تاریخ سراسر آشفتگی اوکراین؛ وقتی رؤیای استقلال به کابوس جنگ رسید

اوکراین در دهه‌های پس از استقلال خود از مسکو با چالش‌های مهمی روبرو بوده است. نهاد ناآرام این کشور را سیاستمدارانی رهبری کرده‌اند که نظرگاه متفاوتی نسبت به موقعیت کشورشان داشته‌اند. گروهی از آن‌ها ماندن در مدار روسیه را تجویز کرده‌اند و گروهی دیگر استقلال کشورشان را در گرو قطع وابستگی به روسیه می‌دانند.

اوکراین در سه دهه گذشته در کشاکش دائمی این دو نسخه کاملا متفاوت سرگردان بوده است. به هر ترتیب، روسیه به رهبری پوتین که رویای بازسازی امپراطوری پیشین کشورش را در سر می‌پروراند هم بازیگری مهم در این سال‌ها بوده است. اوکراین کشوری است که روس‌ها نمی‌توانند به آسانی از آن بگذرند، غربی‌ها هم نگاه مشابهی به اوکراین دارند و آن را کلید مهار روسیه می‌دانند.

در اینجا جدول زمانی رویدادهای مهم در تاریخ سیاسی اوکراین از زمان استقلال این کشور در سال ۱۹۹۱ تا آغاز جنگ روسیه با این کشور در سال ۲۰۲۲ آمده است*.

۱۹۹۱

لئونید کراوچوک، رهبر جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین، از مسکو اعلام استقلال کرد. در همه پرسی و انتخابات ریاست جمهوری، اوکراینی‌ها استقلال را تأیید کردند و کراوچوک را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کردند.

۱۹۹۴

کراوچوک در انتخابات ریاست جمهوری از لئونید کوچما، یک عضو سابق حزب کمونیست شوروی، در انتخاباتی که ناظران آن را تا حد زیادی آزاد و منصفانه می‌دانستند، شکست خورد.

۱۹۹۹

کوچما در سال ۱۹۹۹ در یک رأی گیری مملو از بی‌نظمی دوباره انتخاب شد.

۲۰۰۴

ویکتور یانوکوویچ، نامزد طرفدار روسیه، به عنوان رئیس جمهور معرفی شد، اما اتهامات تقلب در آرا، اعتراضاتی را برانگیخت که به انقلاب نارنجی معروف شد. در نتیجه رای‌گیری مجددا تکرار شد و ویکتور یوشچنکو، نخست‌وزیر سابق و البته طرفدار غرب، به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد.

۲۰۰۵

یوشچنکو با وعده خروج اوکراین از مدار کرملین و الحاق به ناتو و اتحادیه اروپا قدرت را به دست گرفت. او رئیس سابق یک شرکت بزرگ حوزه انرژی به نام یولیا تیموشنکو را به عنوان نخست وزیر منصوب کرد. جناح طرفدار غرب در اوکراین پس از آنکه قدرت را به دست گرفتند با یکدیگر اختلاف ئیدا کردند و در نتیجه یولیا تیموشنکو از سمتش برکنار شد.

۲۰۰۸

ناتو به اوکراین قول داد که روزی به ائتلاف ملحق خواهد شد.

۲۰۱۰

یانوکوویچ در انتخابات ریاست جمهوری، تیموشنکو را شکست داد. روسیه و اوکراین در ازای تمدید مجوز حضور نیروی دریایی روسیه در یک بندر اوکراین در دریای سیاه، قرارداد گاز منعقد کردند.

۲۰۱۳

دولت یانوکوویچ مذاکرات تجاری و ارتباط با اتحادیه اروپا را در نوامبر به حالت تعلیق درآورد و تصمیم به احیای روابط اقتصادی با مسکو گرفت. این تصمیم با اعتراض گروهی از مردم روبه‌رو شد و ماه‌ها تجمعات گسترده در کی‌یف به راه انداخت.

۲۰۱۴

اعتراضات که عمدتاً در اطراف میدان اصلی شهر  کی‌یف متمرکز شده‌ بود، به خشونت کشیده شد. ده‌ها معترض کشته شدند. همزمان روسیه نیروهای بسیار زیادی را در اطراف کریمه مستقر کرد و در پاسخ به اعتراض جامعه جهانی گفت که قصد برگزاری رزمایش دارد و نه حمله به کریمه.

در فوریه، پارلمان به برکناری یانوکوویچ  رای داد. او قبل از این تصمیم پارلمان از کشور گریخته بود. در عرض چند روز، مردان مسلح، پارلمان منطقه کریمه اوکراین را تصرف کردند و پرچم روسیه را برافراشتند.

مسکو پس از رفراندوم ۱۶ مارس که نشان دهنده حمایت قاطع اهالی کریمه از پیوستن به فدراسیون روسیه بود، این سرزمین را ضمیمه خود کرد.

در ماه آوریل، جدایی طلبان طرفدار روسیه در منطقه شرقی دونباس اعلام استقلال کردند. درگیری‌ها شروع ‌شد و علی رغم آتش‌بس‌های مکرر، تا سال ۲۰۲۲ به طور پراکنده ادامه یافت.

