پوتین ابایی از حضور جدی‌تر در اوکراین ندارد

مهسا مژدهی: هشت  سال بعد از الحاق کریمه به روسیه، پوتین یکبار دیگر با به رسمیت شناختن دو منطقه جدایی طلب اوکراین، جهان را در شوک فرو برد. نزدیک به سه ماه است که ایالات متحده با همصدایی کشورهای اروپایی اعلام کرده بود که حمله روس ها به شرق اوکراین قریب الوقوع است. بسیاری از رسانه‌ها احتمال یک جنگ بزرگ در اروپا را دادند و شهروندان مناطق مرزی، در جاده‌ها صف کشیدند تا جان خود را در درگیری‌های احتمالی حفظ کنند. سخنرانی شب گذشته رییس جمهور روسیه اب پاکی را روی دست اوکراینی ها ریخت و نشان داد که در مسکو، اوکراین هنوز هم بخش مهمی از روسیه به شمار می‌رود. او نه تنها استقلال این دو منطقه را به رسمیت شناخت بلکه همان شبانه نیروهای حامی صلح را روانه دونباس کرد و تانک‌ها و ادوات جنگی در اوکراین ظاهر شدند.

کسی از اقدام پوتین سورپرایز نشد

دوشنبه شب وقتی رییس جمهور روسیه روبه روی دوربین نشست و سخنرانی تند و تیزش در مورد اوکراین را با اعلام خبر به رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک به گوش جهان رساند، کسی چندان تعجب نکرد. از ماه‌ها قبل تنش در دونباس بالا گرفته بود و غرب زنگ خطر حمله به اوکراین را به صدا در اورده بود. حتی از روزهای قبل از این اقدام هم مشخص بود که پوتین بالاخره تکلیف این دو منطقه استقلال طلب را در روسیه مشخص می کند تا جدایی طلبان روس تبار، دیگر تحت کنترل کی‌یف نباشند و همزمان ضرب شستی هم به غرب و اوکراین که برای پیوستن کی‌یف به ناتو تلاش میکنند، نشان دهد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه روز دوشنبه رسما «استقلال» جدایی‌طلبان در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت و با آنها «توافقنامه دوستی و کمک متقابل» امضا کرد او در یک پیام تلویزیونی گفت که دولت اوکراین «حقوق مردم شرق را که می‌خواهند به زبان خود صحبت کنند و فرهنگ خود را داشته باشند» نادیده گرفته است. پوتین که دیشب در جمع مقام‌های امنیت ملی خود نزدیک به یک ساعت سخنرانی کرد، گفت  اوکراین تاریخ و سابقه‌ای به عنوان یک کشور واقعی ندارد. او در بخش‌های دیگری از این سخنرانی گفت اوکراین بخش جدایی ناپذیر از تاریخ ماست. شرق اوکراین سرزمین قدیمی روسیه است. اوکراین با سرقت گاز از روسیه باج خواهی کرده است. اوکراین قصد دارد سلاح هسته‌ای بسازد و غرب ممکن است به آن کمک کند. اگر اوکراین به تسلیحات کشتار جمعی دست یابد، وضعیت جهان به شدت تغییر خواهد کرد و ما نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم. تسلیحات اتمی به سمت روسیه نشانه رفته‌اند.

بیشتر بخوانید:

جنگی که روسیه را تغییر خواهد داد

تنگ‌ترشدن حلقه فشار روسها علیه غرب؛آمریکا تاکجاپای اوکراین می‌ایستد؟

پوتین تکلیف اوکراین را در فوریه یکسره می‌کند؟

مساله مرگ و زندگی برای کرملین؛حیات روس‌ها به این کشور وابسته است

شولتس نظر پوتین را تغییر داد؟

او در بخش دیگری موضوع ناتو و فعالیت هایش در اوکراین را هم پیش کشید و تاکید کرد: ناتو از حریم هوایی اوکراین برای تهدید روسیه استفاده می‌کند. ما اصل تقویت امنیت کشور را به قیمت جان سایر کشورها رد می‌کنیم. پیوستن اوکراین به ناتو تهدیدی برای امنیت روسیه است. غرب به دنبال گنجاندن اوکراین و گرجستان در ناتو است. اخیرا شاهد پنج موج گسترش ناتو بوده‌ایم. زیرساخت‌های ناتو تا زیر چانه روسیه رسیده است. غرب به هر شکلی شده، روسیه را تحریم خواهد کرد و برای این کار بهانه لازم را پیدا خواهد کرد. ما برای حفظ امنیت ملی خود تصمیم خواهیم گرفت.

واکنش‌ها به اقدام روسیه چه بود؟

زلنسکی رئیس‌جمهوری اوکراین سه‌شنبه صبح و ساعاتی پس از سخنرانی پوتین که طی آن دو منطقه جدایی‌طلب دونباس را به رسمیت شناخت، روسیه را به نابود کردن تلاش‌های صلح متهم و ارائه هرگونه امتیازات ارضی را رد کرد. زلنسکی پس از ریاست بر یک نشست شورای امنیت کشورش، روسیه را به نقض حاکمیت ارضی اوکراین متهم کرده و گفت این می‌تواند جلوی مذاکرات صلح مینسک با هدف پایان دادن به درگیری جدایی‌طلبان در شرق اوکراین را بگیرد.

