دهمین روز جنگ اوکراین، آتش‌بس محدود برای خروج غیرنظامیان در دو شهر تحت محاصره

وزارت دفاع روسیه با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که یک معبر بشردوستانه در دو شهر ماریوپل و ولنوواخا باز خواهد کرد تا ساکنان غیرنظامی این دو شهر بتوانند آنجا را ترک کنند. در این بیانیه در مورد مدت زمان گشوده بودن این معبرها اشاره‌ای نشده است اما خبرگزاری ریانووستی اعلام کرد که توقف شلیک توپخانه‌ای به این دو شهر برای ساعت ۱۲ تا ۵ عصر به وقت مسکو روز شنبه ۵ مارس/ ۱۴ اسفند تعیین شده است.

روسیه پیش‌تر هم گفته بود که به ساکنان غیرنظامی شهر محاصره‌شده ماریوپل اجازه عبور خواهند داد ولی مقام‌های محلی این شهر می‌گویند خلاف ادعای روسیه شدت بمباران به حدی زیاد است که حتی توان جمع کردن اجساد از سطح شهر و یا انتقال مجروحان به مراکز درمانی وجود ندارد.

وادیم بویچنکو، شهردار ماریوپل که در روزهای گذشته به صورت مرتب با انتشار فایل‌های ویدیویی آخرین وضعیت این شهر مهم را گزارش داده است پیش‌تر هشدار داده بود که یک «جنایت و نسل‌کشی در مقیاس وسیع» در حال رخ دادن است. او شهرش را با لنینگراد تحت محاصره آلمان نازی در زمان جنگ دوم جهانی مقایسه می‌کند.

شهردار ماریوپل می‌گوید که آب و برق در این شهر قطع است، هیچ منبع گرمایی وجود ندارد و ذخیره غذای شهر هم رو به پایان است. او گفت که روس‌ها بنا دارند ماریوپل و ساکنانش را از روی زمین محو کنند. ماریوپل تا پیش از آغاز جنگ حدود ۴۰۰ هزار نفر جمعیت داشت. آمار دقیقی در مورد تعداد ساکنان کنونی این شهر وجود ندارد.

روسیه از روز نخست جنگ و تجاوز نظامی به اوکراین در تلاش بوده است تا شهر ماریوپل را به اشغال خود درآورد. ماریوپل از این جهت مهم است که اشغال آن امکان ارتباط زمینی میان کریمه و دو جمهوری خودخوانده لوهانسک و دونتسک را فراهم می‌آورد. به بیان دیگر اگر ماریوپل در دست روس‌ها بماند، کریمه که در سال ۲۰۱۴ به روسیه منضم شد و دو جمهوری‌ای که دو هفته پیش استقلال‌شان از سوی مسکو به رسمیت شناخته شد به هم می‌پیوندند و بخش شرقی و جنوب شرقی اوکراین تقریبا به صورت کامل از سرزمین اصلی جدا می‌شود.

اما این تنها ماریوپل نیست که به شدت محاصره شده است. شهر ولنوواخا نیز در معرض برخی از شدیدترین حملات روسیه قرار گرفته است. مقام‌های اوکراینی می‌گویند وضعیت این شهر نیز بسیار شبیه ماریوپل است.

گراهام هریسون، خبرنگار گاردین از قول یک مقام محلی این شهر در مورد وضعیت وخیم آنجا گزارش داده است:

«در ولنوواخا، حمله روس‌ها چنان شدید است که نمی‌توان اجساد کشته شده‌ها را جمع‌آوری کرد…هزاران نفر از مردم شهر در زیرزمین‌ها، با ذخایر رو به کاهش آب و غذا به دام افتاده‌اند و از یک حمله به ظاهر بی‌معنا به شهری که هیچ نیروی نظامی در مرکز آن وجود ندارد، وحشت‌زده‌اند. در شهر هیچ ساختمانی وجود ندارد که آسیب مستقیم یا جانبی ندیده باشد. برخی از ساختمان‌ها تخریب عمده‌ای دارند، برخی تخریب‌های جزئی، و برخی کاملاً به‌طور کامل تخریب شده‌اند.»

جنگ ادامه می‌یابد

نیروهای روسی همچنان به بمباران شهرها و سایر مکان‌های مهم در سرتاسر اوکراین ادامه داده‌اند و حملات موشکی و توپخانه‌ای بی‌توقف ادامه داشته است. به گزارش آسوشیتدپرس، یک کاروان بزرگ روسیه که تصور می‌شود چندین کیلومتر طول دارد، در خارج از کی‌یف متوقف شده است.

رئیس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، به شدت از ناتو به دلیل امتناع از اجرای منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین انتقاد کرد و گفت که این تصمیم «چراغ سبزی برای بمباران بیشتر شهرها و روستاهای اوکراین» است.