در ماه مه، پترو پوروشنکو، یک تاجر متمایل به غرب در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین پیروز شد.

در ماه ژوئیه، یک موشک هواپیمای مسافربری  MH17 را در مسیر آمستردام به کوالالامپور سرنگون کرد و همه ۲۹۸ سرنشین آن کشته شدند. بازرسان مستقل تایید کردند که این هواپیما با موشک نوع روسی سرنگون شده است ولی روسیه تا همین امروز این موضوع را رد می‌کند.

۲۰۱۷

توافقنامه ارتباط بین اوکراین و اتحادیه اروپا به تصویب رسید. این موافقت‌نامه بازارهای تجارت آزاد کالا و خدمات و سفر بدون ویزا به اتحادیه اروپا را برای اوکراینی‌ها تسهیل می‌کند.

۲۰۱۹

یک کلیسای ارتدوکس اوکراینی جدید به رسمیت شناخته شد و کرملین را خشمگین کرد.

ولودیمیر زلنسکی، بازیگر و کمدین سابق، پوروشنکو را در انتخابات ریاست جمهوری آوریل شکست داد و قول داد که با فساد مبارزه کند و به درگیری‌هادر شرق اوکراین پایان دهد. حزب «خادم ملت» زلنسکی در انتخابات پارلمانی جولای هم پیروز شد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، در ماه ژوئیه از زلنسکی خواست تا درباره جو بایدن، رقیب آن زمانش در رقابت‌های ریاست جمهوری آمریکا و هانتر بایدن، پسر بایدن، در مورد معاملات تجاری احتمالی در اوکراین تحقیق کند. این تماس در نهایت منجر به تلاش ناموفق برای استیضاح ترامپ شد.

مارس ۲۰۲۰

اوکراین اولین قرنطینه خود را برای مهار کرونا آغاز کرد.

ژوئن ۲۰۲۰

صندوق بین‌المللی پول (IMF) بسته ۵ میلیارد دلاری را برای کمک به اوکراین برای جلوگیری از گسترش بحران اقتصادی در نتیجه کرونا تصویب کرد.

ژانویه ۲۰۲۱

زلنسکی از بایدن که اکنون رئیس جمهور آمریکا است، درخواست کرد که اوکراین به ناتو بپیوندد.

فوریه ۲۰۲۱

دولت زلنسکی تحریم‌هایی را علیه ویکتور مدودچوک، رهبر مخالفان و برجسته‌ترین متحد کرملین در اوکراین اعمال کرد.

بهار ۲۰۲۱

روسیه نیروهای خود را در نزدیکی مرزهای اوکراین بسیج کرد. تعدادی از این نیروها پس از آنچه روسیه یک «تمرین نظامی متداول» خواند به پایگاه‌هایشان بازگشتند.

اکتبر ۲۰۲۱

اوکراین برای اولین بار از پهپاد Bayraktar TB2 ترکیه در شرق اوکراین استفاده کرد که خشم روسیه را برانگیخت.

پاییز ۲۰۲۱

روسیه دوباره بسیج نیروها را در نزدیکی اوکراین آغاز کرد.

۷ دسامبر ۲۰۲۱

بایدن به روسیه درباره تحریم‌های اقتصادی گسترده غرب در صورت حمله به اوکراین هشدار داد.

۱۷ دسامبر ۲۰۲۱

روسیه برای عقب‌نشاندن نیروهایش خواسته‌های امنیتی مشخصی از غرب مطالبه کرد: از جمله تضمین قانونی الزام‌آور که ناتو از هرگونه فعالیت نظامی در شرق اروپا و اوکراین دست می‌کشد.

۱۰ ژانویه ۲۰۲۲

دیپلمات‌های ایالات متحده و روسیه نتوانستند اختلافات را در مورد اوکراین کاهش دهند و مذاکرات بعدی نیز هیچ پیشرفت بزرگی به همراه نداشت.

۱۴ ژانویه ۲۰۲۲

یک حمله سایبری به وبسایت‌ّهای دولتی اوکراین انجام شد. متن پیامی که هکرها در این سیستم‌ها نمایش دادند این بود: «بترسید و انتظار بدترین اتفاقات را داشته باشید».

 ۱۷ ژانویه ۲۰۲۲

پوروشنکو به اوکراین بازگشت تا با اتهامات مربوط به یک پرونده خیانت و فساد روبرو شود. نیروهای روسیه برای رزمایش مشترک وارد بلاروس، همسایه شمالی اوکراین شدند.

۲۴ ژانویه ۲۰۲۲

ناتو نیروهایش را در حالت آماده باش قرار داد و مرزهای اروپای شرقی را با کشتی‌ها و جت‌های جنگنده بیشتر تقویت کرد. برخی از کشورهای غربی شروع به تخلیه کارکنان غیر ضروری سفارتخانه‌هایشان از کی‌بف کردند.

