سبک زندگی سالم، مهمترین عامل در پیشگیری از ناباروری

ایسنا/آذربایجان شرقی یک متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی می‌گوید: مهمترین توصیه به زوجین برای پیشگیری از ناباروری، اتخاذ سبک زندگی سالم مانند تغذیه سالم، دوری از استرس، انجام ورزش، رساندن وزن به حد ایده‌آل و دوری از مصرف سیگار و الکل است.

یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای هر زن و مردی در زندگی، تجربه‌ی احساس لذت‌ بخش مادر و پدر شدن است. بسیاری از زنان و مردان با این فکر و احساس که هر زمان که بخواهند، می‌توانند بچه‌دار شوند، ازدواج کرده و پا به زندگی مشترک می‌گذارند اما همواره همه چیز طبق برنامه پیش‌ نمی‌رود و برخی در رسیدن به این آرزوی شیرین دچار مشکل می‌شوند. مطمئنأ درست به همان اندازه که تصور بارداری و در آغوش گرفتن فرزند، دوست‌داشتنی است، تصور زندگی بدون فرزند و ناباروری نیز می‌تواند نگران‌کننده و حتی ترسناک باشد.

ترس از بچه‌دار نشدن به حدی زیاد است که بسیاری از زوج‌های جوان، بعد از چند بار تلاش ناموفق برای بارداری، برچسب ناباروری به خود زده و امیدشان را از دست می‌دهند. در حالی که در حالت طبیعی و بدون وجود هیچگونه اختلالی، ۷۳ تا ۸۰ درصد زوج ‌ها بعد از شش ماه و ۸۵ تا ۹۰ درصد آن‌ها بعد از ۱۲ ماه اقدام به بارداری، به نتیجه می رسند؛ چراکه احتمال بارداری در هر چرخه قاعدگی تنها بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است بنابراین نباید این حقیقت را نادیده گرفت که فرآیند دستیابی به بارداری ممکن است کمی زمان‌بر باشد.

احتمال بارداری با افزایش سن کاهش می‌یابد

یک متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی در این خصوص به ایسنا می‌گوید: ناباروری، ناتوانی در باروری بعد از ۱۲ ماه رابطه جنسی محافظت نشده است که زوجین پس از یک سال تلاش قادر به باردار شدن نباشند.

دکتر پریسا موسی پور ادامه می‌دهد: ۸۵ درصد از زوجین در طی یک سال نزدیکی جنسی محافظت نشده، باردار می‌شوند و بعد از گذشت زمان بیشتر، درصد بارداری خود به خود به‌خصوص با افزایش سن کاهش می‌یابد.

او در رابطه با زمان مراجعه برای تشخیص نازایی اضافه می‌کند: ارزیابی و درمان نازایی باید توسط متخصصی که در این زمینه تبحر کافی دارد، انجام شود؛ در زوج‌های جوانی که سابقه‌ی بیماری خاص و مشکلی در نزدیکی جنسی نداشته و سیکل‌های قاعدگی مرتبی دارند، ارزیابی و بررسی‌های لازم بعد از یک سال عدم باروری انجام می‌شود.

او یادآور می‌شود: در سنین بالای ۳۵ سال یا کسانی که مشکلاتی در سیکل‌های قاعدگی، نزدیکی‌های جنسی و یا بیماری خاصی دارند، این ارزیابی می‌تواند زودتر و در عرض شش ماه بعد از عدم توانایی در باروری انجام شود و بالای ۴۰ سالگی نیز بهتر است، بلافاصله انجام شود.

موسی پور در خصوص آمار ناباروری نیز می‌گوید: ۱۰ الی ۱۵ درصد از زوجین دچار مشکلات ناباروری هستند؛ نازایی اولیه در سنین ۱۵ الی ۳۴ سالگی، هفت الی ۹ درصد است که در سنین بالاتر نیز این درصد افزایش می‌یابد به طوریکه در سنین ۴۰ الی ۴۴ سالگی به ۳۰ درصد هم می‌رسد.

او ادامه می‌دهد: نازایی با عامل زنانه ۳۷ درصد و مردانه هشت درصد موارد ناباروری را تشکیل می‌دهند و در ۳۵ درصد موارد نیز هر دو عامل تاثیرگذار هستند.

او خاطرنشان می‌کند: فاکتورهای نازایی در زنان به عوامل مختلفی بستگی دارد که ۲۸ درصد را علل قابل توجیه و ۲۱ درصد نیز وابسته به علل تخمک‌گذاری هستند و سایر عامل‌ها مانند مشکلات لوله‌های رحمی، مشکلات رحمی و خود رحم نیز تاثیرگذار است.

این متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی در خصوص علل نازایی مردانه یادآور می‌شود: مشکلاتی در بافت بیضه که تولید اسپرم طبیعی و به تعداد کافی را مختل می‌کند، در سیستم هیپوفیز و هیپوتالاموس بیضه که به طور ثانویه آن را تحت تاثیر قرار داده، در مجاری انزالی که اسپرم‌ها را از بیضه به بیرون از بدن منتقل می‌کند و در نهایت مشکلاتی که در عملکرد جنسی آقایان وجود دارد، می‌تواند در ناباروری با فاکتورهای مردانه دخیل باشد.

او تاکید می‌کند: در زوجینی که مشکلات خاصی دارند، ارزیابی علل ناباروری باید سریع‌تر انجام شود؛ زنان بالای ۳۵ سال، دارای سابقه‌ی نارسایی زودرس تخمدان در خانواده، شیمی درمانی و رادیوتراپی لگن، سابقه‌ی بیماری‌ اتو ایمیون، مصرف سیگار و سابقه‌ی آندومتریوز در این رده قرار می‌گیرند.

مردان نیز در ناباروری نقش دارند

او می‌گوید: مردان نیز اگر سابقه‌ی تروما و جراحی بیضه، اختلالات عملکرد جنسی، سابقه‌ی شیمی درمانی و رادیوتراپی داشته باشند، باید بلافاصله از نظر ناباروری بررسی شوند.

موسی پور در تشریح ارزیابی‌های ناباروری اضافه می‌کند: این ارزیابی شامل شرح حال، معاینه‌ی فیزیکی کامل، آنالیز اسپرم، آزمایشات هورمونی کامل و انجام هیستروسالپنگوگرافی است که در آن با تزریق ماده حاجب به رحم و لوله‌ها با گرفتن عکس رادیوگرافی، باز بودن لوله‌های رحم و مشکلات داخل حفره‌ی رحم مشخص می‌شود و نهایتاً بررسی ذخیره‌ی تخمدان در زنان با سونوگرافی واژینال انجام شده و رحم، تخمدان و حفره‌ی رحم به طور دقیق بررسی می‌شوند.

او در ارتباط با روش‌های درمانی متذکر می‌شود: زوجینی که در بررسی‌های انجام شده سالم هستند، می‌توانند با یادگیری زمان درست نزدیکی و حتی استفاده از کیت‌های تخمک‌گذاری برای تعیین زمان دقیق نزدیکی، بیشترین شانس باروری را داشته باشند.

او می‌گوید: تغییر سبک زندگی از موارد بسیار مهمی است و متاسفانه توجه کمتری به آن می‌شود که قطع مصرف سیگار، الکل و کاهش مصرف کافئین نیز از جمله‌ی این موارد است.

این متخصص زنان و زایمان یادآور می‌شود: تغذیه‌ی سالم، فعالیت فیزیکی مناسب و کافی، دستیابی به وزن ایده آل، رفع استرس‌ها، ترس‌ها و نگرانی‌ها با رویکردهای درمانی مناسب، اولین و مناسب‌ترین اقدام لازم در شروع درمان زوجین هستند.

روش‌های درمان

او با بیان اینکه بعد از این موارد نوبت به درمان‌های دارویی، جراحی و روش‌هایی مثل IUI و IVF می‌رسد، خاطرنشان می‌کند: بعد از انجام ارزیابی‌های اولیه، زوجین جهت دریافت هرکدام از این روش‌ها بر اساس نوع مشکل یافت شده، کاندید می‌شوند و در اکثر موارد اگر مشکل خاصی در ارزیابی‌ها وجود نداشته باشد، با تحریک تخمدان با قرص‌ها و آمپول‌ها و تعیین زمان دقیق نزدیکی به بارداری می‌رسند.

او ادامه می‌دهد: مواردی مانند فیبروم‌ها، سپتوم‌ها و پولیپ‌های رحمی، تورم در لوله‌های رحمی و یا انسداد لوله‌ها شاید نیاز به جراحی داشته باشند.

روش درمانی IUI

موسی پور در خصوص روش درمانی IUI متذکر می‌شود: در این روش بعد از آماده‌سازی رحم و تخمدان که اکثرا با شروع تحریک تخمدان با قرص و آمپول‌های مورد نظر، رشد فولیکول‌های تخمدان از روز سوم قاعدگی آغاز می‌شود و در اواسط سیکل قاعدگی که روزهای ۱۲ الی ۱۶ بوده، اندازه‌ی فولیکول به ۱۸ الی ۲۰ میلی‌متر می‌رسد؛ در این زمان اسپرم در آزمایشگاه تحت آماده سازی با روش‌های خاصی که در نظر گرفته شده از طریق کاتتر به داخل رحم تزریق می‌شود.