زلنسکی روز شنبه قرار است به صورت مجازی در سنای آمریکا سخنرانی کند. انتظار می‌رود او دوباره درخواستش برای برقراری منطقه پرواز ممنوع را تکرار کند. درخواستی که ناتو، کشورهای اروپایی و آمریکا با آن موافقتی ندارند.

استدلال مقام‌های غربی برای رد درخواست زلنسکی آن است که برقراری منطقه پرواز ممنوع به معنای آغاز درگیری نظامی مستقیم ناتو و کشورهای غربی با روسیه است. این جنگی خواهد بود که ابعادش نامشخص است. به‌ویژه به این دلیل که هر دو سمت درگیری به سلاح اتمی مجهز هستند و یک اشتباه کوچک می‌تواند به فاجعه‌ای بزرگ منجر شود.

برآورد اطلاعاتی-نظامی آمریکا و بریتانیا از جنگ اوکراین که تقریبا به صورت روزانه منتشر می‌شود، پیش‌بینی جنگی دامنه‌دار و طولانی را مطرح می‌کند. به نظر می‌رسد روسیه تاکتیک جنگی‌اش را بر اشغال پایتخت و چند شهر بزرگ متمرکز کرده است تا بتواند به آرزویش برای روی کار آوردن حکومتی وابسته به روسیه در اوکراین جامه عمل بپوشد.

با این حال مقام‌های اوکراینی می‌گویند که به دفاع از کشورشان ادامه می‌دهند. الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع این کشور صبح روز شنبه ۱۴ اسفند اعلام کرد که بیش از ۶۶ هزار مرد اوکراینی از خارج از کشور به اوکراین آمده‌اند تا از کشورشان در برابر «تهاجم مغولی» روس‌ها دفاع کنند. او گفت که اوکراینی‌ها شکست نخواهند خورد.

نگرانی هسته‌ای

روز جمعه، روز ملامت روسیه به دلیل رویدادهای رخ داده در نیروگاه‌های هسته‌ای در اوکراین بود. سفارت آمریکا در اوکراین «حمله روسیه» به نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا را که بزرگترین در نوع خود در اروپاست، جنایت جنگی توصیف کرد و گفت: «گلوله‌باران بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای اروپا توسط پوتین، حکومت وحشت او را یک قدم جلوتر می‌برد.»

آتش‌سوزی در نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا روز پنج‌شنبه اتفاق افتاد و چند ساعت بعد مهار شد. روس‌ها بمباران این نیروگاه را رد کرده‌اند و می‌گوید آتش‌سوزی در آنجا به دست یک گروه خرابکار اوکراینی اتفاق افتاده است و روسیه خود را متعهد به حفاظت در نیروگاه‌های هسته‌ای می‌داند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن ملامت روسیه و  بیان درخواستش مبنی بر پایان فوری جنگ اعلام کرد که تشعشع هسته‌ای و نشت مواد رادیواکتیو از این نیروگاه رخ نداده است.

جنگ رسانه‌ای

اما جنگ در ابعاد رسانه‌ای هم همچنان با شدت ادامه دارد. در تازه‌ترین تحول، سازمان‌های خبری بزرگ از جمله بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان، بلومبرگ، سی‌بی‌اس نیوز و شرکت پخش کانادایی گزارش‌هایشان از داخل روسیه را به حالت تعلیق درآورده‌اند. آن‌ها می‌گویند دلیل این اقدامشان وضع قانونی در دوما است که به حکومت روسیه اجازه می‌دهد منتشر‌کنندگان آنچه آن‌ها «اخبار جعلی درباره عملیات ویژه در اوکراین» می‌خوانند، به ۱۵ سال زندان محکوم کنند.

این تغییرات قانونی پس از آن صورت گرفت که حمله روسیه به اوکراین با محکومیت تقریباً جهانی و همچنین تحریم‌های جهانی، از جمله ممنوعیت شبکه خبری روسی RT در کشورهای اروپایی مواجه شد. اتحادیه اروپا در روزهای گذشته رسانه‌های دولتی روسیه را به عنوان بلندگوی مسکو برای انتشار اطلاعات نادرست متهم و فعالیت آن‌ها را در اروپا متوقف کردند.

مسکو به دنبال پاسخ دادن به این جنگ رسانه‌ای است و مقاماتش می گویند که دشمنانشان – مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا – در تلاشند برای ایجاد اختلاف بین مردم روسیه اطلاعات نادرست منتشر ‌کنند.

روسیه پیش از این دسترسی به وب‌سایت‌های چندین سازمان خبری خارجی از جمله بی‌بی‌سی، صدای آمریکا و دویچه‌وله را قطع کرده بود. دسترسی به فیس‌بوک و توییتر هم در این کشور متوقف شد.