آگاهی‌بخشی کاریکاتور برایم مهم است/ به ما برچسب نئونازی می‌زنند!

به گزارش خبرنگار مهر، برنامه «نقطه پرگار» با حضور سیدمسعود شجاعی هنرمند کاریکاتوریست و مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری عصر دوشنبه ۱۶ اسفند برگزار شد. در این برنامه، شجاعی طباطبایی به بیان تجربه‌ها و خاطرات خود از چهار دهه فعالیت هنری خود پرداخت.

شجاعی طباطبایی با بیان اینکه از کودکی به نقاشی و طراحی علاقه داشته است، درباره علاقمندی‌اش به هنر توضیح داد: در دوران مدرسه فعالیت‌هایی در نقاشی و طراحی داشتم که هم با تشویق و هم با فشار و برخورد نامناسب معلمان و عوامل مدرسه همراه بود اما به شکل حرفه‌ای از ۱۸ سالگی نقاشی دیواری را شروع کردم. سال ۱۳۶۰ من در پایگاه مقداد فعالیت می‌کردم و آن زمان به این نتیجه رسیدیم که نقاشی و کاریکاتور زبان مناسبی برای برخورد با اتفاقاتی است که از سوی منافقان و صدام با آنها روبرو می‌شویم و به همین دلیل با زبان نقاشی و کاریکاتور نقاشی‌های دیواری بسیاری خلق کردم که مهمترین آنها نقاشی‌های دیواری بود که روی دیوار خروجی فرودگاه مهرآباد نقاشی کردم که تا زمان پذیرش قطعنامه ۵۹۸ روی دیوار فرودگاه بود.

وی بیان کرد: در خاطرم هست شبی که قرار بود طارق عزیز به ایران بیاید این نقاشی‌ها را با رنگ روغنی پاک کردند. جالب است با رنگ روغن هم پاک کردند که بعد از آن برگشت نقاشی‌ها، امکان‌پذیر نباشد. حتی نقاشی‌هایی را که ضداسرائیلی و ضداستکباری بود هم پاک کردند. این در حالی بود که همه مهمانان و خبرنگاران خارجی که به تهران می‌آمدند در مسیر خروج از فرودگاه، نقاشی‌ها را می‌دیدند.

شجاعی طباطبایی ادامه داد: همان زمان فتح‌الله جوادی که مدیر مجله اطلاعات هفتگی بود و همچنان مدیرمسئولی این نشریه را به‌عهده دارد، من را دید و لطف کرد و صفحه‌ای با عنوان «دیدگاه» در اختیار من قرار دادند که در آن کاریکاتورهای سیاسی و اجتماعی کار می‌کردم. از همان زمان وارد کار حرفه‌ای شدم و کار طراحی دیوارها و هم کاریکاتور در مطبوعات را با هم پیش بردم.

وی با اشاره به نقاشی‌های دیواری که در حال حاضر خلق می‌شوند، گفت: در حوزه نقاشی دیواری و دیوارنگاره اتفاقات خوبی را شاهدیم به ویژه دیوارنگاره میدان ولی‌عصر (عج) که خانه طراحان انقلاب اسلامی آن را کار می‌کند، جای تقدیر دارد. چهارراه مخبرالدوله ساختمان انتشارات امیرکبیر هم مکان بسیار خوبی است که چیزی شبیه دیوارنگاره شامل نقاشی یا کاریکاتور روی آن نقش ببندد.

این هنرمند کاریکاتوریست همچنین درباره پیشینه حرفه‌ای‌اش توضیح داد: من و دوستانم از نخستین هنرجویان دانشگاه هنرهای زیبا بعد از انقلاب فرهنگی بودیم که احساس کردیم باید در این زمینه فعال شویم. به همین دلیل، نمایشگاهی را از کاریکاتور با محوریت هویت برگزار کردیم و کارهای بسیار خوبی صورت گرفت. به‌تدریج با گروهی از بچه‌های کاریکاتور دانشگاه، اولین گروه کاریکاتور در ایران را به‌عنوان «کاسنی» راه انداختم. کاسنی یک گیاه دارویی تلخ است اما مرهم خیلی از دردهاست. جالب است که قبل‌از انقلاب، ما ۲۰ کاریکاتور حرفه‌ای داشتیم اما در گروه «کاسنی» تعداد هنرمندان کاریکاتور از ۲۰ نفر هم بیشتر بود. ابتدای دهه ۷۰ بود که در روزنامه همشهری یک صفحه را به کاریکاتور اختصاص دادند که بچه‌های گروه «کاسنی» در آن حضور داشتند. اولین خانه کاریکاتور و سایت تخصصی کاریکاتور را در این گروه بنا نهادیم و اتفاقات خوبی رقم خورد. بعد از شکل‌گیری گروه «کاسنی» به حوزه هنری آمدیم و در اینجا این امکان برایمان فراهم شد که کتاب چاپ کنیم و نمایشگاه بزنیم. قرار بود در حوزه هنری، اولین نشریه تخصصی کاریکاتور را کار کنیم و در سال ۶۹، این درخواست را به وزارت ارشاد دادیم اما به دلیل مخالفت‌ها، دو سال طول کشید. سال ۷۱ وقتی حوزه هنری از پیشنهاد ما استقبال نکرد پیش آقای اصغری مدیرمسئول وقت کیهان رفتیم که ایشان پیشنهاد ما را پذیرفت و حتی گفت که کیهان کاریکاتور، باعث اعتبار کیهان می‌شود و این برای ما که جوان بودیم خیلی انگیزه‌بخش بود.

