مذاکرات وین: چانه‌زنی بر سر سند نهایی – احتمال وقفه در مذاکرات

به گزارش خبرگزاری رویترز، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا شامگاه پنجشنبه ۱۰ مارس/ ۱۹ اسفند گفت:

«ما قصد نداریم به روسیه چیز جدید یا مشخصی را در رابطه با تحریم‌ها ارائه دهیم و برای رسیدن به توافق موفقیت‌آمیز در مورد بازگشت متقابل به پایبندی کامل به برجام، هیچ چیز جدیدی لازم نیست.»

دقیقاً در زمانی که گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در وین برای احیای برجام بعد از ۱۱ ماه گفت‌وگو به «خط پایانی» نزدیک شده بود، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه ۵ مارس/۱۴ اسفند اعلام کرد، آمریکا باید کتباً ضمانت بدهد که همکاری‌های کامل و آزادانه در حوزه‌های سرمایه‌گذاری و فنی – نظامی بین روسیه و ایران با هیچ مانعی مواجه نخواهد شد. این درخواست روند گفت‌وگوها را پیچیده کرده است.

سه کشور اروپایی عضو برجام در بیانیه مشترکی به روسیه هشدار دادند که با افزودن شرط‌های تازه، دستیابی به توافق در مورد احیای برجام را دشوارتر می‌کند.

میخائیل اولیانوف، مذاکره کننده ارشد روسیه با بیان اینکه مسائل باقی مانده در مذاکرات احیای برجام به مسکو ارتباطی ندارد، گفت:

«تعدادی از طرف‌های مذاکره در وین در حال حاضر هنوز سند نهایی توافق را تایید نکرده‌اند. احتمالاً فردا یا پس فردا بتوانند این کار را انجام دهند. دیگر، بحث چند روز است.»

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ادامه نشست خبری خود افزود:

 «ما به یک توافق احتمالی نزدیک هستیم. این واقعاً تعداد بسیار کمی از مسائل باقی مانده است. اما دلیل باقی ماندن این مسائل خاص این است که آنها از سخت‌ترین موضوعات هستند.»

یک منبع آگاه بعد از ظهر پنجشنبه به خبرگزاری تسنیم گفته است که همچنان حداقل سه الی چهار مسئله اصلی و فرعی در مذاکرات وین باقی است و حل نشده است. این شخص که نام او افشا نشده به تسنیم گفت:

در حوزه راستی‌آزمایی گام‌هایی برداشته شده اما راجع به مسئله تضمین‌ها و به‌ویژه تحریم‌ها همچنان مسائل مهمی به‌روی میز است که طرف غربی باید اقدام لازم را انجام دهد.»

این منبع مطلع تأکید کرد که علی‌رغم «ابتکارات» ایران که پیشتر انجام شده است، آمریکا از ابتدای مذاکرات موضوعات به‌روی میز مانده را به تعویق انداخته است و حاضر به حل‌وفصل مسئله و بازگشت به تعهدات خود نیست.

در همان حال خبرنگار وال استریت ژورنال که مذاکرات وین را از نزدیک پیگیری می‌کند نوشت صبح جمعه نشست‌هایی برگزار می‌شود تا مشخص شود اوضاع به چه صورت است و آیا بازگشت هیئت‌ها به پایتخت‌ها برای رسیدگی به تقاضای روسیه و شکاف‌های باقی‌مانده منطقی است یا نه.

خبرنگار پولیتیکو نیز از احتمال وقفه در مذاکرات خبر داد:

Hearing that it is very likely that they will announce a break in the Iran nuclear talks tomorrow. Talks have reached an impasse due to Russia's last-minute demands over EU/US sanctions exemption.#ViennaTalks #JCPOA #Iran

— Stephanie Liechtenstein (@StLiechtenstein) March 10, 2022

مباحث مربوط به «قهرمانان ملی»

نخستین بار علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران کلمه «ابتکارات» را برای حل و فصل مسائل باقی‌مانده به کار برد. شمخانی صبح پنجشنبه با انتشار پیامی در توییتر نوشت «مذاکرات وین بدون اتخاذ تصمیم سیاسی توسط آمریکا هر ساعت پیچیده‌تر از قبل می‌شود.»

به نظر می‌رسد یکی از این پیچیدگی‌ها امتناع آمریکا از خروج نام سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی است. در تماس تلفنی جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده ارشد مذاکرات وین و امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران، آخرین نتایج و روند مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. امیرعبداللهیان به ویژه تأکید کرد: برخی مباحث که مرتبط با «قهرمانان ملی» ماست قابل مذاکره نیست. منظور از «قهرمانان ملی» اعضای سپاه پاسداران است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده ارشد مذاکرات وین در این گفت‌وگوی تلفنی یادآوری کرد:

«مذاکرات وین در نقطه حساسی قرار دارد و اکنون آمریکا و ایران در تبادل پیام‌ها باید انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهند و تلاش کنند بر محدودیت زمانی غلبه کنند.»

وزیر امور خارجه ایران نیز گفت:

«طرح برخی درخواست‌های جدید از سوی آمریکا هیچ گونه توجیه منطقی نداشته و با مواضع این کشور در مورد دستیابی سریع به توافق در تناقض است. موضوعات اصلی و لغو مؤثر تحریم‌ها نباید تحت تأثیر زیاده خواهی طرف آمریکایی قرار گیرد.»

ماهیت درخواست‌های تازه آمریکا هنوز روشن نیست. برنامه موشکی سپاه و نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی همواره از چالش‌های بزرگ بوده است. مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری سابق آمریکا روز چهارشنبه تهدید کرد که اگر واشنگتن با تهران درباره احیای برجام به توافق برسد، هرگاه که جمهوری‌خواهان دوباره قدرت را در دست بگیرند، «هر توافق هسته‌ای جدید با ایران را در روز اول پاره خواهند کرد».