نوروز مفهوم جدیدی در جغرافیای فرهنگی منطقه ایجاد کرده است

به گزارش خبرگزاری مهر، دومین همایش بین‌المللی دیپلماسی نوروز با مشارکت مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر ایران، وزارت امور خارجه و صدا، سیمای جمهوری اسلامی و منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد با موضوع «دیپلماسی نوروز و سیاست همسایگی» در تماشاخانه «کوشک باغ هنر» اراضی عباس آباد با حضور مدیرکل دیپلماسی عمومی وزارت خارجه، مدیرکل امور بین‌الملل سازمان صدا و سیما، دبیر همایش و مدیر عامل مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، مدیر عامل شرکت نوسازی عباس‌آباد و جمعی از دیپلمات‌ها، سفرا و رایزن‌های فرهنگی کشورهای حوزه نوروز صبح روزسه شنبه ۱۷ اسفند ماه ۱۴۰۰ برگزار شد.

منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد آمادگی همکاری با سایر مجموعه‌های گردشگری را دارد

سید محمدحسین حجازی، مدیرعامل شرکت نوسازی عباس‌آباد با اشاره به اینکه پهنه گسترده و فراگیر نوروز، موجب شده است تا مفهوم جدیدی در جغرافیای فرهنگی شکل بگیرد که از آن می‌توان به جغرافیای جشن نوروز تعبیر کرد گفت: امروزه این پهنه گسترده، مرزها را در نوردیده و شمار زیادی از کشورها را در بر می‌گیرد؛ تا آنجا که سازمان ملل متحد نیز ۲۱ مارس را روز «نوروز» نام‌گذاری کرده است.

وی افزود: بسیاری از این کشورها همسایه یکدیگر هستند و بدین جهت دیپلماسی نوروز می‌تواند در کانون توسعه سیاست همسایگی این کشورها قرار گیرد و جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از موهبت همسایگی با ۱۵ کشور، توسعه همه جانبه روابط مبتنی بر ظرفیت‌های ریشه دار فرهنگی و تاریخی را اولویت مهمی در سلسله مراتب منافع ملی خود می‌داند.

به گفته مدیرعامل شرکت نوسازی عباس‌آباد امروزه پیشبرد و تحقق بخش مهمی از دیپلماسی عمومی، در چهارچوب حکمرانی محلی و به ویژه مسئولیت جمعی شهرداری‌ها و سازمان‌های شهری تعریف می‌شود: تجربه‌های موفق جهانی نیز ثابت می‌کند اشتراکات تاریخی و فرهنگی مشترکی مانند نوروز می‌تواند زمینه‌های تعامل سیاسی و اقتصادی بهتری را فراهم آورد. به عنوان نمونه در فرهنگ نوروز، تفریح، طبیعت گردی، مسافرت و گردشگری؛ جایگاه ممتازی دارد و در این میان، تقویت گردشگری شهری با اولویت همکاری میان همسایگان می‌تواند پیشران دیپلماسی نوروز باشد.

حجازی با ارائه پیشنهادی به منظور همکاری جمعی برای تقویت گردشگری شهری با اولویت تبدیل شهرهای منتخب جغرافیای نوروز به مقصد گردشگری گفت: در این مسیر، منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد با تجربه چندین ساله آماده هرگونه همکاری با دیگر مجموعه‌های گردشگری شهری در همه کشورهای حوزه جشن نوروز است.

نوروز، گفتمان صلح

در این همایش عابد اکبری، مدیر عامل مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران منطقه‌گرایی و شکل‌گیری اتحادهای منطقه‌ای را یکی از موضوعات مهم و کلیدی دانست و گفت: طبق آمارهای جهانی بیش از ۵۰ درصد تبادلات اقتصادی جهان امروز، میان کشورهای منطقه انجام می‌شود و این روند، روندی رو به رشد است. از این رو نیز دولت جمهوری اسلامی ایران استراتژی خود را بر مبنای تقویت منطقه‌گرایی و تعریف سیاست همسایگی پیش برده و همچنان آن را به عنوان یک استراتژی بلندمدت در سیاست خارجی دنبال می‌کند.

