می‌گیرند اما متوقعند که پس از وقف اموال خود مسئولان و متولیان نسبت به نگهداری آن کوشا باشند.

به گفته مسئول انجمن معرفی و حفظ بناهای تاریخی گراش، این آب انبار نیز وقف اداره اوقاف است و به همین دلیل نهادهای دیگر برای مرمت آن پیش قدم نمی‌شوند.

عبداللهی با اشاره به اینکه اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گراش هنوز بعنوان یک نمایندگی اداره می‌شود، اضافه کرد: نمایندگی اداره میراث فرهنگی شهرستان گراش در هزینه‌های جاری خود مانده است و حتی دفتر نمایندگی این اداره در بنای تاریخی خانه شهیدان عظیمی که موزه مردم شناسی گراش نیز هست، قرار دارد، بنایی که استحکامی ندارد و پس از هر بار بارش باران احتمالاً فروریختن سقف این میراث فرهنگی نیز هست.

جلسات مکرر بی نتیجه

او همچنین به جلسات مکرر با دفتر نماینده مجلس برای مرمت آب انبار حاج اسدالله گراش گریزی و گفت: پس از بازدید میدانی دکتر حسین زاده نماینده مردم در مجلس و رایزنی‌ها برای تأمین اعتبار مرمت این بنا متأسفانه نتیجه‌ای حاصل نشد.

وی خواستار مشارکت خیرین برای مرمت این بنای تاریخی شد و گفت: مرمت این بنا به دلیل پیچیدگی و قطر و عمق زیاد آن و وجود آب فراوانی که پس از بارش‌ها در آن جمع شده است، نیازمند برآورد دقیق و نگاه کارشناسی است تا با کمک خیرین نیک اندیش حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی با تأمین اعتبارات لازم از زوال کامل آن جلوگیری شود.

به گفته این فعال حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی در گراش مرمت این بنا نیازمند اعتباری افزون بر یک میلیارد است.

مسئولان بی توجه هستند

عبدالهی ضمن انتقاد از بی توجهی مردم و مسئولان به آب انبار حاج اسدالله گفت: مرحوم حاج اسدالله خودش به تنهایی این بنا را برای ما ساخت و رفت ولی ما وهزاران گراشی حاضر نیستم برای تعمیر و نگهداری این اثر مهم و تاریخی اقدامی کنیم، این در حالیست که در همسایگی ما در لار و اوز تمام آب انبارها قبل از باران ودر تابستان تعمیر و حتی لایروبی می‌شود و جالب‌تر اینکه که آرامگاه دکتر احمد اقتداری و مرحوم دکتر شیبانی از افتخارات گراش هم در کنار این آثار باستانی قرار دارد و باز هم به بناهای تاریخی توجهی نمی‌شود.

او وقف را بعنوان میراثی ماندگار در گراش عنوان کرد و گفت: با ریختن بام آب انبار حاج اسدالله در حقیقت هویت و اصالت فرهنگ وقف در این شهرستان از بین رفت و این اصلاً پسندیده نیست که اینگونه یادگارسنت های زیبایمان رو به زوال برود.

در ادامه رئیس نمایندگی اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان گراش نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: آب انبار تاریخی حاج اسدالله گراش داری شش دهنه و دو مجرای ورودی و یک مجرای خروجی آب است که در ساخت مخزن و طاق مجراهای ورودی و خروجی از سنگ و ملات ساروج استفاده شده است.

سید عفیف‌الدین زندوی تاکید کرد: این بنا از تابستان ۱۳۸۰، از سوی میراث فرهنگی کشور در شمار آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

به گفته وی این آب انبار در سال ۱۲۴۸ ه. ش به همت حاج اسدالله فرزند دهباشی ساخته شده و دومین اثر شاخص شهرستان گراش است که در بارندگی‌های اخیر آسیب جدی دیده است.

