ناپدید شدن فعالان زن در افغانستان؛ خانواده تمنا زریاب از 'تهدیدها'‌ می‌گویند

ناپدید شدن فعالان زن در افغانستان؛ خانواده تمنا زریاب از 'تهدیدها'‌ می‌گویند

• محجوبه نوروزی
• بی‌بی‌سی

۵۱ دقیقه پیشتوضیح تصویر،

تمنا زریاب پریانی در رشته خبرنگاری درس می‌خواند و مشغول نوشتن مونوگراف/رساله‌اش بود

در مورد ناپدید شدن پروانه ابراهیم‌خیل، تمنا زریاب پریانی و سه خواهر خانم پریانی، زرمینه، شفیقه و کریمه که گزارش شده در ۱۹ ژانویه از خانه‌‌هایشان در کابل برده شدند، نگرانی‌هایی زیادی وجود دارد. هنوز اطلاعی از سرنوشت این زنان که فعالان اجتماعی و مخالف سیاست‌های طالبان بودند، در دست نیست. خانواده تمنا زریاب پریانی، در گفتگو با بی‌بی‌سی گفته‌اند که قبل از آنکه تمنا ناپدید شود با تهدیدهای "جدی و فزاینده‌ای" روبرو بود و حتی مجبور شده بود محل زندگی خود را تغییر دهد.

سخنگوی طالبان اما می‌گوید این گروه دخالتی در ناپدید شدن این زنان نداشته است و گزارش‌ها از دستگیری این زنان توسط نیروهای طالبان را "بی‌اساس" و شایعه خوانده است.

نام خانم پریانی، بعد از انتشار ویدیویی شبکه‌های اجتماعی خبرساز شد. او در آن ویدیو می‌گفت "مردان مسلح"‌ برای دستگیری‌اش آمده‌اند و قبل از پایان ویدئو می‌گفت: "کمک کنید، طالبان به خانه‌ام آمده اند."

بعد از این حادثه کوئنتین سامرویل، خبرنگار بی‌بی‌سی در کابل به خانه تمنا رفت. همسایه‌ها به او گفته‌اند که یک "گروه مسلح" خانم پریانی و خواهرانش را بردند. در آن شب، پروانه ابراهیم‌خیل یک فعال اجتماعی دیگر هم ناپدید شد.

• ناپدید شدن فعالان زن؛ 'لطفا کمک کنید، طالبان به خانه‌ام آمده'
• طالبان ادعای 'بازداشت شبانه' دو فعال زن را در کابل 'بی‌اساس' می‌خواند
• زنان معترض در کابل می‌گویند نیروهای طالبان 'اسپری فلفل' به صورت‌شان پاشیدند

با آنکه طالبان دست داشتن در این رویداد را رد می‌کنند اما خانواده تمنا زریاب پریانی می‌گوید از آنجائیکه طالبان زمام امور کشور را در دست دارند و "۲۰ نفر مسلح" چهار زن جوان و نوجوان را از خانه‌ای شان می‌برند، باید پاسخگو باشند و هرچه زودتر به تقاضای جامعه جهانی، حامیان و خانواده زنان ناپدید شده جواب بدهند.

تهدید‌ها علیه تمنا

شکوفه پریانی، خواهر تمنا زریاب پریانی به بی‌بی‌سی گفت: "زمانیکه ما در کوتل خیرخانه زندگی میکردیم، تمنا آنقدر تهدید می‌شد که بالاخره مجبور شد از این منطقه به خانه مادربزرگم در چهارراهی پروان دو نقل مکان کند. چند بار تاکسی حامل تمنا را متوقف و کیف و لپ‌تاپش را بررسی کرده بودند. اخیرا تهدیدها آنقدر زیاد شده بود که او دیگر نمی‌توانست به کوتل خیرخانه بیایید. "

شگوفه پریانی می‌گوید: "هرباری که تمنا در تظاهرات شرکت می‌‌کرد و در رسانه‌ها ظاهر می‌شد، با انواع مختلف تهدیدها روبرو می‌شد. پدرم از شماره‌های ناشناس تماس‌های تهدید آمیز دریافت می‌کرد. یکبار پس از مصاحبه‌ تمنا با طلوع نیوز، هفت شام به دروازه خانه ما یک تهدیدنامه‌ چسباندند. در آن با خط مشقی نوشته بودند که شما کافر شده‌اید، حجاب را رعایت نمی‌کنید. توسط اهالی خود منطقه از بین برده خواهید شد."

