یک قدم به احیای برجام باقی مانده، به‌زودی‌ دوتابعیتی‌ها آزاد می‌شوند؟

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در حاشیه حضورش در کنفرانس امنیتی مونیخ دست‌کم دو بار در گفت‌وگو با رسانه‌ها از «حسن نیت ایران» برای آزادی زندانی‌های دو تابعیتی سخن گفت و این روایت کمی قدیمی‌تر را تکرار کرد که ما می‌خواستیم آن‌ها را آزاد کنیم ولی آمریکایی‌ها در دقایق آخر نظرشان را عوض کردند.

حال رویترز به نقل از منابعش در دولت آمریکا نوشته است که به‌زودی پنج یا شش زندانی دوتابعیتی از زندان‌های ایران آزاد می‌شوند. از طرف دیگر نیز ۱۲ زندانی ایرانی آزاد خواهند شد.

اما هنوز چند موضوع مبهم وجود دارد. آیا آزادی زندانی‌های دوتابعیتی پیش از احیای احتمالی برجام خواهد بود؟ آیا تنها دوتابعیتی‌هایی که آمریکایی-ایرانی هستند آزاد می‌شوند؟ تکلیف نازنین زاغری که شهروند دوتابعیتی بریتانیایی-ایرانی است چه خواهد شد؟ و مهم‌ترین سوال اینکه آیا ایران در ازای آزادی‌ آن‌ها به منابع مالی‌ مسدود شده در دیگر کشورها و بدهی معوقش در بریتانیا دست خواهد یافت یا آنچنان که وزیر خارجه جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان مدعی شده است: «موضوع زندانیان دوتابعیتی، موضوعی انسانی است و به مذاکرات برجام ربطی ندارد.»

با این‌حال می‌دانیم که ایران، آمریکا و بریتانیا فعلا در یک روایت اتفاق نظر دارند و آن را مدام تکرار می‌کنند که مذاکرات برای آزادی دوتابعیتی‌ها با برجام و سرنوشتش گره نخورده است.

سیامک و باقر نمازی، مراد طاهباز، عماد شرقی و نازنین زاغری احتمالا در لیست آزادی قرار خواهند داشت مگر آنکه در روزهای آینده تحول دیگری رخ دهد. جمهوری اسلامی پس از توافق برجام در سال ۱۳۹۴ نیز چهار زندانی دو تابعیتی را آزاد کرد. سعید عابدینی، جیسون رضائیان، امیر حکمتی و نصرت‌الله خسروی. البته در مقابل آن ۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار هم از دولت آمریکا پول گرفت. پولی که طبق حکم دادگاه‌های آمریکا باید پرداخت می‌شد و مربوط به خریدهای نظامی پیش از انقلاب و سود آن پول‌ها بود.

همه خوشبینند، ایران می‌گوید بیشتر از این کوتاه نمی‌آید

در وین فعلا فضای مذاکرات مثبت است. همه بر این نکته اتفاق نظر دارند که ماراتن احیای برجام به مرحله پایانی‌اش رسیده است. حسین امیر عبداللهیان در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان گفته است که مسائل اندک باقی‌مانده در وین جزو خطوط قرمز جمهوری اسلامی است. او در مصاحبه دیگری با یورونیوز هم گفت که ایران به اندازه کافی از خود انعطاف نشان داده و حال نوبت طرف غربی است که تصمیم خود را بگیرد.

او به صورت مشخص آمریکا را مخاطب قرار داد و گفت که سرنوشت مذاکرات احیای برجام به تصمیم سیاسی آمریکا بستگی دارد: « هم همکار من در وین هم خود من در تماس‌های تلفنی و دیدار با وزرای خارجه این سه کشور به صراحت گفته‌ایم که اکنون نوبت ابتکار و انعطاف طرف غربی است. ما فکر می‌کنیم اگر امروز طرف غربی بخواهد به آنچه بر سر میز مذاکره در وین جریان دارد واقع‌بینانه برخورد کند در کمتر از چند ساعت می‌توانیم به مرحله توافق نهایی برسیم. لذا از نظر ما تعیین زمان در دست طرف غربی است و به واقع‌بینی و ابتکار عمل طرف غربی بستگی دارد.»

نتانیاهو: یهودیان آمریکا متحد شوید

در اسرائیل هم سیاستمداران به این نتیجه رسیده‌اند که توافق بر سر احیای برجام به‌زودی اتفاق خواهد افتاد. نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل مانند گذشته بر حق کشورش برای مقابله با هر آنچه تهدیدش می‌کند سخن می‌گوید. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر پیشین نیز از یهودیان آمریکایی خواست که در مقابل توافق احیای برجام بایستند.

بنیامین نتانیاهو، رهبران آمریکا را متهم کرد که برای مقابله با تهدید هسته‌ای ایران با قدرت کامل و به اندازه کافی تلاش نمی‌کنند. نتانیاهو مدعی شد که مذاکرات در مورد تمدید احتمالی توافق هسته‌ای در نهایت تلاش‌های ایران برای ساخت بمب را تسریع می‌کند.

نتانیاهو خطاب به مقام‌های آمریکایی گفت که ترکیب سلاح‌های هسته‌ای و ایدئولوژی «اسلام‌گرایی ستیزه‌جویانه» «بزرگترین خطری است که جهان با آن مواجه است. این بزرگترین خطری است که ما [به عنوان اسرائیلی] با آن روبه‌رو هستیم.»

نتانیاهو با بیان این که انفعال در این مورد به ایران امکان دستیابی به بمب اتمی را خواهد داد از رهبران یهودی آمریکایی خواست که خسته نشوند و با این توافق مبارزه کنند. او گفت:

«آیا دنیایی می‌خواهید که در آن یک دولت اسلام‌گرا و آیت‌الله‌های ستیزه‌جو، سلاح‌های هسته‌ای با توانایی رسیدن به نیویورک و لس‌آنجلس داشته باشند؟»

نتانیاهو گفت: «این واقعیت که یک توافق بدون تحریم‌های فلج‌کننده و تهدید نظامی معتبر نمی‌تواند به جایی برسد، چیزی است که بارها و بارها به اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا گفته‌ام. تا زمانی که این ترکیب را نداشته باشید… نمی‌توانید با مذاکره این رژیم‌های سرکش را متوقف کنید.»

نتانیاهو، که یکی از سرسخت‌ترین مخالفان برجام بود هشدار داد که توافق جدید ممکن است بدتر از قبلی هم باشد، زیرا در زمانی به ایران پول نقد تزریق می‌کند که از قبل به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر است.

نتانیاهو به رهبران یهودی آمریکا هشدار داد که پذیرش ایران هسته‌ای به‌سرعت منجر به یک «خاورمیانه هسته‌ای» خواهد شد و عربستان سعودی و امارات متحده عربی هم در پی تولید بمب اتمی خواهند بود.

نتانیاهو گفت: «این توافقی که آنها اکنون به آن بازگشته‌اند به معنای هسته‌ای شدن خاورمیانه است. حداقل سه کشور دیگر هسته‌ای خواهند شد.»