اتوبوس‌های برقی در ایران؛ از واردات بجای پول نفت تا ادعای تولید داخلی

اتوبوس‌های برقی در ایران؛ از واردات بجای پول نفت تا ادعای تولید داخلی

• عطا حسینیان
• روزنامه‌نگار

۲ ساعت پیش

منبع تصویر، ISNA

اگر کلمه "اتوبوس برقی" را در اینترنت جستجو کنید، انبوهی از اخبار تولید و رونمایی شرکت‌های مختلف خودروسازی ایران رو به رویان می‌آید. از ادعای "توانایی تولید هزار اتوبوس برقی" در یکی از بزرگترین خودروسازان سنگین ایران تا "رونمایی از اتوبوس برقی"یکی از معروف ترین شرکت‌های خصوصی مونتاژ کننده اتوبوس در ایران که نمونه آزمایشی محصول خود را با همکاری مپنا تولید و عرضه کرده است.

در لابه‌لای خبرهای سال‌های گذشته، حتی می‌توان ردپای نیروهای مسلح ایران را در تلاش برای ورود به عرصه صنعت خودرو پیدا کرد. تلاشی که بنا به گفته خبرگزاری‌های داخلی به طراحی و تولید اتوبوس برقی محصول مشترک دانشگاه تهران و وزارت دفاع منجر شده است. بسیاری از این خبرها، تابستان امسال و بعد از انتشار خبر تصمیم شهرداری تهران برای واردات اتوبوس برقی روی خروجی خبرگزاری های داخلی ایران قرار گرفته است.

• رئیس سابق پلیس راهور تهران: مافیا همه را در خودش غرق کرده و امیدی به خودروسازی در ایران نیست
• کلاف سردرگم تولید خودروهای گازسوز ،اصرار دولت و انکار خودروسازان ایران

اگرچه استفاده از اتوبوس برقی در ایران به سال‌های دهه ۷۰ باز می‌گردد و پایتخت نشینان و تمامی افرادی که حتی یکبار در سال‌های دهه ۷۰ گذرشان به میدان امام حسین تهران و جاده دماوند افتاده باشد؛ اتوبوس‌های برقی و انبوهی از کابل‌های برق درهم‌تنیده این اتوبوس‌ها را بالای سر خود به خاطر دارند. ولی ماجرای اتوبوس‌های برقی جدید و داستان این حجم از رونمایی اتوبوس‌های برقی به سال آخر فعالیت پرویز حناچی در شهرداری تهران باز میگردد. او از پاییز ۱۳۹۷ تا تابستان ۱۴۰۰ شهردار تهران بود.

واردات اتوبوس برقی بجای پول نفت

شهردار سابق تهران در ارائه لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ این نهاد برای نخستین بار از تلاش برای واردات اتوبوس برقی به تهران سخن گفت و تاکید کرد: "هیچ راهی به جز راه اندازی اتوبوس برقی در تهران نداریم"

اظهار نظر در رابطه با واردات اتوبوس برقی به تهران اندکی بعد با خبر درخواست وزیر کشور دولت روحانی از شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا برای ارائه مجوز تهاتر نفت خام و میعانات گازی با واردات اتوبوس و واگن قطار شهری تکمیل شد ولی در نهایت در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی، عملی نشد. با این حال بکارگیری اتوبوس‌های برقی و تهاتر نفت با اتوبوس جز معدود برنامه‌هایی بود که بی‌سروصدا از سوی ساکنان جدید میدان پاستور و خیابان بهشت در تهران دنبال و پیگیری شد.

زمین‌گیری ۵۰ درصد ناوگان اتوبوسرانی تهران

اما چه عواملی باعث شده است که مسئولان دولت قبلی و جدید ایران، علی رغم وجود تعداد قابل توجهی از شرکت‌های مونتاژ کننده اتوبوس در ایران در مسیر تهاتر نفت با اتوبوس و واردات اتوبوس برقی گام بردارند؟

توجه به وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی تهران و بررسی آمار منتشر شده از سوی وزارت صمت در زمینه آخرین آمار تولید اتوبوس در ایران می‌تواند دلیل این تلاش‌ها را مشخص کند.

منبع تصویر، IRNA

وضعیت ناوگان اتوبوسرانی تهران به خوبی از آخرین مصاحبه علیرضا زاکانی قابل مشخص است، شهردار تهران با تاکید بر فرسودگی شدید این ناوگان، به از رده خارج شدن نیمی از اتوبوس‌های درون شهری تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: "در تهران پنج هزار و ۵۰۰ اتوبوس فعال وجود داشت اما متاسفانه امروز با فرسودگی سنگینی مواجهیم و تنها حدود دو هزار و ۲۰۰ دستگاه در حال خدمت رسانی هستند."

او به همکاری دولت در زمینه تهاتر نفت با واردات اتوبوس اشاره می‌کند و می‌گوید:" براساس تفاهمی که در وزارت کشور صورت گرفت سهم ۱۲۰۰ اتوبوس تهران از طریق تهاتر نفت جبران می‌شود و این تعداد اتوبوس در ماه‌های آینده به ناوگان تهران اضافه خواهد شد."