۲۶ ژانویه ۲۰۲۲

واشنگتن پاسخی مکتوب به درخواست‌های امنیتی روسیه ارائه کرد و تعهد به سیاست «درهای باز» ناتو را تکرار کرد و در عین حال گفت که در حال «ارزیابی اصولی و عمل‌گرایانه» نگرانی‌های مسکو است.

۲۸ ژانویه ۲۰۲۲

پوتین گفت که به خواسته‌های اصلی امنیتی روسیه رسیدگی نشده است، اما مسکو آماده است به گفت وگو ادامه دهد.

۲ فوریه ۲۰۲۲

 ایالات متحده گفت که ۳هزار سرباز اضافی را به لهستان و رومانی می‌فرستد تا به محافظت از متحدان ناتو در شرق اروپا در برابر هر گونه بحرانی کمک کند.

۴ فوریه ۲۰۲۲

پوتین در بازی‌های المپیک زمستانی پکن، حمایت چین را برای درخواست خود مبنی بر عدم اجازه به اوکراین برای پیوستن به ناتو جلب کرد.

۷ فوریه ۲۰۲۲

امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، پس از دیدار با پوتین در کرملین گفت که کورسوی امیدی برای حل دیپلماتیک بحران می‌بیند. ماکرون سپس از کی‌بف بازدید کرد و از زلنسکی و مردم اوکراین تمجید کرد.

۹ فوریه ۲۰۲۲

بایدن گفت: «ممنک است اوضاع به سرعت بحرانی شود و وزارت خارجه از اتباع آمریکایی خواسته خاک اوکراین را ترک کنند». کشورهای دیگر نیز از اتباع خود خواستند که اوکراین را ترک کنند.

۱۴ فوریه ۲۰۲۲

زلنسکی از اوکراینی‌ها خواست که پرچم‌های کشورشان را در روز ۱۶ فوریه به اهتزاز درآورند و سرود ملی را به صورت هماهنگ و جمعی بخوانند. ۱۶ فوریه تاریخی بود که برخی رسانه‌های غربی می‌گفتند روسیه ممکن است در آن روز به اوکراین حمله کند.

۱۵ فوریه ۲۰۲۲

روسیه گفت که برخی از نیروهایش پس از پایان رزمایش در نزدیکی اوکراین به پایگاه‌هایشان بازمی گردند و هشدارهای غرب در مورد تهاجم احتمالی را به سخره گرفت. پارلمان روسیه از پوتین خواست که استقلال دو منطقه جدایی‌‌طلب تحت حمایت روسیه در شرق اوکراین را به رسمیت بشناسد.

۱۸ فوریه ۲۰۲۲

مایکل کارپنتر، سفیر ایالات متحده در سازمان امنیت و همکاری اروپا، گفت که روسیه احتمالاً بین ۱۶۹هزار تا ۱۹۰ هزار نیروی نظامی را در مرز اوکراین نگه داشته است.

۱۹ فوریه ۲۰۲۲

نیروهای راهبردی هسته‌ای روسیه تمریناتی را با نظارت پوتین برگزار کردند.

۲۱ فوریه ۲۰۲۲

ماکرون گفت بایدن و پوتین به صورت کلی با نشست سران درباره اوکراین موافقت کرده‌اند.

پوتین در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که اوکراین بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ روسیه است، هرگز سابقه ملی واقعی نداشته است، توسط قدرت‌های خارجی مدیریت می‌شود و دارای یک رژیم دست نشانده است. پوتین فرمان‌های اجرایی را برای استقلال مناطق جدایی‌طلب لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین امضا کرد و به نیروهای روسیه دستور داد از این دو جمهوری خودخوانده حمایت کنند.

۲۲ فوریه ۲۰۲۲

ایالات متحده، بریتانیا و متحدانش تحریم‌هایی را علیه نمایندگان پارلمان روسیه، بانک‌ها و سایر دارایی‌های این کشور وضع کردند. آلمان صدور گواهینامه نهایی خط لوله نورد استریم ۲ را که هنوز منتظر تأیید بود، متوقف کرد.

پوتین در یک سخنرانی تلویزیونی خواستار غیرنظامی شدن اوکراین شد و گفت که توافقنامه صلح مینسک در مورد جمهوری‌های جداشده دیگر وجود خارجی ندارد و کی‌یف را مسئول نابودی این توافق خواند.

۲۳ فوریه ۲۰۲۲

رهبران دو جمهوری جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک که دست‌نشانده روسیه هستند از روسیه برای دفع تجاوز ارتش اوکراین کمک خواستند.

۲۴ فوریه ۲۰۲۲

رئیس جمهور روسیه مجوز «عملیات نظامی ویژه» در شرق اوکراین را صادر کرد و در یک سخنرانی تلویزیونی از نیروهای اوکراینی خواست سلاح‌های خود را زمین بگذارند. این تجاوز نظامی به شرق محدود نشد و روسیه از ۴ محور به خاک اوکراین حمله کرد.

یادداشت:

برای نگارش این مطلب از این منابع استفاده شده است: (لینک)، (لینک)، (لینک)