انصراف مسعود کیمیایی از جشنواره فجر؛ دژاووی تحریم ۹۸

انصراف مسعود کیمیایی از جشنواره فجر؛ دژاووی تحریم ۹۸

• علی مصلح
• روزنامه‌نگار و منتقد سینمایی

۸ بهمن ۱۴۰۰ - ۲۸ ژانویه ۲۰۲۲

منبع تصویر، Mehr

توضیح تصویر،

مسعود کیمیایی یکی از قدیمی‌ترین کارگردانان حاضر سینمای ایران است که هنوز اجازه فعالیت دارد (عکس از اصغر خمسه)

مسعود کیمیایی به عنوان باسابقه‌ترین فیلمساز حاضر در جشنواره چهلم فیلم فجر با انتشار بیانیه‌ای از داوری شدن فیلم جدیدش در رشته بهترین کارگردانی جشنواره در حالی انصراف داده که به نظر می‌رسد حاشیه‌های دو سال پیش جشنواره همچنان مانند ابر سیاهی بر سر این مهم‌ترین رویداد سینمایی ایران سایه انداخته است و دامنه ماجراهای "تحریم" جشنواره در سال ۹۸ به شکل دیگری ادامه دارد.

به دنبال وقایع آبان ۹۸ و اعتراض‌های مردمی به گران شدن بنزین که با سرکوب شدید حکومت مواجه شد و همچنین سرنگون شدن هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران و کشته شدن ۱۷۶ مسافر این پرواز، در هفته‌های منتهی به برگزاری سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر کمپینی برای تحریم آن -که رویدادی دولتی است- به راه افتاد. کاربران شبکه‌های اجتماعی در ایران گفتند برای دیدن فیلم‌ها به جشنواره نمی‌روند و از سینماگرانی که آثارشان برای نمایش در جشنواره انتخاب شده بود، خواستند حضور در این جشنواره را تحریم کنند.

از بین کارگردانان حاضر در جشنواره سال ۹۸ فقط مسعود کیمیایی واکنش نشان داد. او با انتشار ویدیویی کوتاه با اشاره به این که فیلمش "خون شد" در جشنواره حاضر است و همیشه "سمت و سویش" مردم بوده‌اند، گفت نمی‌خواهد فیلمش در جشنواره به نمایش دربیاید و دلیل آن را "تسلیت به مردمی که مسافر بودند" اعلام کرد.

انصراف او به شکل گسترده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازتاب یافت، اما چند ساعت بعد جواد نوروزبیگی تهیه کننده فیلم "خون شد" اعلام کرد این فیلم از رقابت در جشنواره فجر خارج نخواهد شد. به شکل قانونی، تهیه‌کننده مالک مادی فیلم است و آقای نوروزبیگی که سابقه عضویت در سپاه پاسداران را دارد، فیلم مسعود کیمیایی را در جشنواره نگه داشت.

• فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر؛ از حذف تا اعتراض‌ها به انتخاب 'سلیقه‌ای‌'
• کرونا در ایران؛ انتقاد از رعایت نکردن پروتکل‌ها در جشنواره فیلم فجر، 'شاید جلوی برگزاری را بگیریم'
• چرا فیلم‌های جدی در گیشه ایران شکست می‌خورند؟

هنگام برگزاری جشنواره فجر سی و هشتم، آقای کیمیایی از حضور در سینماها خودداری کرد و به دلیل غیبت او در نشست پرسش و پاسخ بعد از نمایش فیلم در سینمای رسانه‌ها، دبیر وقت جشنواره فجر از برگزاری این نشست با حضور سایر عوامل جلوگیری کرد. اما کمی قبل‌تر، پای یک چهره مشهور دیگر به ماجرا باز شده بود؛ شهاب حسینی.

این بازیگر مطرح که در آن دوره به عنوان بازیگر و تهیه‌کننده فیلم "شین" به جشنواره رفته بود، یک روز قبل از نمایش فیلم مسعود کیمیایی، در نشست پرسش و پاسخ فیلم خود به شکل غیرمنتظره‌ای از مسعود کیمیایی و انصرافش از جشنواره انتقاد کرد. او مدعی شد که چون هر سال با فیلم‌های آقای کیمیایی "برخورد ناراحت کننده‌ای" از طرف تماشاگران می‌شود و او نگران بازتاب‌های منفی فیلمش در جشنواره بوده،‌ با انصراف خود "روغن ریخته را نذر امامزاده" کرده است. او اعتقاد داشت کار مسعود کیمیایی نتیجه‌ای "جز نفاق و تفرقه و نفرت‌پراکنی" ندارد. این اظهار نظر بی‌سابقه درباره یکی از کهنه‌کارترین فیلمسازان سینمای ایران بازتاب‌های فراوانی داشت.

علاوه بر تهیه‌کننده "خون شد" که در مقام انتقاد از حرف‌های شهاب حسینی برآمد و کانون کارگردانان سینمای ایران که در دفاع از آقای کیمیایی در بیانیه‌ای از "بی‌حرمتی‌ها" ابراز تاسف کرد، پولاد کیمیایی پسر مسعود کیمیایی که طی دو دهه گذشته بازیگر اغلب فیلم‌های پدرش بوده، شهاب حسینی را به باد انتقاد گرفت. حرف‌های آقای حسینی باعث واکنش‌های فراوان در شبکه‌های اجتماعی هم شد و حتی خانواده قربانیان سرنگونی هواپیمای اوکراینی به او پاسخ دادند.

