آیت‌الله صافی گلپایگانی؛ مخالف 'چپ اسلامی' که موسیقی و وزارت زنان را خلاف شرع می‌دانست

آیت‌الله صافی گلپایگانی؛ مخالف 'چپ اسلامی' که موسیقی و وزارت زنان را خلاف شرع می‌دانست۵ ساعت پیش

منبع تصویر، Tasnim

آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، مرجع تقلید شیعه که از او به عنوان "شیخ‌الفقها" نام برده می‌شد، در سن ۱۰۳ سالگی درگذشت. این مرجع تقلید که مدتی پیش از مرگ خود به دلیل اعتراض به سیاست‌های حکومت در سیاست خارجی بار دیگر در فضای سیاسی مطرح شد، در دهه ۶۰ به دلیل درگیری با جریان مشهور به چپ اسلامی در قامت دبیر شورای نگهبان مشهور بود.

او یکی از فقهای سنت‌گرا خوانده می‌شود و با موضوعاتی چون وزیر شدن زنان، حضور زنان در ورزشگاه‌ها مخالفت کرده و موسیقی را نیز حرام می دانست.

• روزگار فقیهان در جمهوری اسلامی؛ آیت‌الله صافی و چشم اسفندیار حکومت

لطف‌الله و علی صافی گلپایگانی، از شاگردان مشهور آیت الله بروجردی مرجع شیعه بودند و علی صافی گلپایگانی، به عنوان جانشین مرجعیتی آیت‌ﷲ‌ بهجت معرفی شد که در سال ۱۳۸۸ درگذشت.

لطف الله صافی گلپایگانی داماد آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی، مرجع شیعه بود و بر اساس دیدگاه برخی از پژوهشگران به این دلیل به عنوان دبیر شورای نگهبان منصوب شده بود تا به آیت الله گلپایگانی و دیگر مراجع تقلید سنتی اطمینان داده شود که موضوعات شرعی در قوانین رعایت می‌شود.

آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی که پس از مراجعی مانند آیت الله شریعتمداری از جمله مراجع "پرمقلد" محسوب می‌شد با وجود اختلاف نظر با آیت الله خمینی مورد احترام حکومت بود و مدیریت حوزه علمیه نیز با نظرخواهی از او انجام می‌شد.

این مرجع تقلید شیعه نماینده جریان سنتی محسوب می‌شد که با جریان روحانیون مشهور به انقلابی اختلاف نظر داشتند.

هاشمی رفسنجانی در خاطرات ۹ خرداد ۶۶ به ملاقات با آیت الله محمدرضا گلپایگانی پس از سفر به بریتانیا و بحث خود با نزدیکان او از جمله لطف الله صافی گلپایگانی اشاره کرده که نماد تقابل این دو جریان است.

او نوشته است: "ایشان و اطرافیانش با خوشحالی و نشاط از سفر انگلستان و استقبال مسلمانان آنجا تعریف می‌کردند. معتقدند مسلمین جهان، فقط خواستار فقه سنتی هستند و از برداشت‌های نواندیشانه پرهیز دارند و نتیجه سفر را راسخ تر شدن در همان خط فکری می‌گرفتند و ما را توصیه به آن می‌کردند؛ مخصوصاً آقای [لطف الله] صافی [گلپایگانی]. نخواستم در این بحث درگیر شوم."

کتاب " شهید آگاه" در مقابل "شهید جاوید "

یکی از موضوعات نمادین اختلاف جریان مشهور به سنتی و انقلابی پیش از انقلاب کتاب "شهید جاوید" آیت الله نعمت الله صالحی نجف آبادی بود که قرائت جدیدی از مبارزه امام سوم شیعیان ارائه می کرد. برخی حامیان آیت الله خمینی از جمله آیت الله منتظری حامی این کتاب بودند اما آیت الله محمدرضا گلپایگانی مخالف شدید این کتاب بود.

