سیمرغی که پَر پَر شد

آفتاب‌‌نیوز :

سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران که در شانزدهمین دوره فیلم فجر در سال ۱۳۷۶ به جشنواره اضافه شد، همیشه جزو سیمرغ‌هایی بوده است که به دلیل رای مردمی می‌توانست برای تهیه کنندگان و تبلیغات اکران فیلم مهم باشد، اما امسال از سوی دست اندرکاران جشنواره اعلام شد که حذف شده است.

مسعود نقاش زاده در گفتگوی که از سوی روابط عمومی جشنواره به رسانه‌ها ارسال شد، گفت:گزارش‌های کمیته پیگیری نظرسنجی مردمی جشنواره نشان می‌دهد، علیرغم تلاش بخش‌های مختلف زنجیره ثبت آرای مردمی، به دلیل پیچیدگی این فرآیند و وجود متغیر‌های متعددی که در صحّت و دقت نتایج نظرسنجی دخالت دارند، اطمینان کامل از صحت نتایج در بخش‌های مختلف به سادگی حاصل نمی‌شود. زیرا از خرید بلیت توسط تماشاگران واقعی، تا حضور تماشاچی در سینما، دریافت بلیط فیزیکی و دریافت مطمئن پیامک توسط تماشاگر و نهایتاً ثبت رأی در سامانه، زنجیره‌ای از فرآیند‌های فنی و انسانی مختلف را در بر می‌گیرد که باید در همه مراحل اطمینان‌بخش باشد تا بتوان به دقت نتایج اعتماد کرد.

دبیر جشنواره فیلم فجر خاطرنشان کرد: بررسی تیم‌های کارشناسی نشان می‌دهد به دلیل پاره‌ای اشکالات و از جمله اشکال فنی در ارسال پیامک که باعث شده بعضی از مخاطبان دریافت نکنند و نیز قطعی و اختلال اینترنت در بعضی سینماها، نتایج نظرسنجی مردمی برای ستاد جشنواره اطمینان‌بخش نیست.

در چند روز گذشته تهیه کنندگان مختلفی به شیوه رای گیری اعتراض داشتند تا جاییکه تهیه کننده شادروان در گفتگویی اعلام کرد که "مُچ سمفا را برای تخلف در آراء مردمی فیلم فجر گرفتیم. " که متن کامل مصاحبه در این لینک قابل دسترس است.

آرای مردمی جشنواره فیلم فجر در سال‌های اخیر محل مناقشه و جنجال بوده است تا جاییکه سال گذشته محمد حسین قاسمی تهیه کننده "ابلق" در گفتگویی مطرح کرد که" با اختلالی که در سامانه "سمفا" و سیستم رأی‌گیری جشنواره فیلم فجر در بخش مردمی وجود دارد، به نظر می‌رسد وجاهت سیمرغ مردمی این دوره از جشنواره اعتباری ندارد. (البته این اظهارات سال گذشته در حالی مطرح شد که سیمرغ مردمی سرانجام در اختتامیه به ابلق اهدا شد.)

در سال‌های اولیه و تا همین دو سال قبل، مسئولیت آرای مردمی و برگزاری آن بدست خانه سینما بود و از دو سال قبل از خانه سینما منفک شد و برعهده سمفا قرار گرفت.

به یاد داریم در سال ۹۶ طبق پیگیری‌های خبرنگار از خانه سینما؛ این نهاد صنفی قرار بود طبق روال، مسوولیت سیمرغ مردمی جشنواره‌ی فیلم فجر را برعهده بگیرد و بصورت الکترونیکی شمارش آرا را انجام بدهند.

اما شش روز به آغاز جشنواره‌ی فیلم فجر منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما در نشستی با همراهی علی آشتیانی‌پور (مسوول سیمرغ مردمی فیلم فجر) به اهالی رسانه گفته بود:از نظر ما خانه سینما در جشنواره فیلم فجر یک ملک مشاء است و متعلق به کسی نیست. البته تصمیمات مربوط به جشنواره توسط دبیر و در دبیرخانه گرفته می‌شود، اما درباره آرای مردمی از مدت‌ها قبل دوستان ما در دفتر جشنواره تلاش می‌کردند امکانی را برای فروش بلیت و رأی‌گیری به شکل اینترنتی فراهم کنند که با تشخیص و صلاحدید خودشان با شرکت‌هایی وارد گفتگو شده و به تفاهم رسیده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه برگزاری الکترونیکی این امر مورد تأیید ما بود، مطرح می‌کند: در این باره در بخش آرای مردمی هم وارد گفتگو شدیم. البته برخی ملاحظاتی را با دوستانی که در این فناوری کار می‌کردند داشتیم چرا که یکسری ملاحظات استثنایی به واسطه اقتضائات سینما وجود دارد و بر این اساس ما در خانه سینما خیلی زودتر به این نتیجه رسیدیم که باید رأی‌گیری بهترین فیلم مردمی را به همان شیوه سال قبل اجرا کنیم.