منبع تصویر، Mehr

توضیح تصویر،

در سال ۹۸ نشست خبری فیلم خون شد لغو شد

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بی‌بی‌سی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی

برنامه ها

پایان پادکست

حدود دو سال بعد از آن جدال‌های کلامی، برگزار کنندگان جشنواره فیلم فجر که با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی قصد دارند دوره چهلم جشنواره را بدون حاشیه برگزار کنند، اعضای هیات داوری جشنواره را پنجشنبه شب معرفی کردند. شهاب حسینی مشهورترین چهره حاضر در این جمع است که در کنار مسعود جعفری‌ جوزانی، مجید انتظامی، محمدعلی باشه‌آهنگر، محمد داوودی، مهدی سجاده‌چی و پژمان لشگری‌پور قرار است فیلم‌های امسال جشنواره را قضاوت کند.

این در حالی است که "خائن‌کشی" جدیدترین فیلم مسعود کیمیایی پیش از این به عنوان یکی از آثار بخش مسابقه جشنواره معرفی شده بود. کمتر از ۲۴ ساعت بعد از معرفی داوران، پولاد کیمیایی -که یکی از بازیگران "خائن‌کشی" است- با انتشار متنی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد از حضور در جشنواره فجر انصراف می‌دهد. او با اشاره به اسم شهاب حسینی در قالب هشتگ نشان داد که دلیل انصرافش حضور این بازیگر در جمع داوران است.

ساعتی بعد، مسعود کیمیایی نیز با انتشار متن کوتاهی از حضور در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر انصراف داد. او نوشت که در هشتاد و یک سالگی علاقه‌ای به قضاوت شدن ندارد و "به این خط و نوشته از قضاوت بیرون می‌آیم."

البته آقای کیمیایی این بار بر خلاف دو سال پیش نگفته که می‌خواهد فیلمش از جشنواره بیرون بیاید و تاکید کرده که دیگر عوامل فیلم "به جای خود می‌مانند." او بیانیه کوتاه خود را با این جمله تمام کرده است: "عدالت همیشه نگران قضاوت است." تا احتمالا به شکل غیرمستقیم دلیل انصراف خود از داوری شدن در رشته کارگردانی را حضور شهاب حسینی اعلام کند.

البته علی اوجی تهیه‌کننده "خائن کشی" بعد از انصراف مسعود کیمیایی در مصاحبه‌ای دلیل این انصراف را سابقه او و "این که جشنواره فجر امسال، جشنواره‌ جوان‌هاست" اعلام کرد و تاکید کرد به احترام "تلاش و زحمت" عوامل، این فیلم در جشنواره باقی می‌ماند و فقط از رقابت در رشته کارگردانی انصراف می‌دهد.

منبع تصویر، Mehr

توضیح تصویر،

قبل از مسعود کیمیایی، پسرش پولاد از حضور در جشنواره فجر انصراف داد

کمتر از چهار روز به آغاز جشنواره فیلم فجر، مدیران جشنواره با موقعیت دشواری مواجه شده‌اند؛ نه تنها اعتبار جشنواره به دلیل انصراف باسابقه‌ترین فیلمساز منتخب لطمه دیده است، بلکه قضاوت داوران پیش از شروع جشنواره از طرف چهره‌ای معتبر زیر سوال رفته است.

در سال‌های اخیر آرای داوران جشنواره فجر محل مناقشه فراوان بوده است. عده‌ای می‌گویند دبیران جشنواره در انتخاب برندگان جشنواره دخالت می‌کنند و عده دیگری محافظه‌کاری داوران و تقسیم جوایز بین فیلم‌ها برای کاهش تعداد معترضان را تقبیح می‌کنند.

اما حتی این مصلحت اندیشی‌ها داوران ادوار اخیر جشنواره فجر مانع از اعتراض سینماگران نشده است. نه تنها افرادی که دست‌شان از جایزه کوتاه می‌ماند، به شیوه‌های گوناگون از قضاوت داوران جشنواره فجر انتقاد می‌کنند، بلکه در مواردی حتی برندگان جوایز هم صدای اعتراض‌شان بلند شده است. مثلا در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر همایون غنی‌زاده کارگردان فیلم "مسخره‌باز" که در مراسم اختتامیه حاضر بود، به نشانه اعتراض به داوران برای دریافت یکی از جوایز خود روی صحنه حاضر نشد. در همان شب، علی نصیریان که جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را گرفت، در سخنرانی خود بعد از دریافت جایزه گفت که هیچوقت از این جشنواره جایزه‌ای به او اهدا نشده بود و حالا داوران به او "سیمرغ درجه دو" داده‌اند.

یک سال بعد، عوامل فیلم "روز صفر" که ظاهرا از آرای داوران باخبر شده بودند و می‌دانستند جوایز رشته‌های اصلی به این فیلم تعلق نگرفته است، در اقدامی هماهنگ مراسم اختتامیه جشنواره را تحریم کردند، آن هم در حالی که پنج جایزه رشته‌هایی مانند بهترین فیلم از نگاه ملی و جایزه ویژه هیات داوران به این فیلم اهدا شد.

دو هفته دیگر مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره برگزار می‌شود و باید دید این داستان سینمایی که با انصراف مسعود کیمیایی آغاز شده است، چگونه به پرده آخر می‌رسد.