او اضافه می‌کند: میزان موفقیت بارداری در این روش ۲۰ الی ۲۵ درصد است و ناباروری‌های غیر قابل توجیه که شاید مشکلاتی در دهانه‌ی رحم وجود داشته و عبور اسپرم از سرویکس و رسیدن آن به داخل رحم را مختل کرده را اصلاح می‌کند.

IVF و میکرواینجکشن

او در رابطه IVF و میکرواینجکشن نیز اظهار می‌کند: در روش IVF، تخمدان‌های زن با آمپول‌های تحریک تخمدان از روز سوم، تحریک شده و بعد از رسیدن اندازه‌ی فولیکول‌ها به حدود ۱۸ الی ۲۰ میلی‌متر در روزهای ۱۱ الی ۱۴ سیکل قاعدگی، در اتاق عمل نازایی و تحت بیهوشی با استفاده از سونوگرافی واژینال و سوزن‌های تخمک‌گیری، تخمک‌های رسیده از تخمدان‌ها گرفته شده و تحویل آزمایشگاه جنین شناسی می‌شوند.

این متخصص مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی آذربایجان‌شرقی ادامه می‌دهد: در روش IVF، این تخمک‌ها در محیط مخصوص در کنار اسپرم قرار می‌گیرند و لقاح خود به خود انجام می‌شود اما در روش میکرواینجکشن، تلقیح اسپرم به داخل تخمک نیز توسط جنین شناس در زیر میکروسکوپ انجام می‌شود.

او خاطرنشان می‌کند: بسته به تعداد و کیفیت تخمک و اسپرم، تعداد و کیفیت جنین‌های حاصله متفاوت است و در هر بار انتقال جنین با کیفیت خوب، شانس دستیابی به بارداری وجود دارد.

او همچنین در خصوص روش‌های PGD و PGS می‌گوید: امروزه با روش PGD یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی و PGS همان غربالگری ژنتیکی پیش از لانه گزینی، امکان بررسی‌ ژنوم جنین، تشخیص اختلالات ژنتیکی و تعیین جنسیت قبل از انتقال آن به داخل رحم وجود دارد.

موسی پور تاکید می‌کند: این بررسی‌ها در اکثر موارد روی پنج کروموزوم‌ و کروموزوم‌های جنسی انجام می‌شوند که در مواقع مورد نیاز حتی کل ژنوم جنین نیز بررسی می‌شود اما تکنیک انجام آن پیچیده‌ و هزینه‌ی آن بسیار بالا است.

او با بیان اینکه اکثر موارد در این بررسی‌ها، جنین سه روزه بیوپسی یا جداسازی سلولی می‌شود، یادآور می‌شود: سلول‌های جداسازی شده، تحت ارزیابی ژنتیکی قرار می‌گیرند تا نتیجه‌ی نهایی به دست آید و بعد از حصول نتیجه‌ی نهایی، جنین‌های سالم در سیکل بعدی، پس از آماده‌سازی رحم در اواسط سیکل در روز ۱۴ الی ۱۸ سیکل قاعدگی به داخل رحم منتقل می‌شوند؛ انتقال جنین به رحم نیاز به بیهوشی ندارد و با استفاده از کاتتر مخصوص انجام می‌شود. 

این متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی تاکید می‌کند: توصیه می‌شود در ازدواج‌هایی که در سنین بالا انجام می‌شود یا زوجینی که مشکلات خاصی در اختلالات قاعدگی یا عملکرد جنسی دارند، تاخیر نکرده و سریعاً به پزشک متخصص این حوزه، مراجعه کنند تا به سرعت و دقیق ارزیابی شوند.

به گزارش ایسنا، بنابه گفته‌ی کارشناسان با افزایش سن، باروری کاهش می‌یابد و بعد از ۳۵ سالگی نیز شانس باروری به مرور کاسته می‌شود البته زوجین، هر دو نفر در نابارور بودن نقش دارند و این عقیده که دلیل ایجاد ناباروری تنها از سوی زن بوده، باور نادرستی است بنابراین توصیه می‌شود زوجین، باروری خود را به تأخیر نیاندازد تا اگر مشکلی هم باشد در زمان مناسبی درمان شود و از نعمت وجود فرزند محروم نشوند.

انتهای پیام