وی با بیان اینکه منطقه‌گرایی به دو صورت سخت و نرم صورت می‌گیرد ادامه داد: در منطقه‌گرایی سخت یک سازمان یا نهادی شکل گرفته و پیرامون آن فرهنگسازی و هویت سازی انجام می‎‌شود که نمونه بارز آن اتحادیه اروپاست که تلاش می‌کند از این طریق هویت اروپایی را به وجود آورد که در برخی موارد نیز ناکام مانده است. اما نوع دیگر منطقه‌گرایی، منطقه‌گرایی نرم است که کشورها به واسطه درکی که از یک هویت مشترک دارند به سمت منطقه‌گرایی سوق پیدا کرده و از این طریق تبادلات خود را افزایش می‌دهند. در این نوع از منطقه‌گرایی استحکام بیشتری وجود داشته و دارای عمر درازتر و پایدارتری است. نوروز یک هویت مشترک است که باعث شده منطقه‌گرایی به واسطه آن شکل گیرد.

اکبری معتقد است نوروز تنها یک زمان و یک جشن نیست و نوروز یک گفتمان است: نوروز گفتمانی است که از دل آن صلح نشأت می‌گیرد. صلحی که کشورهای منطقه بیشتر از هر زمان دیگر به آن نیاز دارد و در صورت به دست آوردن آن می‌توان به تمام نقاط کشور نیز تسری داد.

تدارک فستیوال‌های بین‌المللی در روزهای نوروز

علیرضا دلخوش، مدیرکل دیپلماسی عمومی وزارت خارجه در ادامه این همایش تاکید کرد وزارت امور خارجه در دولت سیزدهم به عنوان دستگاه سیاست خارجی در راستای سیاست‌های همسایه‌پروری اولویت‌های فعالیت‌هایش را مبتنی بر گفتمان مشترک بین کشورهای همسایه قرار داده است و گفت: «مناسبت نوروز به عنوان یکی از مصادیق عینی و باستانی گفتمان مشترک بین کشورهای همسایه خودنمایی می‌کند که البته در زمینه نوروز، تنها کشورهای همسایه به کشورهایی که از نظر جغرافیایی همجوار محسوب می‌شود خلاصه نشده و کشورهایی که از نظر فرهنگی مشترکاتی دارند را نیز فارغ از مرز جغرافیایی شامل می‌شود.» وی در ادامه افزود: یکی از آن موضوعات مشترکی که می‌تواند باعث همگرایی کشورها باشد بحث فرهنگی است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان دومین کشور پر همسایه جهان که به لحاظ جغرافیایی دارای ۱۵ کشور همسایه است از بعد فرهنگی، همسایگان‌اش به ۲۱ کشور می‌رسد. چون ایران علاوه بر داشتن مرزهای مشترک با کشورهای همجوار خود، دارای پیوستگی فرهنگی با اقصی نقاط جهان از جمله کشور هند، بوسنی و هرزگوین، چین و بسیاری کشورهای دیگر است.

دلخوش با اشاره به اینکه با رویکردهای فرهنگی می‌توان میان کشورها همگرایی به وجود آورد گفت: با رویکردهای فرهنگی می‌توان میان کشورهای مختلف ارتباط برقرار کرد. بارزترین آن سازمان کنفرانس اسلامی است که بسیاری از کشورهای مسلمان جهان که از نظر جغرافیایی، زبان، گرایش‌های سیاسی و… با هم تفاوت دارند را کنار یک دیگر قرار داده و به این بهانه تعاملات میان آنها به شکل مستحکم‌تری شکل گرفته است.

