امضای قرارداد سری در ییلاق پس‌قلعه

راست: سیدضیاءالدین طباطبایی صدراعظم کودتا چپ:میرزا حسن‌ خان وثوق‌الدوله صدراعظم وقت ایران

ییلاق پس‌قلعه تابستان ۱۲۹۸ میزبان سلسله نشست‌های سری هیات‌های پادشاهی ایران و انگلستان برای توافق درباره نحوه در اختیار گرفتن زیرساختهای سیاسی، نظامی، مالی و اقتصادی کشورمان بود. هیات‌های سیاسی هر دو کشور چندین ماه روی جزییات قراردادی کار کردند که برای دولت انگلستان ۱۳۱ هزار لیره استرلینگ آب خورد اما طولی نکشید که میلیون‌ها لیره عاید پادشاهی انگلستان شد.

به گزارش ایسنا، امروز ۱۳ اسفند ماه صد و دومین سالگرد فسخ قرارداد ۱۹۱۹ در سال ۱۲۹۸ است.

۱۷ مرداد، در گرماگرم تابستان سال ۱۲۹۸، یک سال بعد از جنگ جهانی اول و دو سال و نیم بعد از انقلاب بلشویک‌ها علیه تزارهای روس، دولت استعمارگر انگلیس از خروج قشون روسیه از منطقه نفوذ شمالی کشورمان که طبق قرارداد ۱۹۰۷ موسوم به قرارداد سن‌پترزبورگ تصاحب کرده بود، نهایت بهره را برد و در روستای ییلاقی پس‌قلعه در ارتفاعات کوهستانی قصران رودبار منطقه‌ای در شمال‌ترین محله دربند تهران دو پیمان در دو بخش به صورت مجزا با دولتمردان وقت ایران امضا کرد.

پیمان اول به نام «قرارداد نظامی و سیاسی میان ایران و بریتانیا» بود که از یک مقدمه و شش ماده تشکیل شده بود و پیمان دوم که بر امور مالیه ایران متمرکز بود بدون هر گونه کوچکترین مقدمه‌ای در چهار ماده تدوین شد.

براساس قرارداد ۱۹۱۹ امور مالیه و قشون ایران تحت نظر معلمان و فرماندهان انگلیسی شکل  می‌گرفتند و قوای نظامی کشور شامل قشون، ژاندارم‌ها و قزاق‌ها صاحب لباس واحد می‌شدند.  دولت انگلیس هم برای پیشبرد اهداف سیاسی و نظامی‌اش در منطقه جنوب شرق آسیا ایران را دو میلیون لیره معادل ۶ میلیون تومان، وام‌دار نظام بانکی خود کرد.

ریشه حماقت

وقتی ناصرالدین شاه قاجار در گیر و دار قتل میرزا محمدتقی خان امیرکبیر، شوهر خواهر و صدراعظم مقتولش بود و رتق و فتق امور در دست مهدعلیا مادرش بود و کفگیر خزانه مملکت به ته دیگ خورد، میرزا حسین قزوینی ملقب به دو عنوان مشیرالدوله و سپهسالار، صدراعظم وقت، در سال ۱۲۵۰ برای سر و سامان دادن به امور مالی و اجرایی کشور سراغ دولت انگلستان رفت و با امضا کردن پیمان‌نامه‌ای امتیازنامه روییتر را به اسرائیل بر یوسافات بارون معروف به جولیوس دو روییتر یهودیِ انگلیسیِ آلمانی تبار واگذار کرد.

او در ازای دریافت وام ۶ میلیون لیره‌ای با سود پنج درصدی از دولت وقت انگلیس و البته دریافت رشوه ۲۰۰ هزار لیره‌ای که سهم خودش ۵۰ هزار لیره و سهم دو هم‌دست اصلی‌اش یعنی میرزا مَلْکَم خان ملقب به ناظم‌الدوله بنیان‌گذار لژ فراماسونی در ایران و میرزا محسن‌خان تبریزی ملقب به معین‌الملک هر کدام ۲۰ هزار لیره انگلیس بود، مجوز بهره‌برداری انحصاری ساخت راه شوسه و خط آهن، احداث سد از دریای طبرستان تا خلیج‌فارس، بهره‌برداری از معادن به جز معادن طلا و نقره کشور، احداث شبکه‌ها و کانال‌ها و قنوات آب برای کشتیرانی و کشاورزی، تاسیس بانک، ایجاد هر نوع شرکت صنعتی در ایران، حق انحصار منافع عام‌المنفعه، خرید و فروش توتون و تنباکو، استفاده و بهره‌برداری از مراتع و جنگلهای کشور را به مدت ۷۰ سال به او واگذار کرد. او همچنین بهره‌برداری از گمرکات کشور را به مدت ۲۵ سال به روییتر داد.

احمد شاه قاجار، آخرین شاه قاجار