وی ادامه داد: «کیهان کاریکاتور» می‌توانست اولین نشریه تخصصی در دنیا شود اما چون ۲ سال روند مجوز آن طول کشید نشریه‌ای در آمریکا به اولین نشریه تخصصی کاریکاتور تبدیل شد. این نشریه ۲ سال بعد به دلیل مشکلات مالی نتوانست در نظام سرمایه‌داری آمریکا فعالیت کند و تعطیل شد. ما در ماه‌های اول، ۱۲ هزار مشترک داشتیم. هرچند هزینه زیادی نداشتیم و بچه‌ها حق‌الزحمه‌ای چندانی نمی‌گرفتند. ضمن این‌که طرحی ریختیم که کاغذ نشریه را از کاغذهای ضایعاتی تأمین کنیم.

ما هیچ‌گاه هولوکاست را مسخره یا طرد نمی‌کنیم. ایده‌ای است که این موضوع را من و آقای حجت‌الاسلام زائری مطرح کردیم. بحث ما این بود که هم رژیم صهیونیستی را به چالش بکشیم و بگوییم که ما نگران هولوکاست یمن و غزه هم هستیم چرا شما هولوکاست را به جنگ جهانی دوم محدود می‌کنید؟ این یک دروغ و فریب است. از همان ابتدا در برگزاری این جشنواره، موانع داخلی و خارجی داشتیم و همواره به ما برچسب نئونازی یا ضدیهودی می‌زدند

شجاعی طباطبایی با بیان اینکه همیشه نگاه بین‌المللی به هنر کاریکاتور و حضور در عرصه‌های مختلف و جشنواره‌ها دارد، گفت: از ابتدایی که در گروه «کاسنی» با بچه‌ها کار می‌کردیم نگاه بین‌المللی داشتیم. خاطرم هست که اولین دوسالانه کاریکاتور را با حضور ۵۰ کشور برگزار کردیم. حتی زمانی که به فرانسه رفته بودم اولین دغدغه من این بود که با کاریکاتوریست‌های فرانسوی ارتباط بگیرم و این کار را هم کردم. در سفری که به‌همراه مرحوم کفشچیان‌مقدم به فرانسه داشتم با ژان پی‌یر دکلوزو مؤسس جریان کاریکاتور فرانسه و دنیا و سایر هنرمندان این رشته در اروپا آشنا شدم و سعی کردم یک شبکه ایجاد کنم.

وی با تاکید بر اینکه کاریکاتورهای اجتماعی‌اش هم جنبه سیاسی دارد، اظهار کرد: آگاهی‌بخشی برای من مهم است؛ معتقدم که کاریکاتور و کارتون فقط برای خنده نیست بلکه باید تفکر پشت آن باشد. البته من معمولاً با بحث جشنواره کاریکاتور هولوکاست شناخته می‌شوم اما آثار فراوانی در حوزه اختلاس، آقازاده‌ها و مفاسد اقتصادی دارم.

مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری در ادامه گفت: رنان لری کاریکاتوریست رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۴۸ به‌صورت مستقیم در فعالیت‌های نظامی حضور داشته و در قتل عام فلسطینی‌ها در روز یوم نکبت در بهار ۱۹۴۸ نقش مستقیم داشته است اما بعداً وارد فضای کارتون و کاریکاتور شد اما کیفیت کارهای او بسیار پایین است. جالب است که این فرد با چهره‌هایی مثل بن گوریون، آریل شارون و حسنی‌مبارک و سیاست‌مداران بدنام همواره هم‌نشین بوده است. با این حال، سازمان ملل متحد یک جایزه کاریکاتور را به نام این کاریکاتوریست رژیم صهیونیستی برگزار می‌کند یعنی جایزه رانا لری! این جایزه سه هدف دارد؛ اسلام‌ستیزی، ایران هراسی و دوستی با رژیم صهیونیستی. این جایزه مقبولیت زیادی ندارد و ۳۰ یا ۴۰ کشور در آن شرکت می‌کنند اما در جشنواره کاریکاتور هولوکاست ما شاهد حضور ۸۰ کشور بودیم.

وی بیان کرد: جشنواره هولوکاست را ۲ بار آن هم در اعتراض به توهین به پیامبر مهربانی‌ها حضرت محمد (ص) برگزار کردیم. چون می‌خواستیم آزادی بیان در غرب را به چالش بکشیم و بگوییم آزادی غرب، متناقض و دوگانه است. از یک طرف، کوتاه‌ترین تردید در هولوکاست با جریمه نقدی و حبس مساوی است اما از کنار دروغ‌های مستهجن در مورد پیامبران الهی عبور می‌کنند.

شجاعی طباطبایی در پایان با بیان اینکه بهترین جایزه‌ای که دریافت کرده است، تقدیر مقام معظم رهبری از او بوده است، گفت: ما هیچ‌گاه هولوکاست را مسخره یا طرد نمی‌کنیم. ایده‌ای است که این موضوع را من و آقای حجت‌الاسلام زائری مطرح کردیم. بحث ما این بود که هم رژیم صهیونیستی را به چالش بکشیم و بگوییم که ما نگران هولوکاست یمن و غزه هم هستیم چرا شما هولوکاست را به جنگ جهانی دوم محدود می‌کنید؟ این یک دروغ و فریب است. از همان ابتدا در برگزاری این جشنواره، موانع داخلی و خارجی داشتیم و همواره به ما برچسب نئونازی یا ضدیهودی می‌زدند. حتی در داخل کشور هم عده‌ای در وزارت‌خارجه مانع کارمان می‌شدند.