به گفته مدیرکل دیپلماسی عمومی وزارت خارجه، نوروز نیز یک مفهوم باستانی است که بسیاری از کشورها را می‌تواند ذیل پرچم فرهنگی قرار دهد: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای حوزه نوروز در تلاش است به مفهوم نوروز، مفهوم جدیدی به منظور همکاری‌های سیاست همسایگی انجام دهد. به طوری که سازمان ملل نیز به این نتیجه رسید که روز ۲۱ مارس را روز جهانی نوروز معرفی کند و یک اتمام حجت است تا کشورهای حوزه نوروز بتوانند مفاهیم، آئین‌ها و نگاه‌های نوین خودشان را در پرتو همکاری‌های فرهنگی تعریف و بازتعریف کنند.

در نظر گرفتن برنامه‌های فرهنگی جهانی با نگاه به نوروز از جمله اقداماتی است که دلخوش آنها را جزو برنامه‌های سیاست خارجه عنوان کرد و گفت: در دستگاه سیاست خارجی، برنامه‌های متعدد فرهنگی به معنای اعم آن که محدود به برگزاری چند برنامه در روزهای آغاز سال نو نخواهد بود در نظر گرفته شده است تا با نگاه استراتژی گفتمان نوروز، نهادینه شود. به طوری که در سال پیش رو که نخستین سال سده جدید نیز خواهد بود و وزارت امور خارجه با همکاری وزارت میراث، وزارت ارشاد، وزارت ورزش و جوانان و سایر نهادهای فرهنگی و بین‌المللی از جمله یونسکو برنامه‌هایی طراحی کرده است تا بتوان در سال جدید شمسی آنها را پیش برد. به عنوان مثال جشنواره بین‌المللی فجر که در سالروز انقلاب اسلامی برگزار می‌شود در این ایام که از نظر تاریخ سیاسی برای ایران، تاریخ بسیار مهمی است در نظر گرفته شده است. با همین هدف نیز برنامه‌های مهم ورزشی و فرهنگی را می‌توان در روزهای نوروز انجام داد و در تدارک فستیوال بین‌المللی در بین کشورهای مختلف اعم از کشورهای حوزه نوروز در زمینه مسابقات هنری، ورزشی، فرهنگی و… تعریف شود نیز هستیم. به طوری که تمامی اهالی و فعالان حوزه‌های مدنظر مطلع شوند این جشنواره‌ای جهانی در تاریخی مشخص در کشورهای حوزه نوروز برگزار خواهد شد. در نظر گرفتن مسابقات ورزشی «جام نوروز» از جمله اقداماتی است که در نظر داریم تا به صورت چرخشی این مسابقات در کشورهای حوزه نوروز برگزار شود تا بتوان به این مناسبت‌ها مفهوم نوروز را وارد مقوله‌های عملیاتی و اجرایی کرد. با این کارها تمام مخاطبان بین‎المللی می‌توانند با آئین‌ها، مراسم‌ها و رویکردهای نوروزی کشورهای تمدن خیز و با فرهنگ حوزه نوروز آشنا شوند.

راه اندازی «سازمان نوروز» برای پیشبرد دیپلماسی نوروز

معروف جان عبدالرحمان اف، معاون سفیر و دبیر اول سفارت جمهوری تاجیکستان دیگر سخنرانی بود که در این مراسم پیشنهاد راه اندازی «سازمان نوروز» داد و گفت: «یکی از راهکارهایی که می‌توان به وسیله آن کشورهای حوزه نوروز را در زمینه فرهنگی، ورزشی، گردشگری و… معرفی کرد تأسیس و راه‌اندازی سازمانی به نام «سازمان نوروز» است که نماد کشورهای حوزه نوروز در آن حضور داشته باشند تا بتوان دیپلماسی‌های نوروز را به شکل قاعده‌مندی توسعه داد.»