شرکت هایی که زیر ۲۵ درصد ظرفیت تولید می‌کنند

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بی‌بی‌سی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی

برنامه ها

پایان پادکست

تهاتر نفت با اتوبوس و حتی قرار دادن تسهیلات ویژه برای تامین مخازن سوخت سی ان جی اتوبوس‌های از رده خارج شده تهران در این طرح بنا به گفته شهردار تهران به خوبی تایید کننده گزارش وزارت صمت از وضعیت اسفبار تولیدکنندگان (مونتاژکنندگان) اتوبوس در ایران است.

در آخرین گزارش وزارت سمت تولید اتوبوس در شش ماه سال ۱۴۰۰ با حدود ۱۳ درصد کاهش به ۲۷۴ دستگاه رسیده است که با توجه ظرفیت ۲ تا ۳ هزار دستگاه در سال این شرکت‌ها بسیار ناچیز و قابل تامل است.

شرکت های دولتی و خصوصی که اتفاقا برخی از آنها در جریان رونمایی از اتوبوس‌های برقی در تابستان گذشته در تیتر اخبار رسانه‌های ایران قرار گرفتند و مدیران و مسئولان این شرکت‌ها با ادعای توان تولید اتوبوس برقی به مخالفت با واردات هر نوع اتوبوس برقی از خارج پرداختند.

از همین رو است که قائم مقام ایران خودرو دیزل با اشاره به تلاش شهرداری تهران برای واردات اتوبوس برقی در مخالفت با واردات این نوع اتوبوس به رسانه‌های ایران می‌گوید: "شهرداری قصد دارد اقدام به واردات اتوبوس‌های برقی ۹ میلیارد تومانی بکند درحالیکه شرکت ایران‌خودرو دیزل می‌تواند هر اتوبوس برقی را با حدود چهار میلیارد تومان برای سیستم حمل و نقل عمومی عرضه کند." همچنین مدیرعامل این شرکت نیز به تازگی در مصاحبه با خبرگزاری‌های داخلی از توان تولید سالانه هزار دستگاه اتوبوس برقی در این شرکت خبر داده است.

البته مدیران این شرکت بزرگ خودروسازی هیچ اشاره‌ای به میزان تولید کنونی این شرکت و کاهش مستمر آمار تولید اتوبوس به ویژه اتوبوس‌های گازی در این شرکت و تعطیلی خطوط تولید اتوبوس در بسیاری از شرکت‌های سازنده در چند سال گذشته و با بازگشت تحریم‌ها نمی‌کنند.

شرکت‌هایی که در یک دهه گذشته با شعار خودکفایی در تولید اتوبوس‌های گازسوز حجم زیادی از تسهیلات و منابع بانکی را به خدمت گرفته و از حمایت‌های بی دریغ دولت‌ها برخوردار بودند.

منبع تصویر، IRNA

حمایت هایی که اتفاقا یکی از آخرین آنها در سال ۹۷ و با پرداخت یک میلیون دلار تسهیلات از صندوق توسعه ملی در جهت دور زدن تحریم ها و با هدف کمک به ناوگان حمل و نقل ایران تخصیص یافت.

تا اینجا به نظر میرسد تلاش برای تولید و رونمایی از اتوبوس‌های برقی و جلوگیری از واردات آن به ایران موفقیت آمیز بوده است چه آنکه مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در آخرین اظهار نظر خود در این رابطه به خبرنگاران گفته است:" پروژه‌ای مربوط به واردات ۵۰ دستگاه اتوبوس برقی به کشور طراحی شد و طی آن فراخوانی برگزار شد و کنسرسیومی برنده این مناقصه شد. درحال حاضر یک دستگاه به عنوان نمونه وارد کشور شده است. اما با توجه به اینکه همزمان با انعقاد این قرارداد، کارخانه‌های داخلی یک نمونه اتوبوس تمام برقی تولید کرده‌اند، به احتمال زیاد ورود ۴۹ دستگاه دیگر از اتوبوس‌های برقی به کشور ممنوع می‌شود."

حال اگر این اظهار نظر را در کنار خبر رایزنی شهردار تهران با دولت برای تعیین مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان در بودجه سال آینده در جهت کمک به تولید اتوبوس برقی در ایران بگذاریم، شاید جنب و بوش شرکت های ایرانی برای رونمایی از اتوبوس های برقی بهتر قابل درک باشد.

اتوبوس هایی که حتی اگر تولید هم شوند بنا به گفته برخی از کارشناسان به دلیل نبود زیرساخت مناسب در هیچ شهر ایران، قابلیت بهره برداری را نخواهند داشت.

پرویز کردوانی که از جمله کارشناسان مخالف این طرح بود سال گذشته و در گفتگو با رسانه‌های ایران در واکنش به اخبار واردات و تولید اتوبوس برقی گفته بود: "وقتی ما هنوز توان تامین برق خانگی و صنایع را در تابستان نداریم چگونه برای اتوبوس و قطارهای برقی برنامه ریزی می کنیم؟ اگر قرار باشد برق اتوبوس های برقی پایتتخت از مازوت سوزی در نیروگاه تامین شود دیگر چه فایده ای دارد؟"