سید محسن هاشمی در سال ۹۲ که پس از سال‌ها مجددا مسوولیت آرای مردمی توسط دبیر وقت (علیرضارضاداد) به خانه سینما سپرده شد، از سوی مدیرعامل این تشکل صنفی (محمد مهدی عسگرپور) مسوولیت طراحی الگوریتم برگزاری و شمارش آرای مردمی را برعهده گرفت.

سید محسن هاشمی در پاسخ به اینکه در آن مقطع در چه راستای الگوریتم شمارش آرای مردمی فجر طراحی شد؟ گفته بود: در آیین‌نامه‌ای که برای این امر با بهره‌گیری از تجارب جشنواره‌ای و نیز مشاور آمار تهیه شد، بر دو رویکرد تاکید شد؛ نخست شفافیت فرآیند رای‌گیری و اعلان روزانه و دیگری رعایت عدالت.

همانطور که می‌دانید همه‌ی فیلم‌ها از روز اول جشنواره وارد چرخه نمایش نمی‌شوند، از سوی دیگر رونق جشنواره از روز سوم رخ می‌دهد. نکته دیگر اینکه همه‌ی فیلم‌ها دارای تعداد مساوی نمایش نیستند. وانگهی همه‌ی فیلم‌ها در همه‌ی سینما‌ها از حیث پراکندگی جغرافیایی و نسبت مخاطبان یکی نیست، بر این اساس باید تعداد نمایش‌ها، زمان نمایش‌ها (کم اقبال، میانه خوش اقبال)، مکان‌های نمایش برای همه فیلم‌ها برابر باشد.

او در پاسخ به اینکه در خصوص شفافیت فرایند رای گیری چه اقداماتی طراحی شد؟ پاسخ داده بود: علاوه بر اینکه بجای واژه‌های ارزشی خوب و بد، واژگان شخصی ّپسندیدم، نپسندیم و ... انتخاب شد، تمامی صندوق‌های دریافت رای تماشاگران شفاف شدند. همچنین آرای مردمی دو نوبت شمارش می‌شدند، نخست در سر صندوق و در مرحله دوم، دبیرخانه. هم چنین ناظرانی از نمایندگان منتخب تهیه‌کنندگان برای نظارت بر این فرآیند پیش‌بینی شدند. نتیجه هم همزمان برای دبیر جشنواره و وب سایت خانه سینما بارگذاری می‌شد.

او درباره‌ی ارزیابی‌اش از شیوه‌ی رای‌گیری اینترنتی هم گفته بود: اینکه در نظر دارند برگزاری آرای مردمی را با وب سایت اجرا کنند، چندان معلوم نمی‌کند آیا اطلاع رسانی را با وب سایت انجام می‌دهند یا فرایند دریافت آرای مردمی را؟ پیش‌تر اطلاع رسانی بصورت وب سایت معمول بوده است و احتمالا قصد شان فرایند برگزاری و دریافت آرای مردمی است. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد باید همان چند نکته را در رعایت عدالت (زمان نمایش، مکان نمایش، تعداد نمایش) مد نظر قرار دهند و ساز و کاری طراحی کنند که صرفا همان تماشاگران، همان سانس در همان سینما حق رای داشته باشند! از سوی دیگر برای نظارت ذی نفعان نیز حتما باید امکان نظارتی تعبیه کنند. در این صورت (پیش بینی تدابیر برای رعایت عدالت و شفافیت) به‌نظر می‌رسد، این امکان کاهش یابد، چرا که حضور مردم و صندوق‌ها و راهنمایان پوشش یکپارچه را نخواهیم داشت و هرکس در خانه یا با سامانه‌های تلفن هوشمند رای می‌دهد!

حکایت سیمرغ مردمی امسال هم در روز‌های نخست جشنواره جزو اصلی‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌ها شد، علی سرتیپی - تهیه‌کنننده فیلم «شهرک» - گفته بود: در پروسه رأی‌گیری برای بهترین فیلم تماشاگران جشنواره فجر مشکلاتی وجود دارد که متاسفانه در سال‌های قبل هم رخ می‌داد از جمله اینکه صاحبان فیلم‌ها با هزینه ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان وبا خرید بلیت آراء فیلم‌های خود را بالا می‌بردند و این معضلی است که باید برطرف شود تا کسانی که رأی می‌دهند هم خودشان بلیت خریده باشند و هم در سالن سینما حضور داشته باشند و فیلم را ببینند.