مبارزه با حجاب اجباری

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بی‌بی‌سی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی

برنامه ها

پایان پادکست

تمنا زریاب پریانی در فضای مجازی فعال بود و با هشتگ‌ "نه به حجاب اجباری" با پوشیدن چادری مبارزه می‌کرد. او در یکی از آخرین پست‌های خود نوشته بود: "...چادری و روپوش‌های سیاه در فرهنگ افغانستان جای نداشته و پوششی خلاف فرهنگ اجتماعی و دینی مردم افغانستان می‌باشد که گروه طالبان زنان این سرزمین را مجبور به پوشیدن این لباس‌های وارداتی نموده است."

با افزایش تهدیدها فعالیت‌های مدنی تمنا زریاب پریانی هم هر روز بیشتر و لحن آنها تندتر می‌شد. در آخرین پیام فیسبوکی‌اش خانم پریانی خطاب به جنرال مبین خان، یکی از افراد شناخته شده‌ای طالبان، نوشته بود: "سال‌ها به نام دین و مذهب پسران جوان این کشور را قتل عام کردید. خاک ما را اشغال کرده و مردم ما را به اسارت گرفتید، کافیست. دیگر حق ندارید که بر ما قانون وضع کرده و ما را مجبور به تطبیق آن کنید.... به یک تار موی زنان معترض بعد از این آسیب بزنید و یا همفکران تان چنین کاری را انجام بدهند در خون خودتان غرق خواهید شد. بیشتر از این صبر ما را به آزمایش نگیرید و انسان شوید. ما تا امروز به زور و زر تسلیم نشده ایم بعد از این هم نخواهیم شد. تطبیق کننده قواعد اجباری هم نیستیم. "

یوناما، دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان اعلام کرده است که نگرانی فزاینده‌ای در مورد ناپدید شدن تمنا زریابی پریانی و پروانه ابراهیم‌خیل وجود دارد:

قبل از شب حادثه

بعد از همین پست بود که به گفته پدر تمنا زریاب پریانی "۲۰" فرد مسلح ساعت هشت شب نوزدهم ژانویه به محل اقامت خانم پریانی هجوم بردند و او را "ناجوانمردانه" با سه خواهرش با خود بردند.

پدر تمنا می گوید: "۲۰ نفر مسلح آمدند، ۱۰ تن از آنها در پایین ساختمان را محاصره کردند، ده نفر دیگر بالا رفتند و تمنا و سه خواهرش را به شکل ناجوانمردانه‌ای با خود بردند."

پدر تمنا که با افتخار درباره دخترش حرف میزند، می‌گوید: "دخترم بسیار زحمت‌کش و درس‌خوان بود، به کسی کاری نداشت، پیوسته در پی کمک به مردم نیازمند بود و تا آخرین لحظه مردانه‌وار ایستاد. ایستادگی و غیرتی را که او از خود نشان داد، حتی مردان قادر به نشان دادن آن نبودند. دخترم را به خاطر شجاعت و غرورش بردند. همیشه در تلویزیون ها ظاهر می‌شد و از حق خود و از حق تمام زنان افغانستان دفاع می کرد."

توضیح تصویر،

تمنا زریاب پریانی،‌ به طور مداوم عکس‌های از گردهم‌آیی‌های اعتراضی زنان را منتشر می‌کرد

پدر تمنا می‌گوید "طالبان" دختر بزرگم را که زرمینه نام داشت و دکتر بود و دو دختر دیگرم را که هر دو خردسال بودند، در آن شب همراه با تمنا از منزل شان در چهارراهی پروان دو با خود بردند. پدر تمنا گفت: "اکنون به هرجا که می‌رویم و به هر دری که می‌زنیم به ما می‌گویند که ما آنها را نبرده‌ایم."

