هاشم رضی، پژوهشگر ایران باستان، درگذشت

هاشم رضی، نویسنده، پژوهشگر و مترجم حوزه تاریخ، روز دوشنبه، هجدهم بهمن‌ماه پس از یک دوره نقاهت، در ۸۷ سالگی درگذشت.

او به حوزه‌های فرهنگ ایران باستان و دین زرتشت، نیچه و باستان‌شناسی علاقه‌مند بود و کتاب‌های «پنج آیین بزرگ جهان» و ترجمه «وندیداد» از روی متن اصلی، از آثار مهم او است.

هاشم رضی از سال ۱۳۴۲ وارد حوزه ایران‌شناسی شد و از معدود کسانی در ایران بود که بر زبان‌های پهلوی، سانسکریت و خط میخی تسلط داشت.

او در سال ۱۳۴۲ کتاب فرهنگ نام‌های اوستا را در سه جلد منتشر کرد. کتابی که پروفسور «لنتس» و «رامپیس» از استادان بزرگ اوستاشناسی در آلمان آن را ستوده و پیشگفتاری بر آن نوشتند.

دانشنامه ۵ جلدی ایران باستان، «گنجینه اوستا» و ترجمه و شرح وندیداد از دیگر آثار او است.

هاشم رضی، زاده ۲۶ تیرماه ۱۳۱۳ در تهران بود. دوران تحصیل را در تهران گذراند. به توصیه محمدتقی مصطفوی به پدربزرگش، زبان فرانسه را آموخت. سپس به آموختن زبان انگلیسی و آلمانی پرداخت و توسط مدیر کتابفروشی طهوری با محمد مکری آشنا شد و از کتابخانه برجسته او بهره برد.

هاشم رضی برای آشنایی با واژگان اوستایی و سانسکریت، نزد جلالی نائینی به آموختن زبان‌های باستانی پرداخت. با تنی چند از ایران‌شناسان زمان خود رفت‌وآمد داشت، ازجمله محمدجواد مشکور و رحیم عفیفی و ماهیار نوابی. به توصیه مهرداد بهار کتاب «آیین پر رمز و راز میترایی» اثر فرانتس کومن را ترجمه کرد که در دو جلد از سوی انتشارات بهجت منتشر شده‌است.

او از ۲۲ سالگی و با برگردان دو رمان و چاپ چند مجموعه شعر، به حوزه نویسندگی پا گذاشت. نخستین کار جدی‌اش در زمینه ادبیات فارسی، انتشار دیوان «ظهیر فاریابی» بوده است و نخستین کارش در حوزه دین اثر ۲۵ جلدی «تاریخ ادیان» است که تاکنون هفت جلد آن را چاپ کرده است.

یکی از کتاب‌های ارزشمند وی «حکمت خسروانی» نام دارد. پیشتر خود دربارهٔ این کتاب گفته است: «در این کتاب عرفان و حکمت را از زمان اشوزرتشت تا امروز را، از همه جنبه‌ها بررسی کرده‌ام.»

آثار هاشم رضی شامل این کتاب‌ها است:

«حکمت خسروانی»، «آیین مهر (دوجلد)»، «دانشنامه ۵ جلدی ایران باستان»، «تاریخ ادیان (هفت جلد آن را منتشر شده‌است)»، «ادیان بزرگ جهان»، «وندیداد (ترجمه، شرح، واژه‌نامه در ۴ جلد)»، «اوستا: گاثاها، یسنا، یشت‌ها، ویسپرد و خرده اوستا»، «گنجینه اوستا»، «تاریخ مطالعات دین‌های ایرانی»، «خودآموز خط و زبان اوستایی»، «دستور زبان اوستایی»، «فارسی باستان»، «آیین مغان: آموزه‌ها و مراسم و باورهای بنیادی، پژوهشی دربارهٔ دین‌های ایران باستان»، «گاهشماری و جشن‌های ایران باستان»، «دین و فرهنگ ایرانی پیش از عصر زرتشت»، «جشن‌های آب: نوروز، سوابق تاریخی تا امروز، جشن‌تیرگان و آب‌پاشان، آبریزگان همراه با گزارش‌هایی دربارهٔ آداب و رسوم ملی و دینی زرتشتیان»، «جشن‌های آتش»، «زرتشت پیامبر ایران باستان»، «آیین زروان»، «متون زرتشتی»، «تاریخ تمدن و زندگی مردم جهان»، «زرتشت در گاثاها (والتر هینتس)»، «آیین پر رمز و راز میترایی».