زیرپوست شهر؛ تکدی گری با برنامه و سازماندهی شده در تهران

زیرپوست شهر؛ تکدی‌گری با برنامه و سازماندهی شده در تهران 

در حاشیه تهران‌، خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که کارشان به‌ دنیا آوردن و کرایه دادن کودکان برای گدایی است-ایمنا

در خیابان اصلی شهر، زنی جلو مردم را می‌گیرد و با نشان دادن قبض یک خیریه، کمک مالی تقاضا می‌کند. حجاب اسلامی کامل، کارت شناسایی رنگی با هولوگرام و قدرت بیان خوب از جمله مشخصات او است. تقاضایش را هم با تحریک عواطف رهگذران و خیلی روشن و باتاکید بیان می‌کند و مدعی است که کارمند یک مجموعه است و بعدازظهرها برای کمک به خانواده‌های نیازمند، بیماران بدحال، کودکان در شرف ترک تحصیل و نیز تهیه جهیزیه در خیابان از مردم کمک جمع می‌کند.

کودکی ۱۱ساله‌ هم سر چهارراه واکس و جوراب می‌فروشد. او می‌گوید که از ساعت ۱۱ صبح تا ۹ شب‌ کارش فروش این اقلام در نقاط پرتردد شهر است و یک ماه پیش مدرسه را رها کرده است. خانه‌ای در میدان خراسان محل زندگی او و شش کودک دیگر به همراه کسانی است که او ادعا می‌کند سرپرست آنان‌اند.

به نظر جامعه‌شناسان و متخصصان آسیب‌شناسی اجتماعی، این افراد به انواع مدرن تکدی‌گری در سطح شهر تهران‌ مشغول‌اند و شکل و برنامه کارشان هر روز بسته به نیاز، تغییر می‌کند.

جامعه بزرگ گدایان تهران صاحب مافیا و سازمان‌اند

یکی از خبرگزاری‌های رسمی در ایران در سال ۱۳۹۵ با انتشار گزارشی، تعداد گدایان تهران را پنج هزار نفر اعلام کرد که روزانه حداقل بین یک تا یک‌و‌نیم میلیارد تومان درآمد دارند. بر اساس این آمار، مجموعه گردش مالی سالانه گدایی در تهران نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان اعلام شد؛ حدودا دو برابر مجموع صدقه‌هایی که کمیته امداد خمینی از محل صندوق‌هایش در طول سال ۱۳۹۴ جمع کرده بود.

سال ۱۳۹۷ نیز پس از آنکه بحث تکدی‌گری و افزایش چشمگیر تعداد گدایان تهران سر زبان‌ها افتاد، گفته شد که مخوف‌ترین باند گدایی در تهران سازمانی مافیایی به نام «گ.ت.ت» است؛ «گدایان تهران و توابع» که در آن، ارائه خدمات از گریم حرفه‌ای گرفته تا کرایه نوزاد و آماده کردن افراد نابینا و معلول و تدارک سرویس‌های توزیع متکدیان در سطح شهر برقرار است.

گدایی شغل است یا جرم؟

مطابق مواد ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی، تکدی‌گری جرم است و فردی که تکدی‌گری یا کلاشی پیشه کند و راه امرارمعاشش باشد، به حبس از یک تا سه ماه محکوم و چنانچه توان مالی داشته باشد، اموالش مصادره می‌شود.

مجید ابهری، جامعه‌شناس و مدیر طرحی به نام «شهر بدون گدایم آرزوست»، مهر ۱۳۹۷ در گفت‌وگو با خبرگزاری رکنا ادعا کرد متکدیان تهران دژبان دارند و محدوده فعالیتشان تعریف‌شده است. او توضیح داد که در حاشیه تهران‌، خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که کارشان به‌ دنیا آوردن و کرایه دادن کودکان برای گدایی است. ابهری سرقفلی شش ماهه گدایی روبه‌روی امامزاده صالح تجریش را شش میلیون تومان و سرقفلی گدایی جلو شاه‌عبدالعظیم ری را ۱۲ میلیون تومان اعلام کرد.

در سال ۱۳۹۶ نیز پس از پیگیری گشت‌های خدمات اجتماعی و بهزیستی درباره وضعیت کودکی ۱۱ ساله، یکی از باندهای گدایی مخوف به نام «خاله کبری» متشکل از سه نفر در رسانه‌ها معرفی شد. باندی که کارش سازمان‌دهی متکدیان در سطح تهران بود. سریال «ملکه گدایان» نیز یکی از نمونه آثار نمایشی است که در سال‌های اخیر، با محوریت نمایش زندگی باندهای اداره کودکان کار و متکدیان در سطح تهران در شبکه نمایش خانگی توزیع شده است.

دسته‌بندی گدایان تهران

گدایان تهران به لحاظ ملیت، جنسیت و نوع فعالیت هم دسته‌بندی‌هایی دارند. مسئولان شهرداری و نهادهای حمایتی در تهران تاکید می‌کنند که بیش از ۶۰ درصد گدایان این شهر دارای ملیت پاکستانی، هندی و افغانستانی‌ و بخشی از یک باند بین‌المللی تکدی‌گری‌اند که ایران هم سر راهشان قرار دارد.