مادر تمنا می‌گوید او از دوستان و خویشاوندان کمپل/پتو و لباس‌های گرم زمستانی جمع‌آوری می‌کرد و در کمپ/اردوگاه بیجاشدگان داخلی در بین زنان توزیع می‌کرد.

واکنش طالبان

پس از ناپدید شدن تمنا زریاب پریانی و چند فعال زن مدنی دیگر، جنرال مبین خان، از افراد شناخته ‌شده‌ای طالبان در یکی از اتاق‌های کلب هاوس گفت:"ما کسانی را که به حجاب اسلامی توهین کرده‌اند هرگز رها نمی‌کنیم، خلاص. ... پس از این محال است که کسی به فرهنگ و عنعنات افغانی توهین کند. آن زمان دیگر گذشته است، حوصله هم حدی دارد. ما اگر از گرسنگی بمیریم و کسی ما را به رسمیت نشناسد، برای ما مهم نیست. زمان دموکراسی و جمهوریت دیگر گذشته است. اکنون کسی گفته نمی‌توانند که دلم که هر رقم حجاب پوشیدم. نه، مه که هررقم حجاب می‌گویم تو همان رقم حجاب میکنی خلاص"

تمنا زریاب پریانی به این باور بود که برقع/چادری در فرهنگ افغانستان جا ندارد اما از نظر برخی از افراد طالبان این موضع تمنا و سایر زنان معترض در مقابل برقع "توهین به فرهنگ و عنعنات افغانی" بود.

تمنا زریاب پریانی به این باور بود که چادری نماد زن افغانستان نیست اما از نظر برخی از افراد طالبان مخالفت با برقع "توهین به فرهنگ" افغانستان است.

توضیح تصویر،

تمنا زریاب پریانی شعارهای تظاهرات زنان را خودش می‌نوشت و هزینه‌اش را می‌پرداخت

شگوفه پریانی خواهر تمنا زریاب پریانی می‌گوید که تمام اعضای خانواده از این تهدیدها باخبر بودند ولی نمی‌خواستند مانع فعالیت‌های تمنا شوند "چون تمنا از چیزی بیم و هراس نداشت و می‌دانست که چه کار می‌کند". به قول خواهرش، هزینه تظاهرات و گردهم‌آیی‌های زنان را "تمنا از جیب خودش می‌پرداخت"، شعارها را خودش می‌نوشت و اکثر گردهم‌آیی‌ها را خودش سازماندهی می‌کرد.

طالبان: 'کار ما نیست'

ذبیح الله مجاهد در گفت‌وگویی با بی‌بی‌سی این خبر را "بی‌اساس" خوانده و منکر هر نوع بازداشت این زنان فعال شده و آن را "شایعه" خوانده است. او گفت که یافته‌های آنها نشان می‌دهد که تمنا این "صحنه‌سازی" را برای تشکیل پرونده و رفتن به خارج از کشور انجام داده است.

اما شکوفه پریانی خواهر تمنا زریاب پریانی که از وی به عنوان "الگوی" همه اعضای خانواده یاد می‌کند، گفت: "زمینه‌های زیادی برای تمنا مساعد شد تا برای ادامه تحصیل به خارج از کشور سفر کند ولی تصمیم گرفت از افغانستان خارج نشود."

در حالی که بغض گلوی شکوفه را فشار می‌داد، گفت: "ده نفر مسلح به محل سکونت تمنا پریانی هجوم بردند و پس از شکستن پنجره‌ای شیشه‌ای وارد خانه وی شدند. وقتی پس از حادثه به محل رفتیم و شیشه‌های شکسته را دیدیم می‌دانستیم که شاید تمنا زخمی شده باشد."

هفته‌هاست که گزارش‌های مربوط به بازداشت این زنان در افغانستان، کارزارهای آنلاین و نگرانی گروه‌های حقوق بشر را برانگیخته است. این فعالان در اواسط ژانویه در تظاهرات مسالمت آمیز در کابل شرکت کرده بودند و خواستار حق کار، تحصیل و حقوق سیاسی زنان تحت حکومت طالبان بودند.