انتشار دو اثر جدید توسط مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

به گزارش خبرگزاری مهر، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌‎های ایرانی و اسلامی) در آخرین روزهای سال ۱۴۰۰ دو کتاب جشن‌نامۀ یوسف مجیدزاده و مجموعۀ نوشتارهای سیّدعلی ‎آل‌داود را منتشر کرد.

کتاب «سپهر مجد: باستان‌شناسی دنیای ایرانی و سرزمین‌های پیرامون؛ جشن‌نامۀ دکتر یوسف مجیدزاده» به کوشش سجّاد علی‌بیگی، محمّدرضا میری و هالی پیتمَن چاپ و منتشر شد.

یوسف مجیدزاده از نسل پرتلاش و خودساختۀ ایران‌شناسان و باستان‌شناسان ایرانی است که سال‌هاست به چهره‌ای بین‌المللی بدل شده‌است و شهرت جهانی دارد. کمتر باستان‌شناس ایرانی سراغ داریم که یا به طور مستقیم شاگرد مجیدزاده نبوده باشد یا اینکه به واسطۀ کتاب‌ها، مقالات و سخنرانی‌ها یا در فعالیت‌های میدانی از وی بسیار نیاموخته باشد.

اهمیت باستان‌شناسی و مطالعات وابسته به آن، بر پژوهشگران تاریخ و تمدن ایران پوشیده نیست و آگاهی‌هایی که از این گونه بررسی‌ها به‌دست می آید، نه فقط برای شناسایی تاریخ سیاسی، بلکه در باب تاریخ هنر و صنعت و روابط اقتصادی و اجتماعی سودمندی‌های بسیار دارد. در مجموع، زیست «انسان ایرانی» از سپیده دم تاریخ تا روزگاران بعد را می‌باید نخست در پژوهش‌های باستان‌شناسی جست‌وجو کرد.

پژوهش‌های باستان‌شناسی از جمله موضوعات جذاب در دانشگاه‌ها و مجامع علمی جهان بوده و در ایران نیز سابقه‌ای درخشان و چشمگیر داشته است. بی‌گمان، شناخت بخش قابل ملاحظه‌ای از سابقه تمدنی ایران، در پرتو کوشش‌های علمی استادان باستان‌شناسی حاصل شده است و دلبستگان به تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران قدردانی از ایشان را وظیفه خویش می‌شناسند. سهم چشمگیری از پیشرفت مطالعات باستان‌شناسی در مجامع علمی ایران، از تألیف و ترجمه و تدریس مرهون کوشش‌های استاد ارجمند جناب آقای دکتر یوسف مجیدزاده است و مؤلفان محترم این مجموعه، به نشانه سپاس و به افتخار مقام علمی ایشان، مقالات خود را به جناب استاد تقدیم کرده‌اند. بی گمان این مجموعه مفید، در پیشرفت مطالعات و پژوهش‌های باستان‌شناسی از هر جهت چشمگیر خواهد بود و انتشار آن در مجموعۀ پژوهش‌های ایران باستان با توجه به این مراتب صورت گرفته است.

کتاب «سپهر مجد: باستان‌شناسی دنیای ایرانی و سرزمین‌های پیرامون؛ جشن‌نامۀ دکتر یوسف مجیدزاده» در ۹۵۰ صفحه و به بهای یک‌میلیون‌وچهارصدوپنجاه‌هزار تومان، با شمارگان ۵۰۰ نسخه به چاپ رسیده است که برای دانشجویان رشتۀ باستان‌شناسی با ٣۵ درصد تخفیف عرضه می‌شود.

مجموعۀ نوشتارهای سیّدعلی آل‌داود در «قهوه و قهوه‌خانه در ایران»

کتاب دوجلدی «قهوه و قهوه‌خانه در ایران و شصت گفتار دیگر» تألیف سیدعلی آل‌داود، چاپ و منتشر شد.

از چند دهۀ پیش تا کنون رسمی متداول شده که مؤلفان و نویسندگان مجموعۀ مقالات و نوشته‌های خود در نشریات را گردآورده و به‌گونۀ یک کتاب مستقل انتشار می‌دهند. شیوه‌ای مقبول که فواید بسیار دارد از جمله آنکه از پراکندگی نوشته‌ها جلوگیری کرده و همۀ آن‌ها را به صورت اثری مضبوط و یک‌جا به جویندگان عرضه می‌دارد.

