وزیر خارجه جمهوری اسلامی: ایران در وین به‌دنبال «توافق دائم» و «منفعت اقتصادی»ست

در آستانه دور هشتم مذاکرات احیای برجام در وین و به‌دنبال بازگشت بخشی از معافیت‌های تحریمی ایران، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توییتر از گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی خبر داد.

بورل گفت‌وگو با امیرعبداللهیان را «مهم» خواند و گفت:

«برای خاتمه سریع مذاکرات و بازگشت به اجرای کامل برجام، به تلاش‌هایی همراه با حسن نیت از همه طرف‌ها و روحیه سازش نیاز داریم».

Important call with @HAabdollahian ahead of the resumption of #JCPOA talks in Vienna next week.

We need good faith efforts from all sides and a spirit of compromise to swiftly conclude the negotiations and go back to full implementation of the JCPOA.

— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) February 5, 2022

از سوی مقابل خبرگزاری حکومتی فارس هم به نقل از امیرعبداللهیان نوشت:

«از زمان گفت‌وگوی پیشین برخی تحولات مثبت در مذاکرات رخ داده است، اما هنوز انتظارات ما را برآورده نمی‌کند.»

اشاره او به معتبرشدن دوباره بخشی از معافیت‌های تحریمی‌ست.

دولت جو بایدن، روز جمعه ۴ فوریه، ۱۵ بهمن معافیت‌های تحریمی مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران را احیا کرد. بر این اساس آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا معافیت‌هایی را امضاء کرد که به شرکت‌های روسی، چینی و اروپایی اجازه می‌دهد در بخش‌های مربوط به ساخت، توسعه و بهره‌برداری از نیروگاه‌های هسته‌ای برای تولید انرژی یا بازطراحی تاسیسات آب سنگین اراک با ایران همکاری کنند.

 لغو این معافیت‌ها از جمله آخرین گام‌های دولت ترامپ برای خروج کامل از توافق هسته‌ای بود که بخشی از آن در سال ۲۰۱۹ و بخشی دیگر در ماه می ۲۰۲۰ انجام شد. دولت بایدن اما برای ترغیب ایران به بازگشت به محدودیت‌های برجام این معافیت‌ها را بار دیگر احیا کرد. با این‌حال ایران خواهان بازگشت همه معافیت‌های تحریمی‌ست.

وزیر خارجه ایران می‌گوید چشم جمهوری اسلامی به‌دنبال منافع اقتصادی‌ و «اتفاقات روی زمین» است. او در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیمای جمهوری اسلامی سخنان پیشین خود درباره «توافق خوب» را تکرار و تعیین پیش‌شرط از سوی واشنگتن برای تهران را رد کرد و گفت:

«هیچ پیش‌شرطی را از طرف آمریکایی دریافت نکرده‌ایم و اساساً مذاکرات ما روندی را دارد که موضوع پیش‌شرط در آن مطرح نیست. ایران در این مذاکرات به دنبال توافقی خوب است و ملاک آن رفتار عملی طرفین مذاکرات است، نه اظهاراتی که صرفا روی کاغذ مطرح می‌شوند. متاسفانه برجام در سال‌های اخیر منافع اقتصادی برای ایران نداشته است. ما تنها در صورتی به یک توافق خوب می‌رسیم که تامین کننده منافع اقتصادی ما به صورت پایدار و قابل اتکا باشد.»

امیر عبداللهیان در ادامه گفت ایالات متحده از طریق «برخی واسطه‌ها» برای مقام‌های جمهوری اسلامی پیام حسن نیت فرستاده است اما ایران منتظر «ابتکاری است که در مذاکرات ۱+۴ و از طریق Non-paperهایی که به واسطه اتحادیه اروپا بین ما و آمریکایی‌ها تبادل می‌شود، قابل مشاهده باشد».

واکنش علی شمخانی

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی هم همانند امیرعبداللهیان در واکنش به بازگشت برخی از معافیت‌های تحریمی ایران مسئله انتظارات اقتصادی حکومت ایران از رفع تحریم‌ها و توافق در وین را پیش کشید. شمخانی شامگاه شنبه در توییتر ابتدا احیای معافیت‌ها را «نمایش» خواند و نوشت:

«انتفاع اقتصادی واقعی، موثر و قابل راستی‌آزمایی ایران، شرط لازم برای شکل‌گیری توافق است. نمایش رفع تحریم اقدامی سازنده تلقی نمی‌شود.»

او اما ساعاتی بعد به «پیشرفت» در مذاکرات اذعان کرد و در ضربه دیگری از پینگ‌پنگ منوط کردن توافق به «تصمیمات سیاسی» طرف مقابل نوشت:

«با وجود پیشرفت‌های محدود در مذاکرات وین هنوز با شکل‌گیری توازن ضروری در تعهدات طرفین فاصله داریم. تصمیمات سیاسی در واشینگتن لازمه ایجاد توازن در تعهدات برای دستیابی به توافق خوب است».

همزمان وحید جلال‌زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) گفت ایران به دنبال توافق موقت نیست بلکه به دنبال توافق دائم است. توافق موقت از روی میز وین برداشته شده است.

«ایران به مذاکرات “غیرهسته‌ای” تن نمی‌دهد»

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ادامه گفت ایران خواهان لغو «تحریم‌های برجامی و ترامپی» ست و تلاش می‌کند مذاکرات وین را در سطح هسته‌ای نگه‌ دارد.

جلال‌زاده تحریم‌های حقوق بشری علیه جمهوری اسلامی را مانعی در مسیر توافق خواند و گفت:‌

«طرف مقابل علاقه‌مند است که مذاکراتی در خصوص موضوعات هسته‌ای، حقوق بشر و منطقه انجام دهد اما جمهوری اسلامی فقط مذاکرات برجامی را بر اساس مسائل هسته‌ای مدنظر قرار داده است. برخی شرکت‌ها به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای تحریم بودند اما برچسب تحریم آنها را به تحریم‌های حقوق بشری و تروریسم تغییر دادند. این اقدام باعث شد دولت فعلی آمریکا اعلام کند این تحریم‌ها هسته‌ای نیست و به همین دلیل قابل رفع نمی‌باشد. جمهوری اسلامی اعلام می‌کند که این تحریم‌ها حقوق بشری نیست بلکه لیبل آن تغییر کرده و این موضوع در مسیر توافقات مشکل ایجاد کرده است.»

او نیز به مسئله واسطه‌ها در مذاکرات وین اشاره کرد و گفت در حال حاضر جمهوری اسلامی از طریق واسطه‌ها و یا نوشته‌های غیررسمی با آمریکا صحبت می‌کند و طبیعتاً واسطه‌ها نیز منافع خود را در نظر می گیرند.

برخی از تحلیل‌گران از جمله امیر موسوی، دیپلمات سابق جمهوری اسلامی اما می‌گویند در مذاکرات جاری در وین، گفت‌وگوهای فراتر از برنامه هسته‌ای ایران میان تهران و واشتنگتن در جریان است. او در مصاحبه با یک رسانه اینترنتی گفت قطر جانشین عمان در واسطه‌گری میان ایران و ایالات متحده آمریکا شده و سفر اخیر امیر قطر به واشنگتن نیز در همین راستا و برای انتقال پیام میان حکومت ایران و دولت بایدن صورت گرفته است.