ریشه‌های نابرابری؛ چگونه سرمایه‌داری بر دموکراسی غلبه می‌کند؟

به گزارش خبرنگار مهر، نشر اختران چهارمین چاپ کتاب «اقتصاد را تسخیر کنید! به چالش کشیدن نظام سرمایه‌داری» ریچارد ولف در گفت‌وگو با دیوید بارسامیان، ترجمه مهرداد (خلیل) شهابی و میرمحمود نبوی را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۱۹۲ صفحه و بهای ۵۰ هزار تومان منتشر کرد. چاپ پیشین (سوم) این کتاب سال ۱۳۹۹ با شمارگان ۳۰۰ نسخه، ۱۹۲ صفحه و بهای ۲۸ هزار تومان منتشر شده بود. چاپ نخست این کتاب سال ۹۴ با شمارگان هزار نسخه و بهای ۱۴ هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفت. کتاب سه فصل دارد با این عناوین: «دلمشغولی‌ها»، «جنبش تسخیر و بحران اقتصادی» و «اقتصاد را تسخیر کنید». پیوست کتاب نیز «مرامنامه دموکراسی اقتصادی و عقلانیت زیست‌بومی» نام دارد.

هرچند که در جامعه آمریکا تاکیدی بر عدم نقد نمی‌شود، اما نقد سرمایه‌داری یکی از خط قرمزها در جامعه به ظاهر آزاد ایالات متحده است. این حاشیه امنیت مقابل نقد و بحث به محرک‌ها و گرایش‌های منفی نظام سرمایه‌داری در ایالات متحده پروبال داده است. این امر به‌طور جدی بعد از «جنبش تسخیر» پا گرفت. اگرچه منتقدان سرمایه‌داری نتوانستند همچون جریان رقیب عمل کنند، متفکران رادیکال آمریکایی بعد از بحران سال ٢٠٠٨، خاصه از اواخر سال ٢٠١١ به صورت جدی به تحلیل و بحث درباره نظام سرمایه‌داری پرداختند. ازجمله متفکران آمریکایی که در این سال‌ها علیه سرمایه‌داری نوشته و راه‌های خروج از آن را تحلیل کرده، ریچارد ولف است.

کتاب «اقتصاد را تسخیر کنید» حاصل گفت‌وگوی ریچارد ولف با دیوید بارسامیان، خبرنگار فعال اقتصادی است که از مشکلات اقتصاد امروز در سطح جهانی و اهمیت جنبش تسخیر وال‌استریت می‌گوید. ولف با زبانی ساده مهم‌ترین وجوه عملکرد نظام اقتصادی آمریکا را توضیح می‌دهد. در این کتاب تلاش شده تصویر روشن‌تری از فرایندهای جاری اقتصادی و سیاسی آمریکا و جهان مبتنی‌بر حاکمیت مطلق سرمایه انحصاری ارائه شود که کلید درک دنیای امروز است. ولف در این کتاب بحران‌های پیاپی نظام سرمایه‌داری و وجود نهایت فقر و ثروت در جوامع انسانی را برجسته می‌کند و از جایگاه نامشخص طبقه متوسط آمریکا می‌گوید.

پاسخ‌های ولف در کتاب حاضر نشان می‌دهد ناکامی ضابطه‌گذاری‌های دولتی، نابرابری‌های فزاینده در درآمد و ثروت، حذف اصلاحات نوین روزولت که پس از جنگ جهانی دوم اعمال شد و به موازات آن تحمیل برنامه‌های ریاضت جمعی از سوی دولت‌های اروپایی و ایالات متحده و بسیاری جنبه‌های دیگر بحران سال ٢٠٠٧ ماحصل این یا آن رویداد مشخص تاریخی یا نتیجه عمل این یا آن کنش‌گر اقتصادی نیست، بلکه ناشی از نحوه کار نظام سرمایه‌داری است. ولف در کتاب حاضر نشان می‌دهد چگونه نظام سرمایه‌داری تولید را به‌نحو بسیار ویژه‌ای سازمان‌دهی می‌کند: «سودهای بنگاه‌ها که دیگران می‌برند و استفاده می‌کنند دسترنج توده‌های زحمتکش است.»

کتاب حاضر با بررسی ریشه‌های نابرابری چهل سال گذشته آمریکا، به تأثیرات بحران اقتصادی بر ساختار خانواده و ورود ضربه‌های روانی سنگین به افراد و گروه‌های پایین‌دست جامعه می‌پردازد و نشان می‌دهد بدون وجود یک جنبش مطالباتی پیگیر، هیچ دورنمایی برای خلاصی از بحران وجود ندارد. همچنین ولف در پاسخ به پرسش‌های خبرنگار توضیح می‌دهد چطور این بحران ظرف چندساعت قاره‌ها را می‌پیماید و چگونه ورشکستگی این بنگاه یا آن بانک که آغازگر سلسله‌فروپاشی‌های سیستم مالی جهانی بوده اهمیت خود را از دست می‌دهد. ولف از این طریق جنبه‌های دیگری از جنبش تسخیر را برجسته می‌کند که در نظرش نقطه پایانی بود بر عذر و بهانه‌های نظام سرمایه‌داری. او تأکید دارد انتظار کمک از بالا به پایین در دوران تمرکز گسترده ثروت در دست اقلیت یک‌درصدی بی‌فایده است. ولف راه چاره را در دموکراسی اقتصادی و بازسازماندهی محیط کار می‌داند.

در نظر او مهم‌تر از برنامه اشتغال باید بنگاه‌ها را دموکراتیزه کرد تا از این طریق بر نظامی اقتصادی که در آن همه بنگاه‌های تأمین‌کننده کالاها و خدمات مورد نیاز جامعه غیردموکراتیک سازماندهی می‌شوند نقطه پایان گذاشت. مرکز بحث او در غلبه سرمایه‌داری بر دموکراسی است. او ریشه همه مشکلات را در این می‌بیند که اکثریت مردم باید با پیامدهای تصمیمی سر کنند که هیچ مشارکتی در آنها نداشته‌اند. به همین دلیل بر ضرورت گام‌هایی علمی و فوری در راه تحقق دموکراسی اقتصادی تأکید دارد. او معتقد است برای مقابله با بیکاری و فقر گسترده، پراتلاف و بی‌رحمانه باید محیط‌های کار را سازماندهی دموکراتیک کرد.