توقف مذاکرات احیای برجام به دلیل «عوامل بیرونی»

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه ۲۰ اسفند در پیامی در توئیتر از وقفه در مذاکرات احیای برجام در وین خبر داد و نوشت این وقفه به دلیل «عوامل بیرونی» لازم است که صورت گیرد.

او در ادامه اضافه کرده است که متن نهایی توافق آماده و روی میز است. آقای بورل تاکید کرده است به ارتباط با طرف‌های برجام و آمریکا برای غلبه بر موانع فعلی و حصول توافق ادامه خواهد داد.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در توئیتی نوشت: وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه‌ساز حل‌ موضوعات باقی‌مانده و بازگشت نهایی باشد. دستیابی به‌ موفقیت در گفت‌وگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود. هیچ عامل خارجی‌ای بر اراده مشترک ما برای حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.

انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام، دقایقی پس از اعلام این وقفه به خبرنگاران در وین گفت امیدوار است به زودی بتوان مذاکرات را از سر گرفت. وی در ادامه خاطر نشان کرد که «تقریبا به توافق دست یافته‌ایم.»

مشخص نیست منظور از «عوامل بیرونی» که دلیل وقفه مذاکرات اعلام شده چیست. پیشتر گزارش هایی مبنی بر درخواست روسیه جهت تضمین کتبی آمریکا و اروپا در مورد ادامه تجارت مسکو با تهران پس از لغو تحریم های ایران منتشر شده است. روسیه به دلیل حمله به اوکراین تحت تحریم های جدیدی از سوی غرب مواجه شده است.

میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در وین در گفت‌وگو با خبرنگاران در مقابل هتل کوبورگ گفت رسیدن به نتیجه در مذاکرات فقط به روسیه بستگی ندارد و بازیگران دیگری هم هستند که باید مسائل، نه مشکلات، بین خودشان را حل و فصل کنند. وی در پاسخ به این پرسش که آیا منظور مسئول سیاست خارجی اتحادیه از «عوامل خارجی» روسیه است، گفت این را از آقای بورل بپرسید.

مذاکره‌کنندگان ارشد بریتانیا و فرانسه نیز ساعتی بعد خواستار برطرف شدن این «عوامل خارجی» شدند. مذاکره‌کننده ارشد بریتانیا در توئیتی از وقفه ایجاد شده به شدت ابراز تاسف کرد و نوشت: «توافق منصفانه و جامع روی میز است؛ آماده برای نتیجه‌گیری.»

استفانی القاق در ادامه ضمن تاکید بر این که «عوامل خارجی باید در چند روز آینده حل شوند» هشدار داد که در غیر این صورت توافق احتمالا از هم خواهد پاشید. نماینده فرانسه نیز در توئیتی مشابه همین خواسته را مطرح کرده است.

کاخ سفید پیشتر در روز پنجشنبه اعلام کرد که توافق بر سر احیای برجام نزدیک است و واپسین مراحل، همیشه «دشوار و چالشی» محسوب می‌شود.

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، روز پنج‌شنبه ۱۹ اسفند در کنفرانس خبری روزانه خود درباره ارزیابی فرانسه از احتمال بسته شدن پنجره فرصت برای احیای برجام در آینده نزدیک، گفت: «نظر ما این است که به دستیابی به توافق نزدیک هستیم.»

اما وزارت امور خارجه فرانسه روز پنج‌شنبه اعلام کرد که فرصت دستیابی به توافق بر سر احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی در حال بسته شدن است.

آن کلر لژاندر، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه، گفت: «ما نگران خطراتی هستیم که تأخیرهای اضافی برای احتمال دستیابی به توافق ایجاد می‌کند. ما به همراه با شرکای اروپایی خود (بریتانیا و آلمان)، از همه طرف‌ها می‌خواهیم که رویکردی مسئولانه داشته باشند و تصمیمات لازم برای انعقاد این توافق را اتخاذ کنند.»

در این حال، مقامات جمهوری اسلامی ایران با متهم کردن آمریکا به «زیاده‌خواهی» و «درخواست‌های توجیه‌ناپذیر» می‌گویند گفت‌وگوهای وین بدون اتخاذ تصمیم سیاسی ایالات متحده «هر ساعت پیچیده‌تر» می‌شود.

در روزهای گذشته، بیست تن از نمایندگان کنگره ایالات متحده در نامه‌ای به جو بایدن ضمن تاکید بر «بررسی دقیق هرگونه توافق» احیای برجام توسط کنگره، نسبت به احتمال خروج سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های ترویستی و لغو تحریم‌های وضع‌شده علیه اعضای دفتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ابراز نگرانی کردند.

این نامه که به امضای ۱۱ سناتور دموکرات و ۹ سناتور جمهوری‌خواه رسیده است، با اشاره به این که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، در جلسه رای اعتماد خود «به حفظ تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه ایران متعهد شد»، از جمهوری اسلامی ایران به عنوان «اصلی‌ترین حامی حکومتی تروریسم در جهان» یاد شده است. و هرگونه لغو تحریم‌ها و بیرون آوردن سپاه از فهرست ترویستی به منزله «ایجاد مسیر روشنی برای نیروهای نیابتی ایران جهت تداوم دامن زدن به تروریسم» قلمداد شده است.

دولت بایدن بارها «دیپلماسی» را بهترین گزینه برای حل مساله هسته‌ای ایران خوانده است. اما در عین حال هشدار داده است که در صورت شکست مذاکرات به «سایر گزینه‌ها» متوسل خواهد شد.

کشورهای غربی بارها به ایران هشدار داده‌اند که فرصت را از دست ندهد و هر چه زودتر برای احیای برجام توافق کند.

در پی آن هشدارها، و در حالی که رسانه‌ها گفته بودند که مذاکرات تقریبا تکمیل شده است، روسیه با درخواست جدیدی برای دریافت تضمین از آمریکا که تحریم‌هایش بابت تهاجم مسکو به اوکراین بر همکاری روسیه با ایران اثر نخواهد گذاشت، شرایط احیای برجام را پیچیده‌تر کرد.