منبع تصویر، Irna

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بی‌بی‌سی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی

برنامه ها

پایان پادکست

در همین فضا لطف الله صافی گلپایگانی نیز کتاب " شهید آگاه" را در مقابل "شهید جاوید " نوشت.

آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و از فقهای دوره اول و دوم شورای نگهبان و از سال ۵۹ تا ۶۷ دبیر این شورا بود.

در فضای دهه ۶۰ او به عنوان دبیر شورای نگهبان نماینده جریان مشهور به سنتی محسوب می‌شد و چپ اسلامی که دولت میرحسین موسوی نماینده آن محسوب می‌شد، دست بالا را داشت.

آیت الله خمینی و جریان چپ به اختیارات بالای حکومت معتقد بودند و تعریف گشاددستانه ای در اینباره به خصوص در موضوعات اقتصادی داشتند. جریان سنتی اما مخالف این اختیارات گسترده دولت در حوزه اقتصاد محسوب می‌شد.

از این رو بین مجلس و دولت میرحسین موسوی از یک طرف و شورای نگهبان از طرف دیگر اختلافاتی رخ داد که یکی از زمینه‌های تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بود.

آیت الله صافی گلپایگانی در سال ۶۰ و پس از اختلاف درباره موضوع اختیارات مجلس درباره اراضی شهری یک بار استعفا کرد که این استعفا مورد پذیرش آیت الله خمینی قرار نگرفت.

آیت الله محمدرضا گلپایگانی نیز درباره این موضوع به آیت الله خمینی نامه نوشت و پاسخ رهبر جمهوری اسلامی این بود که "مطمئن باشید که نه‏‎ ‎‏مجلسیان به حسب نوع و نه دولت متمایل به چپ است و نه اعمالی که می‌شود چپی است‏‎. "

او در عین حال نوشت: "من میل ندارم که تهمتی که سال‌ها است به روحانیون می‌زنند و می‌زدند که اینان‏‎ ‎‏طرفدار زمینخواران و سرمایه داران بزرگ هستند و با طرفداری خود موجب ظلم به مردم‏‎ ‎‏مستمند می‌شوند، شاهد پیدا کند و به ما بچسبانند! "

حسین مهرپور، عضو حقوقدان شورای نگهبان و برخی دیگر گفته‌اند که آیت الله صافی گلپایگانی از حمایت آیت الله خمینی از مجلس گلایه کرده است.

استعفا از شورای نگهبان به دلیل درگیری با جریان چپ اسلامی

اختلافات طرفین درباره موضوعات اقتصادی ادامه یافت و آیت الله صافی گلپایگانی درباره موضوع قانون کار به آیت الله خمینی نامه نوشت.

رهبر جمهوری اسلامی اما بار دیگر از مجلس و دولت حمایت کرد و در آذر ۶۶ در پاسخ به نامه آیت الله صافی گلپایگانی نوشت: "دولت می‌تواند در تمام مواردی که مردم استفاده از امکانات و خدمات دولتی‏‎ ‎‏می‌کنند با شروط اسلامی، و حتی بدون شرط، قیمت مورد استفاده را از آنان بگیرد."

• پنج نکته درباره مجمع تشخیص مصلحت نظام

او کنایه ای نیز به جریان سنتی زد و در نامه خود نوشت: "حضرات آقایان محترم به شایعاتی که از طرف سودجویان بی‌بند و بار یا مخالفان با نظام جمهوری اسلامی پخش می‌شود اعتنایی نکنند که شایعات در هر امری ممکن است."

پس از این پاسخ آیت الله خمینی، برخی از نمایندگان جریان چپ در مجلس به شورای نگهبان و همچنین جریان راست سنتی حمله کردند.

موضوع انتخابات مجلس سوم نیز از دیگر موارد اختلاف جریان مشهور به چپ و شورای نگهبان بود. در این میان علی اکبر محتشمی پور، وزیر کشور و برگزار کننده انتخابات، جزو جریان چپ بود و شورای نگهبان حاضر به تایید انتخابات نبود. این بار نیز آیت الله خمینی عملا از جریان چپ حمایت کرد و ۱۲ اردیبهشت ۶۷ به شورای نگهبان دستور داد که انتخابات را تایید کند.

