تک صدایی حسین شریعتمداری در مخالفت با گفت و گوی مستقیم ایران و آمریکا / مذاکرات چه زمانی انجام می شود؟

«تاکنون مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها صورت نگرفته است. در صورتی که طرف‌های مقابل آماده باشند که تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران را بردارند جا برای هرگونه توافق وجود دارد.» با این جمله ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان، تیر خلاص به احتمالات بر سر مذاکره بین ایران و آمریکا زده شد تا اینگونه شائبه هایی که طی دو روز اخیر بر سر این موضوع شکل گرفته بود رنگ و بویی جدی تر به خود بگیرد.

غوغای وزیر خارجه ایران /شمخانی هم وارد شد

حسین‌امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در "همایش ملی ایران و همسایگان" که در تهران برگزار شده گفت که "طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را به ایران ارسال می‌کند که خواهان سطحی از مذاکرات مستقیم با ایران است". وی که به عنوان یک مقام ارشد دولت ابراهیم رئیسی به صراحت از احتمال مذاکره مستقیم با امریکا برای اولین بار سخن می‌گفت، افزود«اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق "خوب" با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی‌ها داشته باشیم، این را نادیده نخواهیم گرفت.»

علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز توافق خوب را پیش شرطی برای تغییر روش مذاکره بین ایران و آمریکا دانست و تلویحا اظهارات امیرعبداللهیان را تایید کرد. توئیت شمخانی وقتی اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم شورای عالی امنیت ملی مسئول اصلی تعیین چارچوب مذاکرات وین است و نظر شمخانی می تواند به نوعی بیانگر دیدگاه این شورا باشد.

شرط مذاکره مستقیم ایران و آمریکا

«توافق خوب» اما همان پیش شرطی بود که از سوی این دو مقام بلندپایه ایران خطاب به آمریکایی ها مطرح شد تا نشان دهند در عین آمادگی برای برداشتن گامی بلند در مذاکرات، همچنان برای گفتگوی مستقیم تردیدهایی نیز وجود دارد.

همزمان با این اظهار نظرها، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز گفت که مذاکره مستقیم با ایران در خصوص بازگشت متقابل به برجام و دیگر مسائل بسیار سازنده‌تر خواهد بود. وی با بیان دوباره این که آمریکا آماده گفتگوی مستقیم با ایران است، گفت: «دیدار مستقیم این گفتگو را که برای رسیدن سریع به تفاهم و بازگشت متقابل به برجام بسیار ضروری است، تسهیل می‌کند.»

نماینده روسیه نیز که تلاش دارد نقش فعالی در این دور از مذاکرات ایفا کند، سکوت نکرده و به این اظهارات واکنش نشان داد. اولیانف که دائما خبرهایی از مذاکرات را در قالب توئیت نشر می دهد و به گفته منابع غربی از طرف ایران در مذاکرات وین حاضر است و در مواردی پیام‌های ایران و آمریکا را تبادل می‌کند، بلافاصله پس از اظهارات وزیر خارجه ایران، در توییتی از آن استقبال کرد اما گفت چنین مذاکرات در مراحل نهایی گفت و گوها مفید خواهد بود.

پیشتر نیز گزارش شده بود که در جریان سفر هفته گذشته ابراهیم رئیسی به مسکو مقام‌های روسیه نیز توصیه‌هایی به وی در زمینه مذاکرات احیای برجام کرده بودند.

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی بر این باورند که آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در مذاکرات جاری بر سر احیای توافق هسته‌ای برجام، ناگزیر خواهند بود در اوایل و یا اواسط ماه فوریه در مورد آینده مذاکرات هسته‌ای با ایران تصمیم‌گیری کنند.

بیشتر بخوانید:

اعلام آمادگی مشروط رئیسی برای مذاکره مستقیم با آمریکا

ببینید | واکنش رئیسی به درخواست آمریکایی‌ها برای مذاکره

پاسخ ایران به امتیازگیری آمریکا درباره زندانیان دو تابعیتی

در این میان آمریکا تلاش می‌کند که از فرصت‌های به وجود آمده نهایت استفاده را ببرد از جمله رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد ایالات متحده در گفتگوهای احیای برجام، به خبرگزاری رویترز گفت که بعید است آمریکا بدون آن که تهران چهار شهروند آمریکایی «گروگان» را آزاد کند، با ایران به توافقی برسد.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در این باره گفت موضع دیگری گفت که تهران آمادگی دارد در خصوص آزادی زندانیان دو طرف با آمریکا مذاکره کند.

بن بست با اروپا؟

این سیگنال های مثبت از سوی ایران، آمریکا و روسیه درحالی ارسال می شود که لیز تراس، وزیر امور خارجه بریتانیا، سه شنبه گفت، مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای برجام میان ایران و قدرت‌های غربی در حال رسیدن به یک «بن‌بست خطرناک» است.