سخنگوی سازمان ملل هم گفت، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد معتقد است که روسیه تمامیت ارضی و حاکمیت اوکراین را با تصمیمش برای به رسمیت شناختن شرق اوکراین به عنوان مناطق مستقل "نقض" کرده است.

آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان نیز در بیانیه‌ای به تصمیم پوتین واکنش نشان داد و گفت: به رسمیت شناخته شدن دو جمهوری خوانده لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین یک نقض آشکار و فاحش قوانین بین‌المللی محسوب می‌شود.  آلمان با شرکایش درباره واکنش به این تصمیم پوتین رایزنی دارد. به رسمیت شناخته شدن این دو منطقه در شرق اوکراین ضربه‌ای شدید علیه تمامی تلاش‌های دیپلماتیک با هدف یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک است. آلمان آماده است تا بی قید و شرط در کنار اوکراین و مرزهای به رسمیت شناخته شده بین‌المللی آن بایستد. ما به این نقض قانون بین‌المللی واکنش نشان می‌دهیم. ما با شرکای خود رایزنی می‌کنیم. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در واکنش به اقدام پوتین در به رسمیت شناختن جمهوری‌های مستقر در شرق اوکراین گفت: من تصمیم روسیه برای به رسمیت شناختن "جمهوری خلق دونتسک" و "جمهوری خلق لوهانسک" را محکوم می‌کنم. این امر بیشتر به حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین حمله می‌کند، تلاش‌ها برای حل مناقشه را کاهش می‌دهد و توافق‌نامه‌های مینسک را که روسیه یکی از طرف‌های آن است، نقض می‌کند. 

جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، اعلام کرد که اتحادیه اروپا و شرکای بین‌المللی آن "با اتحاد، قاطعیت و قاطعیت در همبستگی با اوکراین واکنش نشان خواهند داد."

از سوی دیگر چند ساعت پس از آنکه رئیس جمهور روسیه حکمی را صادر کرد و در آن دو منطقه جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک در اوکراین را به عنوان مناطق مستقل به رسمیت شناخت، رئیس جمهوری آمریکا دستور اجرایی را امضا کرد که بر اساس آن سرمایه‌گذاری‌، تجارت و کمک‌مالی جدید آمریکا به این مناطق ممنوع شد.

اما این اقدام طرفدارانی هم داشت. دنیل اورتگا، رئیس جمهوری نیکاراگوئه نخستین مقام بین‌المللی بود که از تصمیم مسکو حمایت کرد و گفت: پوتین حق داشته که این دو منطقه تحت کنترل جدایی‌طلبان مورد حمایت مسکو را مستقل بداند.

سفارت چین در اوکراین نیز در پی به رسمیت شناخته شدن این دو منطقه در دونباس امروز به اتباع و تجار خود در این کشور اروپایی هشدار داد که از حضور در مناطق بی‌ثبات و پر تنش اجتناب کنند، اما این مساله را بیان نکرد که آیا به دنبال تخلیه شهروندانش از اوکراین همچون بسیاری از دیگر کشورها هست یا خیر. انصارالله یمن هم حامی دیگر این اتفاق بود و اعلام کرد که این جنبش به رسمیت شناختن استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک در اوکراین توسط روسیه را تأیید می‌کند.همچنین بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه که روابط نزدیکی هم با مسکو دارد آمادگی خود را برای به رسمیت شناختن استقلال این مناطق اعلام کرده بود.

واکنش های جهانی به محکوم کردن روسیه و نگرانی از به خطر افتادن گفتگوهای صلح محدود می شود. تحریم ها برای مسکو در راهند اما به نظر نمی رسد که حداقل در شرایط فعلی پوتین از این قضیه چندان نگران باشد. در شبکه های اجتماعی به ویژه در بین اوکراینی ها نگرانی بابت شعله ور شدن اتش یک جنگ بزرگ شدید است. اوکراینی ها در انتظار اقدامات جدی تر امریکا و اروپا هستند اما به نظر نمی رسد که آنها میل چندانی به درگیری جدی با پوتین داشته باشند. اقدام آنها فضا را شبیه به زمانی کرده که روسیه بخش دیگری از اوکراین را هم ضمیمه خود کرده بود. نگرانی ها از این است که روس ها به همین میزان هم راضی نباشند. در سخنرانی پوتین او نشان داد که دولت اوکراین را به رسمیت نمیشناسد و اگر احساس کند که ناتو قرار است عضویت اوکراین را بپذیرد یا به همین روند فعلی ادامه دهد، ابایی از حضور جدی‌تر در اوکراین ندارد.

۳۱۱۳۱۲