پاکسازی‌های قومی در افغانستان: یک استاد دانشگاه به دلیل پیامدهای انتقاد از سیاست‌های قومی طالبان استعفا داد

یعقوب یسنا، نویسنده و استاد دانشگاه البیرونی ولایت کاپیسا در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح افغانستان اعلام کرد که شماری از استادان دانشکده شرعیات این دانشگاه او را به «کفرگویی» متهم کرده‌اند.

به‌گفته او، این اتهام‌ها در پی آن بر او وارد شده که در گروه رسمی واتس‌اپ «استادان دانشگاه البیرونی» که چند صد نفر عضو دارد، مقاله او در انتقاد از سیاست‌های قومی در افغانستان نشر یافته و شماری از استادان شریعت اسلامی دانشگاه حکم تکفیرش را صادر کرده‌اند.

یعقوب یسنا گفت:

«شماری از استادان دانشگاه البیرونی که یک‌ تن آن‌ها مربوط به ثقافت اسلامی است، قبلاً هم به دلیل این‌که من از قوم اسماعیلیه هستم، حرف زده بودند؛ اما حالا با استفاده از این فرصت من را در هفت مورد ملحد و کافر خطاب کرده‌اند. یک استاد گفته بود که اگر آقای یسنا این هفت مورد را اجرا نکند، کافر شده و جامعه باید علیه وی اقدام کند.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد که اگر از سمت خود استعفا نمی‌داد، ممکن بود به سرنوشت «فرخنده» دچار شود.

اشاره یسنا به فرخنده ملک‌زاده، زن افغان است که در فروردین ۱۳۹۴ ( مارس ۲۰۱۵) در حمله مردان خشمگین کشته و جسد او در روز روشن سوزانده شد. فرخنده در حال مجادله با یک روحانی درباره فروش تعویذ (بلاگردان) از سوی این روحانی به زنان در مسجد بود که متهم به سوزاندن قرآن شد و جمعیتی این اتهام را شنید و به او حمله‌ور شد. مهاجمان با چوب و چماق او را مجروح کردند، با خودرو زیر گرفتند و سپس جسد او را در خیابان‌ها گرداندند و بعد به آتش کشیدند. پس از این رویداد صدها نفر علیه این قتل در کابل راهپیمایی کردند.

یعقوب یسنا گفته است که در یادداشت‌های خود به عقاید ‌کسی توهین نکرده و هدف طرف مقابل «حذف» او از دانشگاه البیرونی بوده است.

او که برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا به ایران سفر کرده است، می‌گوید در زمان دولت پیشین افغانستان با دریافت بورس تحصیلی به ایران رفته و براساس قانون باید دستمزدش نیز پرداخت می‌شد اما پس از این ماجرا بدون آن‌که در جریان باشد، حقوق او نیز قطع شده است. او می‌گوید به دلیل مصونیت جانی خود، از سمتش استعفا داده است. او می‌گوید:

«برایم ثابت شد که این اتهام‌ها به‌منظور حذفم از دانشگاه البیرونی سازمان‌دهی شده بود.»

روزنامه ۸صبح به‌نقل از امیرزاده همت، نماینده وزارت تحصیلات عالی در دانشگاه البیرونی نوشته است که یعقوب یسنا به دلیل مشکلات شخصی با چند استاد دیگر این دانشگاه، از سمت خود کناره‌گیری کرده و مشکلاتش را با مسئولان در میان نگذاشته است. او همچنین گفت دستمزد این استاد دانشگاه به دلیل این‌که گزارش تحصیلی خود را تحویل نداده، پرداخت نشده است.

این رویداد در حالی رخ می‌دهد که پاکسازی‌های قومی به اشکال مختلف در افغانستان در جریان است و از آغاز روی کار آمدن دوباره طالبان در این کشور بیش از ۲۰۰ استاد دانشگاه‌های کابل، بلخ و هرات به کشورهای غربی پناهنده شده‌اند.

روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان یکشنبه ۲۴ بهمن / ۱۳ فوریه در گزارشی آورده است که در پی اعتراض‌ها به سیاست تصفیه قومی و تعیین مقام‌ها در اداره‌های مختلف دولتی توسط طالبان، این گروه با شیوه‌ جدیدی، به ‌جای استفاده از کلمه‌ «اخراج» از اصطلاح «انتظار به معاش» استفاده می‌کند.

کارمندان اخراج‌شده می‌گویند طالبان برای خاموش‌کردن اعتراض‌های مردمی این روش را برگزیده تا در موقع اعتراض، به مردم و مدافعان حقوق بشر پاسخی مبنی به عدم اخراج این افراد داشته باشند.

«اطلاعات روز» اسنادی منتشر کرده است که نشان می‌دهند طالبان در ریاست عمومی نفت و گاز کابل تمامی کارمندان اقوام غیرپشتون را به حالت «انتظار به معاش» قرار داده‌اند.

این اسناد همچنین نشان می‌دهند که طالبان برخلاف مقررات و بدون طی مراحل اداری به جای کارمندان غیرپشتون افراد جدیدی را براساس تعلقات قومی و سیاسی‌شان در ریاست مواد نفتی تعیین کرده‌‌اند.

پیش از این نیز تمامی کارمندان زن از ریاست عمومی ترافیک با عنوان «انتظار به معاش» برکنار شده بودند. معاون این ریاست اما برکناری آن‌ها را رد کرد و گفت که آن‌ها در حال «انتظار به معاش» هستند.

طالبان همچنین در اداره‌ ملی احصائیه و معلومات، قوه‌ قضائیه و ریاست جمعیت هلال‌احمر افغانستان نیز دست به پاکسازی‌های قومی زده و افراد جدیدی را جایگزین کرده بودند.

طالبان در حالی پاکسازی‌های قومی مورد نظر خود را پیش می‌برند که از سوی جامعه بین‌المللی زیر فشار هستند تا دولتی فراگیر با حضور همه قومیت‌های موجود در افغانستان تشکیل دهند. این مسئله و پایبندی به حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان از جمله موارد مهمی هستند که مانع از به‌رسمیت شناخته شدن دولت طالبان شده‌اند.