واکنش به قرارداد ۳ میلیارد دلاری دولت و سپاه برای تولید برنج

دولت ابراهیم رئیسی در نخستین ماه‌های فعالیت خود نشان داده که فربه‌تر کردن سپاه پاسداران و سپردن بیش از پیش پروژه‌های کلان اقتصادی به این تشکیلات نظامی را در سرلوحه برنامه‌های خود دارد.

تازه‌ترین نمونه از این اقدام‌ها، قراردادی است که به تازگی میان وزارت جهاد کشاورزی و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سپاه برای افزایش تولید برنج امضاء شد که با واکنش انتقادی رئیس انجمن برنج ایران روبرو شده است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، وزیر جهاد کشاورزی جمعه هشتم بهمن در سفر به گیلان درباره این قرارداد گفت: «پیش‌بینی ما هزینه سه میلیارد دلار یا مبلغی بیش از ۹۰ الی ۱۰۰ میلیارد تومان از محل تهاتر نفت برای این امر در پنج سال است که در این سفر ۷۰۰ میلیارد تومان اختصاص داده شده است.»

جواد ساداتی‌نژاد در توجیه اختصاص این مبلغ کلان به سپاه می‌گوید ایران هر سال یک میلیون تن برنج وارد می‌کند و برنامه دولت سیزدهم رسیدن به خودکفایی در تولید این محصول است.

"خودکفایی در تولید برنج امکان‌پذیر نیست"

جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج ایران می‌گوید از خواندن خبر اختصاص ۷۰۰ میلیارد تومان به سپاه شوکه شده زیر وزارت کشاورزی به جای بهره گرفتن از کارشناسان باسابقه، طرح افزایش تولید برنج را به نهادی واگذار کرده که در این زمینه تخصصی ندارد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

این فعال صنفی دهم بهمن به خبرگزاری ایلنا گفت: «محدودیت منابع آب و زمین امکان خودکفایی تولید برنج را از ما گرفته است.» او افزود به همین دلیل به وزارت کشاورزی توصیه شده از عبارت "خودکفایی نسبی" استفاده کند.

طرح خودکفایی تولید برنج به ابتدای دولت اول محمود احمدی‌نژاد بازمی‌گردد. محمدرضا اسکندری، وزیر کشاورزی وقت اسفند سال ۸۴ از اجرایی شدن طرح خودکفایی تولید برنج خبر داد. این وزارت‌خانه اواخر کار دولت دوم احمدی‌نژاد اعتراف کرد که خودکفایی در تولید برنج به نتیجه نرسیده است.

 به گفته دبیر انجمن برنج با توجه به میزان مصرف سرانه، نیاز سالانه برنج ایران سه میلیون تن است که ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن آن در داخل تولید می‌شود. بنابر این نیاز به واردات سالانه نه یک میلیون تن که ۷۵۰ هزار تن است.

سودای خودکفایی در کشور خشک و کم‌آب

محدودیت‌های زمین کشاورزی در استان‌های به نسبت پرآب یکی از مهم‌ترین موانع افزایش کشت برنج متناسب با نیاز داخلی است؛ گرچه می‌توان با استفاده از گونه‌های پرمحصول میزان برداشت را تا حدودی افزایش داد.

سه استان شمالی ایران قطب کشت برنج در این کشور به شمار می‌روند. در استان‌های کم‌آب نظیر فارس، اصفهان، کردستان و کرمانشاه هم برنج کشت می‌شود که کارشناسان محیط زیست با توجه به معضل خشک‌سالی و کمبود آب این کار را ناموجه ارزیابی می‌کنند.

افزون بر این در چند دهه گذشته بخش بزرگی از زمین‌های کشاورزی استان‌های شمالی ایران به خاطر سودجویی تغییر کاربری داده شده و بعضا قربانی ویلاسازی و ساخت مجتمع‌های مسکونی شده‌اند.

در جمهوری اسلامی و در دولت‌های مختلف به صورت دوره‌ای بحث‌هایی درباره خودکفایی در تولید برخی محصولات کشاورزی پر مصرف مانند گندم و برنج مطرح شده که اغلب بی‌نتیجه رها شده‌اند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

برخی مسئولان تامین امنیت غذایی شهروندان را یکی از علت‌های اصلی طرح‌های خودکفایی عنوان می‌کنند. اغلب کارشناسان مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی معتقدند با توجه به تنوع بازارهای واردات محصولی مانند برنج تلاش برای افزایش تولید آن در کشوری که بخش بزرگی از آن با معضل دائمی کم‌آبی روبروست قابل دفاع نیست.

جمهوری اسلامی که به دلیل تحریم‌ها به منابع ارزی حاصل از فروش نفت خود دسترسی ندارد از مدت‌ها پیش به معامله پایاپای نفت با کالا (تهاتر)، از جمله برنج روی آورده است.

دولت پاکستان نیز چندی پیش اعلام آمادگی کرد که نفت و محصولات پتروشیمی را با برنج تهاتر کند. این پیشنهاد هنوز عملی نشده است.

عنایت ویژه دولت رئیسی به سپاه

دولت حسن روحانی، به خصوص پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت ۹۷ اعلام کرد از طریق تهاتر نفت و کالا تجارت خارجی جمهوری اسلامی را با وجود تحریم‌ها رونق می‌دهد.

دولت ابراهیم رئیسی هم از آغاز کار خود بنا را بر ادامه این سیاست و گسترش آن قرار داد. در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی ترجیح داده سه میلیارد دلار از تهاتر نفت را برای تولید برنج در اختیار سپاه پاسداران قرار دهد.

دولت برای تحقق وعده ساخت چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال نیز بخشی از این پروژه را به سازمان بسیج واگذار کرده است.

توجه ویژه دولت سیزدهم به سپاه در لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده نیز مشهود است؛ بودجه سپاه در سال آینده قرار است با بیش از ۲۴۰ درصد افزایش به نسبت امسال به ۹۳ هزار میلیارد تومان برسد.