خانم تراس به پارلمان بریتانیا گفت: «این مذاکرات اضطراری است و پیشرفت به اندازه کافی سریع نبوده است.»
به نوشته رویترز، وزیر خارجه بریتانیا گفت: «ایران اکنون باید انتخاب کند که آیا می‌خواهد توافقی را منعقد کند یا آن که می‌خواهد مسئول فروپاشی برجام باشد. و اگر برجام فرو بریزد، همه گزینه‌ها روی میز است.»

واکنش متفاوت اصولگرایان به مذاکره ایران و آمریکا

اما نظرات مختلفی در مورد این گفتگوی مستقیم وجود دارد. عده‌ای بر این باورند که دیگر زمان پیام بردن و آوردن توسط کشورهای اروپایی به پایان رسید و در گذشته هم ایران وآمریکا پشت یک میز سر برنامه‌هسته‌ای حرف زدند و در نهایت به توافق رسیدند که برجام نام گرفت.

این عده بر این باورند که خروج آمریکا از برجام و انفعال کشورهای اروپایی، چین و روسیه در احیای برجام و عدم توانایی در شکستن تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، بازهم نشان داد که طرف اصلی این مناقشه تنها و تنها آمریکاست و دیگران در ماجرای برجام زینت المجلس هستند و تنها به این مذاکرات و توافق‌ها جنبه بین‌المللی می‌دهد و نقش دیگری ندارند.

طرفداران این نظریه نسبت به سوء استفاده برخی کشورها از فضای میانجی‌گری و واسطه‌گری میان ایران و آمریکا در روند مذاکرات هشدار می‌دهند.

عده‌ای دیگر نیز تأکید دارند از آنجایی که آمریکا یک جانبه از برجام خارج شده، باید ملزم شود که ابتدا گام‌هایش در راستای رفع تحریم‌ها را بردارد. پس از رفع تحریم‌ها و راستی آزمایی از اجرای درست تعهدات طرف آمریکایی و اروپایی، ایران گام‌های متقابل هسته‌ای خود را برمی دارد.

محمود عباس‌زاده سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس در این باره گفت: «ایران در ماجرای برجام در سطح وزیر خارجه به صورت مستقیم با آمریکا مذاکره کرد اما این آمریکا بود که به تعهدات خود عمل نکرد. »

او تصریح کرد: «اگر آمریکایی‌ها حسن نیت داشته باشند و به آن چیزی که امضا می‌کنند عمل کنند، می‌توانیم با آن‌ها مذاکره کنیم اما آن‌ها این موضوع را در عمل اثبات نکرده‌اند.»

عبدالله گنجی، چهره سیاسی اصولگرا که از مخالفان دیروزی برجام و مذاکره با آمریکا بوده است، نیز از این احتمال استقبال کرده و حتی تاکید کرده که مذاکرات دوجانبه برگزار شود.

واکنش حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان اما متفاوت است و او انتقاداتی تند و تیز به دولت رئیسی کرده است. شریعتمداری در یادداشتی آورده است؛«اکنون این پرسش از آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی در میان است که چرا و با کدام تحلیل منطقی و قابل قبول از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا سخن می‌گوئید؟! و کدام بخش از صورت‌مسئله نامشخص است که روشن شدن آن به مذاکره، آن‌هم مذاکره مستقیم با آمریکا نیاز دارد؟!»

کیهان حتی برای وزیرخارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی هم تعیین تکلیف کرده و آورده است؛«استقبال گسترده مقامات و محافل آمریکایی و پادوهای کاسه‌لیس داخلی آنها از اظهارات آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی که در گزارش تیتر یک امروز کیهان به برخی از آنها اشاره شده است، به تنهایی و حتی بدون مراجعه به مستندات این یادداشت، به وضوح حاکی از آن است که برادران عزیزمان درپی آب به سوی سراب می‌روند! این اظهارات موجی از ابراز نگرانی در میان طیف گسترده نیروهای حزب‌اللهی و پا به‌رکاب انقلاب را نیز درپی داشته است و امید آنکه هرچه زودتر اظهارات نسنجیده خود را تصحیح کرده و شبهاتی که پدید آورده‌اند را برطرف کنند»

احمد شیرزاد فعال سیاسی اصلاح طلب هم می گوید؛«بنده به روند پیش‌آمده در مذاکرات وین خوش‌بین هستم؛ زیرا شرایطی پیش آمده که دو طرف چاره‌ای جز مذاکره مستقیم در وضعیت فعلی ندارند. بنده امیدوارم درایت لازم در میان مسئولان داخلی وجود داشته باشد و براساس کلیات که همان رفع تحریم‌ها و توسعه مبادلات تجاری کشورمان است، مذاکرات صورت بگیرد و سپس طرفین وارد جزئیات شوند.»

مذاکرات کی انجام می شود؟

در نهایت دیدار تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا در سطح کارشناسی شاید چندان مسأله دور از ذهنی نباشد اما تعیین زمان آن با مولفه های تاثیر گذار از جمله روسیه ، چین و اروپایی ها سخت است باید دید که این مذاکرات کی انجام می شود . 

21217