با دیپلماسی نوروز، زندگی آرام را به کشورهای منطقه هدیه دهیم

عبدالقیوم سلیمانی، سرپرست سفارت افغانستان در تهران در سخنرانی خود بر این باور بود که نوروز می‌تواند به عنوان سنبل وحدت باشد و بهانه خوبی در منطقه خواهد بود برای آنکه یک زندگی بهتر را در آینده به وجود آورد و گفت: ما در جایی از نظر جغرافیایی قرار گرفته‌ایم که تنش در آن زیاد است و راهی جز کار مشترک نداریم. چون تجربه‌هایی که کشور افغانستان طی ۲۰ سال گذشته خود نشان داد تنش در این کشور به چه میزان افزایش داشته است و باید دنبال یک تعریف جدید از امنیت و زندگی در منطقه بود.

او ادامه داد: نوروز گزینه خوبی در این زمینه است که اگر کار بیشتر پژوهشی در این زمینه صورت گیرد و مسئولان دولتی نیز در این زمینه کارهای جدی‌تری انجام دهند نشان خواهند داد که چطور می‌توان با دیپلماسی نوروز، فرهنگ مشترک را به پروژه مشترک و زندگی مشترک تبدیل کرد که نتیجه‌اش می‌تواند دیپلماسی اقتصادی، دیپلماسی عمومی یا دیپلماسی سیاسی هم باشد و در نهایت دستاورد امنیتی را نیز به همراه می‌آورد.

سرپرست سفارت افغانستان در تهران به این نکته نیز تاکید دارد که این تجربه‌ها در منطقه نشان داده است باید به دنبال ساز و کار جدید در منطقه بود و افزود: نوروز می‌تواند یک مسیر خوب باشد و از این طریق زندگی آرام را به ملت‌ها هدیه کرد. بنابراین لازم است تا از چنین ظرفیت‌هایی به بهترین شکل ممکن استفاده شود.

فرهنگ نوروز، فرهنگ مشترک تمام ملل منطقه است

امجد المظفر، رایزن فرهنگی سفارت عراق در ایران نیز بر این باور است عید نوروز یک مناسبت فرهنگی و تمدنی مشترک بین ملل‌هایی همچون ایران، عراق و اکثر کشورهای آسیای غربی است و گفت: ملت عراق هم جشن نوروز و مناسبات آن را به ویژه در شمال این کشور و منطقه کردستان برگزار می‌کند. ضمن اینکه این جشن در دیگر نقاط کشور عراق نیز تحت عنوان‌های دیگر همچون عید بهار، عید درخت، عید ورود به بهار نیز گرامی داشته می‌شود.

وی افزود: این عید در تمدن سومری عراق هم مهم است. این مسئله تمدنی بر این اصل دلالت دارد که فرهنگ نوروز، فرهنگ مشترک تمام ملل منطقه است.

با همکاری صمیمانه مانع دخالت نیروهای خارجی شویم

رامین مهمانپرست، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه نیز در این همایش با اشاره به اینکه در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که شاهد رقابت قدرت‌های بزرگ برای به دست آوردن منافع بیشتر هستیم، گفت: رقابت قدرت‌های بزرگ باعث ظلم به ملت‌ها شده است و کشتار مردم بی‌گناهی که مفهوم انسانیت را زیر سوال برده است و یکی از راه‌های نجات کشورهای مستقل این است که همکاری‌های منطقه‌ای را افزایش دهند.

او ادامه داد: لازم است تا کشورها تلاش کنند تا با به هم پیوستگی بیشتر در جهت تأمین صلح و امنیت و آرامش و آبادانی کشورها گام‌های مؤثری بردارد و اگر کشورهای منطقه با هم همکاری صمیمانه داشته باشند، می‌توانند جلوی دخالت نیروهای خارجی که باعث ناامنی و عقب افتادگی کشورها می‌شود را بگیرد. چون آنها هم برای منافع خودشان دنبال بهانه هستند تا در کشورهای منطقه باقی بمانند که باید جلوی آن را با همکاری یکدیگر بگیریم.

درپایان این همایش نیز طی مراسمی با حضور مدعوین و مقامات رسمی از کتاب «سیاست همسایگی» در مرکز همایشهای «کوشک باغ هنر» منطقه فرهنگی و گردشگری عباس آباد رونمایی شد.