روایت مسعود جعفری‌جوزانی از خانه‌نشینی یک بازیگر/ این یک ظلم است

مسعود جعفری جوزانی کارگردان باسابقه سینما و تلویزیون به بهانه برگزاری آیین بزرگداشت برای حبیب‌الله عبدالرزاق‌اف بازیگر تاجیکستانی سریال «در چشم باد» در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره همکاری با این بازیگر توضیح داد: در سال ۱۳۸۰ بود که برای یک پژوهش و تحقیق در حوزه فولکلور و شیوه زندگی مردم تاجیک و روس، به آن مناطق سفری داشتم. در تاجیکستان برای اولین بار با آقای حبیب‌الله عبدالرزاق ملاقاتی داشتم. خیلی هم دنبال بازیگر گشته بودیم و به‌دنبال آن بودم که برای شخصیت «آقاحسام» در تاریخ مشروطه ایران فردی را پیدا کنم که بتواند این نقش را پرانرژی ایفا کند. وقتی با حبیب‌الله مواجه شدم در همان چند دقیقه اول من را غافلگیر کرد.

وی ادامه داد: در ملاقات اول با یک انسان پرشور، پرانرژی، دوست‌داشتی و پر از هیجان و عشق نسبت به سینما مواجه شدم. ما با آدم‌های مختلفی ملاقات کرده بودیم و تا اینکه روزی قرار گذاشتند به سالن تئاتر خصوصی عبدالرزاق‌اف برویم. صاحب اولین تئاتر خصوصی پس از دوره گورباچف بود. در همان اولین ملاقات هم ذوق‌زده شدم. همان زمان در فیلم‌های روسی بسیاری ایفای نقش کرده بود و احساس کردم او همان «آقاحسام» داستان ماست. «آقاحسام» واقعی در دوران مشروطه یک مرد میان‌سال خیاط بوده که به شدت عاشق زندگی و خانواده‌اش بوده است. در ظاهر آدم میانه‌رویی هم بوده و به تعبیری انقلابی محسوب نمی‌شده است اما به قدری تحت فشار قرار می‌گیرد و استبداد را با گوشت و پوست خود لمس می‌کند که به یک انقلابی تمام عیار تبدیل می‌شود. همین حس و حال را من در حبیب‌الله هم دیدم.

کارگردان «در چشم باد» افزود: در همان اولین دیدار، حبیب‌الله گفت، می‌دانی من این تئاتر را چگونه در بخش خصوصی راه انداختم؟ پرسیدم چگونه؟ گفت از وقتی گورباچف آمد، همه ما را خانه نشین کرد. او دستور داده بود تمام هنرمندانی که در زمان تسلط کمونیسم بر شوروی کار می‌کردند، باید از صحنه بیرون بروند! حبیب‌الله که آن زمان در یکی از تئاترهای مهم فعالیت می‌کرد، احساس کرده بود در این شرایط تحت ظلم قرار گرفته است. او چطور می‌توانست خانه‌نشین شود؟ این مدل خانه‌نشین کردن هنرمندان که متأسفانه گاهی در کشور خودمان هم شاهد هستیم، به معنای واقعی زورگویی و استبدادی است که به یک شخص تحمیل می‌شود. حبیب‌الله هم از آن شرایط دل‌آزردگی شدیدی داشت.

وی ادامه داد: من آن زمان فکر می‌کردم فیلمی از حبیب‌الله عبدالرزاق‌اف ندیده‌ام اما زمانی که او از فیلم «افسانه سیاوش» نام برد، به یادم آمد در اوایل انقلاب، حوالی سال ۶۳ این فیلم در ایران دوبله شده و به اکران درآمده بود. اتفاقاً برای آن صف‌های طولانی هم تشکیل می‌شد و من هم از سر کنجکاوی در همان سال فیلم را در سینما دیده بودم. ایشان به‌عنوان کارگردان تئاتر هم در مقطعی به ایران آمده و کارهایی را اجرا کرده بودند. در بیشتر از ۱۰۰ فیلم هم نقش اول داشته‌اند. در کشورهای مختلف هم فعالیت‌هایی داشت و یک هنرمند بین‌المللی محسوب می‌شد. با تمام این ویژگی‌ها گورباچف او را خانه‌نشین کرده بود! همان کاری که فاشیست‌ها در هر کشوری انجام می‌دهند. جمیع ویژگی‌هایی که گفتم سبب شد من «آقاحسام» سریال خود را پیدا کنم.

جعفری‌جوزانی درباره ارتباط خود با حبیب‌الله عبدالرزاق‌اف پس از تولید «در چشم باد» تا به امروز هم گفت: در تمام این سال‌ها با خانواده او در ارتباط بودم. همسر عبدالرزاق هم انسان هنرمند و درست‌کاری است. وقتی حبیب‌الله سکته کرد، همه ما متأثر شدیم. وقتی نزدیک دو سال با یک هنرمند در پروژه‌ای کار می‌کنید، تبدیل به عضوی از خانواده هم می‌شوید.

وی ادامه داد: در حال حاضر فیلمی به کارگردانی مهدی حاج‌یوسف و تهیه‌کنندگی دخترم سحر جعفری‌جوزانی در تایم ۴۵ دقیقه از زندگی حبیب‌الله عبدالرزاق ساخته شده است که در آیین بزرگداشت او به نمایش درآمد. بخش‌هایی از آن مربوط به صحبت‌هایی است که من در سفر به تاجیکستان با او داشتم و آن‌ها را تصویربرداری کرده بودم. مستند خیلی خوبی هم شده است چرا که او خودش درباره کارهایش صحبت کرده است.

مراسم «حبیب هنر» به مناسبت هشتاد و پنجمین سالگرد تولد «حبیب‌الله عبدالرزاق‎اف» هنرمند مردمی کشور تاجیکستان و بازیگر سریال ماندگار و تاریخی «در چشم باد» به نویسندگی و کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، با همت مؤسسه سینمایی «جوزان فیلم» و مؤسسه فرهنگی اکو، با همکاری سفارت تاجیکستان در ایران و همچنین با حضور نمایندگی‌های دیپلماتیک مقیم تهران و شخصیت‌های برجسته فرهنگی و هنری عصر دیروز پنجشنبه ۵ اسفند در سالن مؤسسه فرهنگی اکو در تهران برگزار شد.