گونه هیبرید درخت صنوبر تولید شد

دکتر علی کاظمی تبریزی پژوهشگر علوم چوب و کاغذ در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: «صنوبر هیبرید مفید» توسط دکتر جعفری مفیدآبادی از اعضای هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان تولید شده است که این گیاه علاوه بر مقاومت در برابر شرایط شوری آب و خاک و گرمای هوا، دارای تنه سیلندریک است که به عنوان صفت مطلوب در تولید اقتصادی چوب شناخته می‌شود.

وی گفت: تنها ۷ درصد اقلیم خشک و نیمه خشک ایران را جنگل‌ها تشکیل می‌دهند و صنوبر هیبرید می‌تواند گونه‌ای ایده‌آل برای درختکاری در اراضی شور و لب شور و مناطق گرمسیری باشد.

کاظمی تبریزی کاشت نهال با شرایط محیط و صرف هزینه‌های بالا برای کاشت گونه‌های نامناسب را از جمله چالش‌های موجود در درختکاری در کشور عنوان کرد که حاصل آن شکست پروژه‌های مربوط به کاشت درخت و توسعه جنگل با توجه به شرایط اقلیمی کشورمان است و گفت: با این وجود، بسیاری وجود تنش گرمایی و آبی را از جمله دلایل عدم موفقیت عنوان می‌کنند و در نهایت نیز این تصور غلط ایجاد می‌شود که کاشت درخت و توسعه جنگل‌ها با توجه به شرایط اقلیمی ایران امکان‌پذیر نیست.

این پژوهشگر بر ضرورت انتخاب گونه‌های مناسب در طرح‌های درختکاری اشاره کرد و گفت: گونه هیبرید درخت صنوبر که توسط محقق ایرانی تولید شده، گزینه‌ای مناسب برای کشت در مناطق با آب و هوای گرم و دارای اراضی شور است.

وی با اشاره به بیش از ۲ سال بررسی تجارب درختکاری و مطالعه گونه‌های مناسب کشت در مناطق بیابانی شمال استان گلستان، ادامه داد: طی این مدت اغلب کارشناسان این حوزه بر کشت گونه‌های معمول مثل سنجد تلخ، کاج بورسیا و اکالیپتوس اصرار داشتند، در حالی که تجربه نشان می‌دهد این قبیل درختان با توجه به سرمای شدید زمستان، شرایط خاک، شوری آب زیرزمینی با دسی ۲۷۰۰۰، گرمای شدید در تابستان و وجود آفات، دوام چندانی ندارند و طرح‌های مبتنی بر این گونه‌ها، از بدو اجرا محکوم به شکست هستند.

کاظمی تصریح کرد: در بررسی‌هایی که داشتم به هیبریدی از دو خانواده مختلف صنوبر برخوردم که در منطقه آق قلا کشت شده بود و عملکرد بسیار قابل توجهی داشت. درخت هیبرید موسوم به «صنوبر مفید» که در منطقه‌ای بیابانی کشت شده بود در عرض پنج سال به ۲۷ متر رسیده بود و قطر تنه آن حدود ۴۰ سانتی متر بود در حالی که طول نمونه شاهد که از خانواده صنوبر با نام «نیگرا» بود تنها حدود دو متر با قطر ۱۰ سانتی متر می‌رسید. با دیدن عملکرد فوق‌العاده صنوبر هیبرید، شهرداری آق قلا مجاب به کاشت چندین نهال صنوبر مفید شد.

به گفته این پژوهشگر، صنوبر مفید از تلاقی صنوبر «پده» با گونه دیگری از همین خانواده بنام صنوبر «کبوده» که دارای تنه راست (سیلندریک) است و برای زراعت چوب در اراضی غیر جنگلی مورد استفاده قرار می‌گیرد حاصل شده است. استفاده از روش بیوتکنولوژی تغذیه جنین برای رفع وجود ناسازگاری موجود بین دو گونه از ویژگی‌های فناوری به کار گرفته شده در این طرح است.

کاظمی درباره مزایای استفاده از هیبرید صنوبر مفید در توسعه زراعت چوب گفت: برتری عملکرد هیبرید مذکور نسبت به عملکرد متوسط والدین (پده و کبوده) و دستیابی به صفت اقتصادی تنه راست و به ویژه امکان افزایش سطح کشت این گونه علاوه بر نواحی جنگلی، در مناطق شور، لب شور و دارای آب و هوای گرم (دوره رویشی طولانی) جهت توسعه زراعت چوب در کشور، بزرگترین توجیه اقتصادی را با خود دارد. حتی در مقابل مبارزه با تغییرات اقلیمی، گرمایش زمین و تأثیر گازهای گلخانه‌ای، می‌توان تا حدود زیادی با کاشت این نوع گونه‌ها تأثیرات مخربی که ایجاد می‌شود را خنثی کرد.

وی با بیان اینکه یک شرکت دانش بنیان فناوری بذر و نهال در گرگان در حال حاضر تولید سالانه بیش از ۱۰ هزار نهال هیبرید را در دستور کار قرار داده و آمادگی افزایش درخواست تا سطح ۵۰ هزار نهال را نیز دارد، گفت: هم اکنون صنوبر هیبرید در اراضی شور و لب شور شمال استان گلستان در مناطق مراوه تپه (کرند)، آق قلا و حاشیه جنوبی ساحل دریای خزر در بندر گز کشت شده و نتایج آن حاکی از موفقیت در تولید چوب صنعتی است.