'کرونای طولانی' چه تأثیری بر سلامت روان دارد؟

'کرونای طولانی' چه تأثیری بر سلامت روان دارد؟

• مینا جوشقانی
• بی‌بی‌سی فارسی

۱۶ خرداد ۱۴۰۰ - ۶ ژوئن ۲۰۲۱

منبع تصویر، Getty Images

همه‌گیری کرونا از بسیاری جهات بر سلامت روان ما تأثیر گذاشته و بسیاری را تنها، افسرده، مضطرب و حتی پریشان کرده است. از یازدهم مارس ۲۰۲۰ که سازمان جهانی بهداشت کووید-۱۹ را همه‌گیری جهانی اعلام کرد، بیش از ۱۷۳ میلیون نفر به آن مبتلا شده‌اند.

برای برخی بهبودیافتگان اما، غلبه بر عوارض روانشناختی آن به مراتب سخت‌تر از عوارض جسمانی بوده است. این آثار روانی آزاردهنده ممکن است ماه‌ها ادامه پیدا کنند.

دکتر نسرین الوان، پژوهشگر و مدرس بهداشت عمومی در دانشگاه ساوتهمپتون بریتانیا، "کرونای طولانی" را اینگونه تعریف می‌کند: "بهبود نیافتن کامل علائم بیماری و برنگشتن سلامت و فعالیت‌ روزانه به سطح پیش از ابتلا به کرونا."

"بخش بزرگی از افرادی که با علایم حاد کرونا به بیمارستان مراجعه کرده و بستری شده‌اند، کووید طولانی دارند اما در میان مبتلایان به بیماری خفیف هم شایع است."

اکنون با گذشت زمان و افزایش بهبودیافتگانی که از عوارض درازمدت کووید رنج می‌برند، به عقیده شمار روزافزونی از متخصصان، کرونای طولانی را نمی‌توان پدیده‌ای استثنایی و نادر دانست و باید آن را یکی از عوارض شایع این بیماری در نظر گرفت. بر اساس تحقیق یک نهاد وابسته به نظام ملی سلامت بریتانیا، بعضی از این علائم در کسانی که کرونای خفیف گرفته بودند، بیشتر مشاهده شده‌اند.

• کرونای طولانی؛ چرا علائم بعضی‌ها بهبود پیدا نمی‌کنند؟
• "کووید طولانی"؛ زخمی که ماه‌ها پس از بهبودی بر روان افراد می‌ماند
• کرونا: بهبودی افراد مبتلا چقدر طول می‌کشد؟

منبع تصویر، Getty Images

عوارض کرونای طولانی

عوارض طولانی مدت کووید را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، عوارض جسمانی مانند:

• از دست رفتن حس بویایی و چشایی
• تنگی نفس و درد قفسه‌سینه
• احساس خستگی مفرط
• درد عضلانی
• سردرد

و عوارض روانشناختی از جمله:

• افسردگی
• اضطراب
• اختلال استرس پس از سانحه یا پی‌تی‌اس‌دی
• تحریک‌پذیری، پرخاش و عصبانیت
• مه‌آلودگی ذهن

چه کسانی به کرونای طولانی دچار می‌شوند؟

از پادکست رد شوید و به خواندن ادامه دهیدپادکسترادیو فارسی بی‌بی‌سی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی

برنامه ها

پایان پادکست

در ماه‌های ابتدایی همه‌گیری، ویروس کرونا بیشتر به دلیل تاثیرش بر ریه و دستگاه تنفس شناخته می‌شد اما با گذشت زمان، اختلالات عصبی و روانی، تا مدتی پس از بهبود، هرچه بیشتر گزارش شدند. ساخت واکسن هم کمک کرد که در کنار عوارض جسمانی، به آثار احتمالی کرونا بر سیستم عصبی و سلامت روان توجه بیشتری شود.

بر اساس پژوهشی که محققان دانشگاه آکسفورد نتایجش را در نشریه پزشکی لنست منتشر کرده‌اند، حدود ۳۴ درصد مبتلایان به کرونا، یعنی از هر سه بیمار یک نفر، تا شش ماه پس از رفع علائم بیماری، از عوارض عصبی یا روانی رنج می‌برند. در این مطالعه، پژوهشگران در پرونده و سوابق پزشکی ۲۳۰ هزار بیمار، از چهارده عارضه عصبی و روانی، دستکم یکی را شناسایی کردند.

پروفسور پل هریسون محقق اصلی این مطالعه می‌گوید: "اگرچه این اختلالات به تنهایی کم خطرند اما با توجه به وسعت همه‌گیری و مزمن بودن بسیاری از این عوارض، تأثیر آن بر کل جمعیت ممکن است برای نظام‌های سلامت و خدمات اجتماعی گران تمام شود. به همین دلیل، این نظام‌های سلامت باید خود را برای تقاضای قابل پیش‌بینی، هم برای مراقبت‌های اولیه هم ثانویه، آماده کنند."

دکتر نسرین الوان می‌گوید هنوز معلوم نیست چه کسانی به کووید طولانی دچار می‌شوند: "بیشتر تحقیقات نشان داده‌اند که زنان بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند ولی به نظر من تفاوت بین این دو خیلی زیاد نیست."

منبع تصویر، Getty Images

کرونای طولانی در ایران و نیاز به حمایت‌ دولت

دکتر محمدکاظم عطاری پزشک و محقق پزشکی اجتماعی با اشاره به کمبود تحقیقات رسمی و آکادمیک در ایران در زمینه کرونای طولانی می‌گوید اگرچه عوارض طولانی مدت پس از بیماری‌های ویروسی بی‌سابقه نیستند، اما ابعاد بزرگ همه‌گیری کرونا، باعث می‌شود این عوارض فشار زیادی را بر نظام‌های سلامت و کادر درمانی وارد کنند:

"به دلیل نبود پشتیبانی‌های اقتصادی، عوارض روحی کرونای طولانی در ایران شدیدتر از کشورهایی است که این حمایت‌ها وجود دارند." از این رو، به گفته دکتر عطاری، حمایت خانواده‌، اطرافیان و دوستان در بهبود این عوارض، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند:

"اگر فردی توان برخاستن از جا و رفتن سرکار و فعالیت‌ اجتماعی و خانوادگی را ندارد، به دلیل تنبلی نیست، بلکه به دلیل عوارضی است که کووید بر تمام اجزا و سیستم‌های بدن و همچنین بر فکر و روح انسان می‌گذارد. علاوه بر حمایت خانوادگی، حمایت‌های دولتی هم باید کمک کند فشارهای اقتصادی مضاعف و باعث بیشتر شدن افسردگی و انزوای بیماران نشوند."

مطالعه و تحقیق درباره ابعاد متفاوت کرونا از جمله کرونای طولانی ادامه دارد و امید این است که با شناختن بهتر علل آن و یافتن درمان‌های موثرتر، هر چه بیشتر از ایجاد این عارضه جلوگیری شود. البته به گفته متخصصان، واکسن در بهبود آثار روانی کرونای طولانی مؤثر بوده است.

در یک نظرسنجی که کارزار حمایت از مبتلایان به کرونای طولانی در بریتانیا انجام داده، ۵۶/۷ درصد شرکت‌کنندگان پس از دریافت واکسن، بهبود علائم کرونای طولانی را گزارش کردند.

پزشکان جز واکسن، تغذیه سالم، پرهیز از عادت‌های ناسالم مثل کشیدن سیگار و نوشیدن الکل و کافئین زیاد، ورزش و همچنین حمایت‌های عاطفی را برای پیشگیری یا سبک‌کردن کرونای طولانی توصیه می‌کنند.