بعضی از متکدیان تهران با تظاهر به نقص‌عضو در مکان‌های پرتردد گدایی می‌کنند؛ برخی هم با پوشش مناسب و از طریق چانه‌زنی با عابران و درخواست کمک مالی، کسب درآمد دارند و گاهی هم ترفندشان جلب ترحم از طریق پوشیدن لباس‌های مندرس است. گروهی از گدایان تهران با سوءاستفاده از اعتقادهای مذهبی درآمد کسب می‌کنند؛ خواباندن کودکان کرایه‌ای در سطح معابر نیز از روش‌های دیگر تکدی‌گری است. بعضی گدایان هم به اسم فروش بعضی اقلام، برای کلاشی و فریب مردم اقدام می‌کنند. گدایی با نوزاد سر چهارراه‌ها، گدایی کودکان در معابر و چهارراه‌ها با دود کردن اسفند و پاک کردن شیشه ماشین هم از انواع معمول دیگر در این حرفه‌اند. نشان دادن قبض دارو و مدارک بیماری و فقر هم از روش‌های دیگر گدایی‌اند که در بعضی نقاط تهران درآمد روزانه میلیونی دارند.

سازمان‌دهندگان گدایان کلانشهر تهران برنامه‌های خلاقانه‌ هم دارند. آنان با توجه‌ به شرایط مناطق مختلف شهر و حجم تردد افراد با وسایل نقلیه عمومی یا شخصی، کودکانی اعم از دختر و پسر، نوزاد و حتی نوع پوشش گدایان را طرح‌ریزی و آنان را به خیابان روانه می‌کنند.

گدایی از طریق فروش آدامس، جوراب، خمیردندان، فال و کالاهای بی‌کیفیتی که افراد معمولا به آن‌ها نیازی ندارند، معمول‌ترین روش تکدی‌گری سر چهارراه‌ها است.

تکدی‌گری حرفه‌ای

رئیس وقت کمیسیون اجتماعی مجلس در مهر ۱۳۹۷ ادعا کرد که درآمد بعضی گدایان در سطح شهر تهران روزانه چهار میلیون تومان است؛ در حالی‌ که آن سال، حقوق ماهانه ۹۵ درصد بازنشستگان زیر دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بود. در این سال که با آغاز موج کمرشکن تورم در ایران و افت ارزش پول ملی هم‌زمان بود، در گزارشی تاکید شد که گدایان خارجی در حال ترک پایتخت‌اند و بازار تکدی‌گری و سرقفلی خیابان‌های پرتردد تهران حالا بیشتر در اختیار افرادی است که از دیگر شهرها به پایتخت آمده‌اند.

با این حال، چنین درآمدی با روش‌های معمول تکدی‌گری حاصل نمی‌شود. متکدیان مدرن تهران همان‌طور که اشاره شد، هر روز روش‌های جدیدی را برای کسب درآمد امتحان می‌کنند. محمدرضا بادامچی، نماینده سابق تهران در مجلس، در گفت‌وگویی با اشاره تغییر روش تکدی‌گری در پایتخت می‌گوید: «برای برخورد با روش‌های جدید تکدی‌گری، عزم جدی وجود ندارد. زنان جوان در اکثر مناطق تجاری پایتخت مقابل بانک‌ها و مراکز تجاری جلو مردم را می‌گیرند و با اصرار و به اسم کمک به موسسات نامعتبر و نامشخص، پول تقاضا می‌کنند.»

یکی از کارشناسان حوزه آسیب‌های اجتماعی در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی توضیح می‌دهد: «طبق آمار می‌توان گفت که دست‌کم در میان متکدیان تهران، حدود ۳۰ درصد گدای حرفه‌ای‌اند. روش‌هایی که این افراد به کار می‌گیرند، برای مردم به‌راحتی قابل‌شناسایی و تشخیص نیستند.» تاکید این کارشناس بر دلایل رشد تکدی‌گری در جامعه است. او اعتقاد دارد که در سال‌های اخیر، شکاف اجتماعی، فقر فراگیر، بیکاری، نبود نظارت کافی و پیشگیرانه نبودن قوانین موجود و وجود زمینه‌های فرهنگی پرداخت اعانه به افراد باعث شده است گدایی به شغلی پردرآمد در جامعه تبدیل شود که هر روز تعداد بیشتری به آن روی می‌آورند.

در پایان گزارش، اشاره به این موضوع هم خالی از فایده نیست که تبریز «کلانشهر بدون گدا» در ایران است. شهری که مردم آن تلاش کرده‌اند با حفظ این عنوان، از طریق فعالیت‌های عام‌المنفعه شهرتی نیک داشته باشند و به‌جای کمک مالی به متکدیان، آن‌ها را به بنیادها و مجموعه‌های خیریه معرفی می‌کنند و خود نیز حامی این مراکزند.

منبع: داریوش معمار روزنامه‌نگار-ایندیپندنت ‌فارسی 


فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران