تکرار سناریوی گرجستان برای اوکراین

آفتاب‌‌نیوز :

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه یک روز پس از اعلام رسمی پیروزی ولودیمیر زلنسکی در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در آوریل ۲۰۱۹، با امضای فرمانی، مسیر دریافت تابعیت روسیه را برای ساکنان دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین آسان کرد.

به این ترتیب شمار افرادی که در شرق اوکراین ساکن بوده و از سال ۲۰۱۹ تاکنون گذرنامه روسی دریافت کرده‌اند، ۱۸ درصد جمعیت این مناطق را در بر می‌گیرد.

برخی مراکز خدمات مهاجرت در دونتسک به آسوشیتدپرس گفته‌اند که فاصله درخواست گذرنامه روس برای ساکنان شرق اوکراین تا دریافت آن بین یک تا سه ماه طول می‌کشد.

مقام‌های اوکراینی می‌گویند که اقدام روسیه در صدور گذرنامه برای ساکنان مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان در شرق اوکراین، توافقنامه صلح سال ۲۰۱۵ میلادی را که با میانجیگری فرانسه و آلمان امضا شد، نقض می‌کند. البته روسیه این ادعای اوکراین را رد می‌کند.

توافق سال ۲۰۱۵ که به توافق صلح مینسک شناخته می‌شود اگرچه به درگیری‌ها خاتمه داد اما نتوانست به حل و فصل سیاسی مناقشه منجر شود. بر اساس این توافق، دونتسک و لوهانسک بخشی از اوکراین هستند اما خودمختار.

کرملین تأکید دارد که توافق مینسک تنها راه حل مناقشه در منطقه است و بارها اوکراین را به خرابکاری در مسیر اجرای آن متهم کرده است. اما دیمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین هفته گذشته گفت که صدور گذرنامه روسی برای ساکنان مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان در شرق اوکراین در مقیاس گسترده، نقض توافقنامه مینسک است. از همین رو وزیر خارجه اوکراین هفته گذشته از اتحادیه اروپا خواست تا تحریم‌هایی را علیه روسیه به دلیل «صدور غیرقانونی و گسترده گذرنامه روسی برای شهروندان اوکراینی» اعمال کند.

روسیه در سال ۲۰۱۴، اندکی پس از ضمیمه کردن شبه جزیره کریمه اوکراین به خاک خود، در واکنش به قیام مردمی در کی‌یف و برکناری رئیس جمهور متمایل به کرملین، از جدایی‌طلبان در شرق اوکراین حمایت کرد.

با وجود این، مسکو استقرار نیرو یا تسلیحات در مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان اوکراینی را تکذیب کرده است و مقام‌های دولتی روسیه همواره تاکید کرده‌اند که این کشور در درگیری‌ای که بیش از ۱۴ هزار کشته برجای گذاشته است، بی‌طرف است.

با وجود این نمایندگان پارلمان روسیه روز سه‌شنبه از ولادیمیر پوتین خواستند تا استقلال مناطق جدایی‌طلبان طرفدار روسیه در شرق اوکراین را به رسمیت بشناسد. البته در پی این اقدام نمایندگان روسیه، وزارت خارجه و پارلمان اوکراین با لحنی تند آن را محکوم کردند.

برخی تحلیلگران سیاسی بعید می‌دانند که کرملین به این زودی‌ها از استقلال دونتسک و لوهانسک حمایت کند. البته آن‌ها بر این نظرند که روسیه از موضوع شرق اوکراین نهایت بهره‌برداری سیاسی را خواهد برد.

این گروه از تحلیلگران سیاسی، «حفظ فشار بر کی‌یف و بی‌ثبات کردن آن» برای «ممانعت از حرکت اوکراین به سمت ناتو» را به عنوان اهداف روسیه می‌دانند.

البته در میان هشدارها مبنی بر احتمال حمله روسیه به اوکراین، برخی نگران هستند که مسکو با بهانه دفاع از صدها هزار شهروند روسیه در دونباس، اقدام نظامی خود را توجیه کند.

مقام‌های روسیه بارها با متهم کردن کی‌یف به برنامه‌ریزی برای بازپس‌گیری مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان، قول داده‌اند که در صورت تحقق این امر، پاسخ مناسب دهند.

روسیه در سال ۲۰۰۸ و در جریان جنگ با گرجستان پس از صدور گذرنامه روسی برای ساکنان مناطق جدا شده اوستیای جنوبی و آبخازیا از بهانه مشابهی برای اقدام نظامی استفاده کرد.

روسیه همچنین در کنار تسریع در روند صدور گذرنامه برای ساکنان دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین، به آن‌ها امتیازهایی مانند عضویت در حزب حاکم کرملین، تزریق واکسن‌ کرونا و مجوزهای تجاری داده است.

اولکسی دانیلوف، دبیر شورای دفاع و امنیت ملی اوکراین در گفتگو با آسوشیتدپرس گفت که روس‌ها به شکل «دیوانه‌واری» گذرنامه روسی برای شهروندان اوکراین صادر و آن‌ها را وارد ساختار سیاسی خود کرده‌اند.

ساکنان دونتسک و لوهانسک که گذرنامه روسی داشتند اجازه یافنتد تا در انتخابات پارلمانی روسیه در سال ۲۰۲۱ و همچنین همه‌پرسی سال ۲۰۲۰ درباره اصلاحات قانون اساسی شرکت کنند. این افراد با اتوبوس به منطقه همسایه روستوف در روسیه آورده شدند تا رای خود را به صندوق بیندازند.

با اصلاح قانون اساسی روسیه، پوتین اجازه پیدا می‌کند که برای دو دوره دیگر ریاست جمهوری نامزد شود.

حزب حاکم کرملین، «روسیه واحد» هم در ماه دسامبر مقام‌های ارشد دولت‌های خودخوانده دونتسک و لوهانسک را به همراه حدود ۲۰۰ نفر از ساکنان عادی این مناطق را به عضویت خود درآورد.

برخی تحلیلگران سیاسی بر این نظرند که این موضوع به طور بالقوه می‌تواند به افزایش یک میلیونی آرای ولادیمیر پوتین و حزب او منجر شود.