• مجلس سوم؛ مجلسی با دو رهبر، دو رییس و دو رییس‌جمهور

در نهایت آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی در تیر ماه سال ۶۷ از دبیری شورای نگهبان استعفا داد و به حوزه علمیه بازگشت.

مخالفت با وزارت زنان و موسیقی

او پس از بازگشت به حوزه در موضوعات سیاسی فعال نبود اما همچنان با برخی از موضوعات از جمله انتخاب وزیر زن و موسیقی مخالفت می کرد.

آیت الله صافی گلپایگانی از جمله مراجع تقلیدی بود که از محمد خاتمی خواست که وزیر زن منصوب نکند. او در دولت محمود احمدی نژاد نیز این روند را ادامه داد و از زهره الهیان که به دلیل مخالفت مراجع تقلید وزارت را نپذیرفته بود تشکر کرد.

منبع تصویر، Irna

این مرجع تقلید سال ۸۸ نیز وزیر کشور دولت محمود احمدی نژاد را به مخالفت با احکام اسلام متهم کرد و گفت: "می‌آیند در قم که مرکز تشیع است، اعلام می‌کنند که برای بعضی استان‌ها استاندار زن منصوب می‌کنیم. مگر می‌خواهید با قرآن و پیامبر جنگ کنید که چنین خلاف شرع می‌گویید"؟

او سال ۹۵ نیز خواهان "برخورد جدی" مسئولان با برگزارکنندگان کنسرت در این شهر شده و گفته بود که "حرمت قم باید حفظ شود."

آقای صافی گلپایگانی در سال ۹۱ در پاسخ به یک سوال مذهبی (استفتا) درباره توهین به امام دهم شیعیان گفته بود اهانت‌کننده مرتد است. در آن زمان پایگاه خبری شیعه نیوز این حکم را به معنای "ارتداد شاهین نجفی" تلقی کرد که ترانه‌ای با اشاره به امام دهم شیعیان خوانده بود.

او در موضوعات سیاسی مواضعی مخالف مواضع روحانیون نزدیک به آیت الله خامنه‌ای داشت و به چهره‌هایی چون اکبر هاشمی رفسنجانی و حسن خمینی نزدیک بود.

منبع تصویر، Tasnim

از جمله درباره اعتراضات سال ۸۸ گفته بود: "بايد اين قضايا به شكلی منطقی و مستدل طوری حل شود كه تمام بحث‌ها و نزاع‌ها در اين‌باره تمام گردد و اصرار به اين نكته كه به طرف مقابل بگوييم تو مقصری، كار صحيحی نيست. ما بايد از همان ابتدا كاری می‌كرديم كه جلوی اين مطالب گرفته می‌شد و مواضع و سخنرانی‌ها و اظهارنظرها را تعديل می‌كرديم."‏

آیت الله صافی گلپایگانی سه ماه پیش از مرگ خود نیز به دلیل سخنانش درباره رابطه ایران با دیگر کشورها مشهور شد.

او در دیدار با محمد باقر قالیباف رییس مجلس گفته بود که از وضعیت اقتصادی و روابط تیره ایران با کشورهای دیگر انتقاد کرده و گفته "مردم نجیب و شریف کشور ما مستحق این وضعیت نیستند."

در این میان برخی از جریان های نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی و جبهه پایداری به این مرجع تقلید حمله کردند.

از جمله در چهارم آبان‌ماه سایت رجا نیوز نیز در یادداشتی با عنوان "هشت سال عبرت کافی نیست" نقد تندی به سخنان این مرجع تقلید نوشت و باعث ناراحتی یا اعتراض بخشی از روحانیون قم و رسانه‌ها شد.

او همچنین از مخالفان برقراری روابط با طالبان و اداره افغانستان به دست آن‌ها بود و از اعضای جامعه جهانی خواسته بود جلو این گروه را بگیرند.