نیاز به اعتبار یک میلیاردی برای مرمت بنا

این مقام مسئول با اشاره به تخریب بخشی از گنبد این اثر ارزشمند تاریخی بیان کرد: مرمت برکه حاج اسدالله نیازمند اعتباری افزون بر یک میلیارد تومان است که مشارکت خیرین این حوزه را می‌طلبد.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری گراش مرمت این بنای ارزشمند تاریخی را بسیار حساس خواند و گفت: باید مرمت این بنا بصورت دقیق و کاملاً کارشناسی انجام شود.

زندوی در بخش دیگری از سخنان خود اضافه کرد: در بارندگی ۲۳ دی ماه قسمتی از سقف خانه تاریخی شهیدان عظیمی در وضعیت بحرانی قرار گرفته است.

او گفت: خانه شهیدان عظیمی مکان اداری و موزه مردم شناسی گراش است.

در ادامه مدیر کل اداره اوقاف و امور خیریه استان فارس در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در استان فارس ۲ هزار و ۷۷۹ آب انبار وجود دارد، اظهار کرد: در شهرستان گراش ۵۲۰ آب انبار وجود دارد که تنها ۱۲ آب انبار این شهرستان دارای درآمد است.

آب انبارهای گراش درآمد ندارند

حجت الاسلام سید عباس موسوی با ذکر این نکته که در آمد و عوائد حاصله از ۱۲ آب انبار گراش صرف نیت واقف می‌شود، عنوان کرد: متأسفانه بخش عمده‌ای از آب انبارهای گراش فاقد درآمد هستند که یکی از همین آب انبارها، آب انبار حاج اسدالله است که با وجود قدمت بسیار زیاد و میراثی بودنش هیچ‌گونه درآمدزایی ندارد تا عوائد حاصل از آن صرف احیا، نگهداری و مرمت خود بنا شود.

وی با تاکید بر اینکه آب انبارهای میراثی نیازمند اعتبارات زیاد برای احیا و مرمت هستند، تصریح کرد: هیچ‌گونه ردیف اعتباری دولتی برای حفظ، احیا، نگهداری و مرمت آب انبارها وجود ندارد و می‌طلبد که مردم و خیرین این حوزه همانگونه که در احداث این بناها اقدام کرده‌اند برای نگهداری از این سرمایه‌های ارزشمند تاریخی پیشقدم شوند.

به گفته موسوی حسینه ها، مساجد و آب انبارها همواره مردم نهاد و خیرساز بوده‌اند و باید با ورود در این حوزه از زوال این بناهایی که متعلق به مناطق خودشان هست، جلوگیری کنند.

مدیر کل اداره اوقاف و امور خیریه استان فارس بیان کرد: این اداره کل در حفط و نگهداری و مرمت آثار و بناهای تاریخی ادارات متولی در کنار مردم و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخی هستند اما انتظار می‌رود تا مردم برای تأمین اعتبار لازم برای مرمت این آثار آستین بالا بزنتد و آنچنان که شایسته است، کار مرمت این بناها انجام شود.

او خاطرنشان کرد: تعدادی از فرهنگ دوستان و اهالی دغدغه مند شهرستان گراش با همراهی اداره اوقاف و امور خیریه پیگیر مرمت این بنا بودند و با نامه نگاری و مکاتبات به دنبال مرمت این بنا بودند تا از محل درآمد دیگر بناهای اوقافی این شهرستان انبار حاج اسدالله را مرمت کنند اما این اقدام چون‌از نظر شرعی دارای مشکل است و نمی‌شود که از محل موقوفات دیگر تأمین هزینه کرد، به نتیجه نرسید.

این مقام مسئول در امور خیریه‌ای استان فارس در خاتمه یادآور شد: باید به مردمی بودن و اماکن عام المنفعه توجه ویژه داشت، اما به دلیل نداشتن ردیف اعتباری از خیرین نیک اندیش گراشی دعوت‌میشود تا در مرمت این بنای ارزشمند تاریخی سهیم باشند.

به گزارش خبرنگار مهر، آب انبار حاج اسدالله بعد از برکه کل گراش دومین آب انبار بزرگ فارس است. برکه کل گراش نیز بزرگترین آب انبار ایران است.