سیدعلی آل‌داود حدود پانزده‌سال پیش نخستین مجموعۀ مقالات منتشرۀ خود در مجلات و مجموعه‌های مختلف را که از سال ١٣۵٠ به بعد انتشار یافته بود در یک‌مجلد تحت عنوان «هفت اقلیم کتاب» توسط انتشارات امیرکبیر منتشر کرد. سپس چند سال بعد دومین مجموعه را با عنوان «هفت شهر کتاب» به نفقۀ همان ناشر عرضه داشت. اینک با گذشت چند سال ضروری دید که دسته‌ای دیگر از نوشته‌ها و مقالات و یادداشت‌های خود را که در سال‌های اخیر نگاشته گرد آورد. مقالات این مجلد حاوی دسته‌ای از عناوین است که سال‌ها پیش برای دانشنامۀ ایرانیکا نوشته‌است و در مجلدات گوناگون آن دانشنامه به چاپ رسیده است. بقیۀ مندرجات این دفتر مقالات یا رساله‌های کوتاهی است که در نامۀ فرهنگستان، نامۀ بهارستان، پیام بهارستان، گزارش میراث، ایرانشهر امروز و برخی جشن‌نامه‌ها و یادنامه‌ها درج گردیده و انتشار یافته است. آنچه در این مجموعه فراهم آمده مشتمل بر ۶ بخش است و علی‌رغم آنکه در عنوان کتاب اشاره به شصت گفتار شده کل کتاب شامل ٨٧ مقاله و یادداشت و رساله در شش بخش به شرح زیر فراهم آمده است:

بخش اول: قهوه و قهوه‌خانه در ایران. این بخش حاوی چهار مقاله است: دو مقالۀ نخستین یعنی قهوه و قهوه‌خانه نخستین‌بار در ایرانیکا به چاپ رسیده اما متن فارسی و یادداشت‌های مفصل آن بار اول است که در این مجموعه انتشار می‌یابد. مقالۀ سوم یعنی تنباکو در ادب فارسی در نشریۀ نامۀ پارسی به چاپ رسیده اما در آن تجدیدنظر کرده و مطالبی به آن افزوده‌ام. مقالۀ قلیان و یادداشت‌های آن در سال‌های اخیر نوشته شده و نخستین‌بار است که مجال انتشار می‌یابد.

بخش دوم: پژوهش‌های ادبی

بخش سوم: تحقیقات تاریخی، اکثر نوشته‌ها و پژوهش‌های این بخش ویژۀ عصر قاجار و رجال آن عصر و مسائل خاص آن دورۀ مهم و پرحادثه است.

بخش چهارم: از گوشه و کنار ایران. موضوع نوشته‌های این بخش افزون‌بر مقالات جغرافیایی و شناسایی گوشه‌وکنار ایران‌زمین، حاوی چند پژوهش پیرامون اوضاع اقتصادی ایران عصر قاجار، سیاحتگران اروپایی در ایران، معرفی چند شهر و شهرک در مناطق مختلف کشور و یک گزارش پیرامون روستاهای ارمنی‌نشین چهارمحال بختیاری است.

بخش پنجم: بزرگان ایران‌زمین، شامل مقالات نگارنده دربارۀ شادروان استاد ایرج افشار، استاد حبیب یغمایی، دکتر منوچهر ستوده، دکتر باستانی‌پاریزی، استاد احمد اقتداری، کاظم برگ‌نیسی و چند نویسنده و دانشمند دیگر است که به تفاریق در مجلات و یادنامه‌های مختص آنان به چاپ رسیده است.

بخش ششم: گوناگون. مندرجات این بخش، نوشته‌ها و مقالات کوتاه و بلندی است که به تناسب در موقعیت‌های مختلف نوشته شده یا مکتوب برخی سخنرانی‌هاست.

کتاب «قهوه و قهوه‌خانه در ایران و شصت گفتار دیگر» در ١٢٠٠ صفحه، به بهای نهصدوپنجاه‌هزار تومان و با شمارگان ٧٠٠ نسخه به چاپ رسیده است.