او ابراز امیدواری کرده بود که امسال در دوره چهلم آراء مردمی شفافیت داشته باشند.

یا کامران حجازی یکی از تهیه کنندگان فیلم "مرد بازنده" مهدویان امسال در چهلمین دوره برگزاری این رویداد گفته بود:یک نگرانی ما کم و کیف دریافت آرای مردمی است. در روز‌های اخیر مواردی به ما رجوع کردند درخصوص عدم دریافت پیامک یا دریافت پس از پایان مهلت ثبت نظرسنجی، که امیدوارم با درایت مسئولین برگزاری این بخش هم شاهد رفع این اختلالات باشیم. یکی از نکاتی که درخصوص شیوه سنجش آرای مردمی امسال مطرح است، مبنا قرار گرفتن میانگین آرای هر فیلم است که نمی‌تواند سنجش کاملی باشد و ضریب تاثیر تعداد تماشاگر برای هر فیلم را نمی‌توان نادیده گرفت و امیدواریم تصمیم‌گیران به این نکات توجه کرده باشند.

منصوری تهیه کننده "دسته دختران" هم در یک گفتگوی دیگر در چند روز گذشته با اشاره به سامانه آرا مردمی (سمفا) جشنواره فیلم فجر و عملکرد آن بیان کرد: حرف‌های ما همان حرف‌های پارسال است (این تهیه کننده سال قبل شیشلیک را داشت) و شرایط با سال گذشته تغییری نکرده است. ما به عنوان صاحبان آثار دسترسی به هیچ اطلاعاتی نداریم و همین الان هم اگر ۱۰ فیلم اول اعلام شود حرف و حدیث‌های زیادی خواهد بود، زیرا هیچ کنترلی بر روی آرا مردمی وجود ندارد و کسی هم به آن توجهی ندارد و از مبنا غلط است. چه کنیم که صدای ما به جایی نمی‌رسد و هیچ‌کس توجهی به اتفاقاتی که پارسال افتاد ندارد و مطمئنم که امسال هم همان اتفاقات رخ خواهد داد؛ و دقایقی پس از انتشار حذف سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر، امیر بنان تهیه کننده فیلم "ملاقات خصوصی" که این روز‌ها در صدر آرای مردمی فیلمی فجر بود، در صفحه مجازی‌اش متنی را با این عنوان منتشر کرد که؛ آقای نقاش زاده! دبیر محترم جشنواره فیلم فجر! با سلام لطفا جواب تماس تلفنی بنده را بدهید. یک ساعت است که مداوم با شما تماس می‌گیرم. (ساعت ۱۶).

اما باید یادی کنیم از فیلم‌های که تاکنون سیمرغ مردمی جشنواره فیلم فجر را در این سال‌ها گرفته‌اند:"آژانس شیشه‌ای" ابراهیم حاتمی‌کیا، "رنگ خدا" مجید مجیدی، "عروس آتش" خسرو سینایی، "متولد ماه مهر" احمدرضا درویش، "سگ کشی" بهرام بیضایی، "ارتفاع پست" ابراهیم حاتمی کیا، "فرش باد" کمال تبریزی، "مارمولک" کمال تبریزی، "بید مجنون" مجید مجیدی، "چهارشنبه سوری" اصغر فرهادی، "اخراجی‌ها" مسعود ده نمکی، "سنتوری" داریوش مهرجویی، "همیشه پای یک زن در میان است" کمال تبریزی، "بی‌پولی" حمید نعمت الله، "درباره الی" اصغر فرهادی، " به رنگ ارغوان" ابراهیم حاتمی کیا، "جدایی نادر از سیمین" اصغر فرهادی، " برف روی کاج‌ها" پیمان معادی، "حوض نقاشی" مازیار میری، " هیس دختر‌ها فریاد نمی‌زنند" پوران درخشنده، "شیار ۱۴۳" نرگس آبیار، "خط ویژه" مصطفی کیایی، "رخ دیوانه" ابوالحسن داودی، "ابد و یک روز" سعید روستایی، " ماجرای نیمروز" محمد حسین مهدویان، " مغز‌های کوچک زنگ زده" هومن سیدی، "متری شیش و نیم" سعید روستایی، "شنای پروانه" محمد کارت، "ابلق" نرگس آبیار.