ناتوانی در بیان هنری فاجعه می‌آفریند/ این فیلم اینجا چه می‌کند؟

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: در جریان نمایش آثار چهلمین جشنواره فیلم فجر در اصفهان، فیلم «ماهان» به نمایش درآمد و منتقدان به تماشای آن نشستند. ماهان ساخته حمید شاه حاتمی فرزند علی شاه حاتمی از سینماگران باسابقه ایرانی است که در این اثر در مقام تهیه کننده کنار فرزند خود ایستاده. ماهان در اصفهان نیز نتوانست مخاطبان و منتقدان را راضی کند و نقدهای بسیار منفی نسبت به این فیلم منتشر شد.

ماهان سعی دارد داستان سرطان و تنوع فرهنگی و جغرافیایی ایران هزار رنگ و نقش را در داستانی که ادعا می‌کند واقعی است به هم پیوند بزند و علی‌رغم ایده قابل قبول، در اجرا ناتوان مانده است. خبرگزاری مهر با همکاری انجمن منتقدان حوزه هنری استان اصفهان در دوره چهلم فیلم فجر نیز اقدام به بررسی آثار جشنواره فیلم می‌کند که نظرات منتقدان درباره فیلم «ماهان» در ادامه آمده است.

سعید تیموری، منتقد سینما درباره این اثر می‌گوید: فیلم سینمایی ماهان نه برای کودک ساخته شده و نه درباره کودک است. اما شخصیت‌های بزرگسالی دارد که هنوز بالغ نشده‌اند و به زندگی و مصائب آن به چشم یک خردسال نگاه می‌کنند. نیاز روانی شخصیت اصلی مدام وارد دیالوگ‌ها می‌شود او همه جا را به می‌ریزد و مدام جار می‌زند که نمی‌خواهد به سرنوشت محتوم مادرش دچار شود و بعد در ادامه همه چیز فراموش می‌شود. حتی همان دیالوگ‌های نخ نما شده و یا حتی بیماری کشنده‌اش؛ انگار شخصیت اصلی از همان ابتدا حالش خوب خوب بوده و فقط ادای حال بدها را در می‌آورده است!

این فیلم در جشنواره چه‌کار می‌کند؟

رسول احمدی نیز در نقد فیلم «ماهان» تاکید می‌کند: اگر داستان این فیلم واقعی است بهتر بود مستندش را می‌دیدیم یا مثلاً یک ویدئو تصویر یا نهایتاً یک فیلم کوتاه ۱۰ دقیقه‌ای، آن هم از لحظه سفر و اجرای نمایش عروسکی برای کودکان سرطانی و البته با حفظ تنوع جغرافیایی در لوکیشن‌ها که تنها نقطه قوت فیلم بود. این هم برای مخاطب بهتر است هم کارگردان و هم حتی بازیگرها. و باز یک سوال مهم که چطور چنین فاجعه‌ای باید در جشنواره فیلم فجر باشد؟

جمال احمدی، کارگردان سینما درباره «ماهان» می‌گوید: موضوع محترم دارد اما جای فیلم در جشنواره نیست برای پخش تلویزیونی مناسب‌تر است. تنها نکته قابل توجه در مورد این فیلم تعدد فیلم‌های اقتباس از واقعیت در جشنواره امسال است که جای تأمل دارد.

ای کاش فیلم‌ساز فیلم‌های پدرش را به خوبی دیده بود!

مریم محمدی، دیگر منتقدی است که تماشای «ماهان» نشسته و در نقد آن تصریح می‌کند: ایده‌ای انسان دوستانه با بازی‌هایی که به فاجعه نزدیک است، کارگردانی ضعیف و قصه‌ای آبکی که حتی در حد و اندازه فیلم‌های ضعیف تلویزیونی هم نیست. فیلمی که نشان می‌دهد حتی با استفاده از عواملی اسم و رسم دار چون علی شاه حاتمی، بهزاد بهزادپور، فردین خلعتبری و بهروز معاونیان هم نمی‌توان ضعف فیلمنامه و کارگردانی و بازیگری را جبران کرد.

مصطفی حیدری، مدیر دفتر تخصصی سینما و پژوهشگر حوزه سینما درباره «ماهان» اعتقاد دارد: از شروعِ فیلم و پلان‌های ابتدایی مشخص است با چه اثری ضعیف روبرو خواهیم بود. حتی فیلم از ایده هم جا می‌ماند چرا که هیچ ویژگی‌ای از ایده ندارد. یعنی نه تازگی نه خلاقیت و نه حتی انرژی برای گسترش دادن. ای کاش فیلمساز حداقل فیلم‌های بسیار خوب پدرش مانند «کولی» و «ترکش‌های صُلح» را یکبار درست دیده بود.

ناتوانی در بیان هنری فاجعه می‌آفریند

علی شمس، منتقد و دانش آموخته سینما اظهار می‌کند: متأسفانه باید گفت در این دوره جشنواره فجر شاهد فیلم‌هایی هستیم که به هیچ عنوان فیلم جشنواره‌ای نیستند. البته نه به معنای رسانه‌ای کلمه، بلکه به این معنا که این گونه فیلم‌ها نه در کیفیت، نه در زمان تولیدشان و نه در هیچ چیز دیگری، قد و قواره یک فیلم تلویزیونی هم نیستند، چه رسد به جشنواره فیلم فجر! ماهان، مثال بارز این دست آثار است.

وی ادامه می‌دهد: مساله این است که ماهان نتوانسته پایش را از یک پند و اندرز اخلاقی فراتر بگذارد و به یک فیلمنامه و بعد به یک فیلم تبدیل شود؛ و این ناتوانی در بیان هنری، فاجعه می‌آفریند. هم برای آن پند اخلاقی و هم برای آن اثر هنری. بازی‌های بسیار بد، بدون میزانسن، بی قصه، صداگذاری و تدوین آماتوری و غیره این فاجعه را کامل می‌کنند.

محمد مهدی شیخ صراف نیز درباره این فیلم می‌گوید: در ارزیابی کارگردان‌های فیلم اول معمولاً باید قدری تساهل به خرج داد و سخت گیرانه در مورد آنها قضاوت نکنیم. سختی‌های اولین تولید را هم در نظر بگیریم اما فیلم ماهان با همه اغماض‌ها و نادیده گرفتن مشکلات ریز و درشت اصلاً نمی‌توان در سطح یک فیلم سینمایی ارزیابی کرد. این فیلم نهایتاً می‌تواند فیلم کوتاه یا یک تله فیلم ضعیف باشد. مشکل اصلی هم در فیلم نامه، ضعف قصه، انتخاب غلط بازیگران، بازی‌های مصنوعی و ناتوانی در ایفای نقش حتی در ساده‌ترین دیالوگ‌ها و پلان‌ها است. بازیگری که در غمگین‌ترین وضعیت برای گریه کردن حتی نتواند یک قطره اشک جلوی دوربین بریزد و مثل دختربچه‌ها ادای گریه کردن دربیاورد به تنهایی می‌تواند یک فیلم را نابود کند. سفر با دوچرخه در ایران و نماهای توریستی و کارت پستالی هم کمک چندانی به جذابیت اثر نکرده است. امیدوارم کارگردان در فیلم بعدی خود دقت بیشتری به خرج دهد وگرنه در آغاز کار خودش تمام شده محسوب می‌شود.

ماهان در جدول امتیازات انجمن منتقدان حوزه هنری استان اصفهان معدل بسیار ضعیف ۰.۱۳ را از پنج ستاره ممکن کسب کرد که جدول آن به شرح زیر است: