آشفتگی در دنیای شطرنج با حمله روسیه به اوکراین

«ما یک خانواده هستیم»، این شعار انجمن جهانی شطرنج است اما حمله روسیه به اوکراین تهدید بزرگی برای از هم پاشیدن این خانواده است.

بسیاری از چهره‌های شناخته شده شطرنج اوکراین این روزها به جای نشان دادن مهارت‌هایشان روی صفحه شطرنج، در حال دفاع از کشورشان هستند. آلکساندر سولیپا کاپیتان تیم ملی شطرنج اوکراین از جمله این افراد است که تفنگ به دست گرفته و چندی قبل با انتشار پستی در فیس‌بوک‌اش نوشت: «من از کشورم در مقابل دشمنان دفاع می‌کنم.»

روز چهارشنبه ۱۶ مارس (۲۶ اسفند) انجمن جهانی شطرنج با دستور کمیته ملی المپیک و با قید "تا اطلاع بعدی" از حذف روسیه و بلاروس از تمامی مسابقات جهانی شطرنج خبر داد.

پاول الیانوف، استاد بزرگ شطرنج اهل خارکف ضمن حمایت از تحریم شطرنج روسیه می‌گوید محرومیت روسیه از تمامی بازی‌های تیمی واضح است اما او محرومیت کلی شطرنج‌بازان انفردای این کشور را تصمیمی سخت می‌داند. این در حالی است که ۲۸ استاد بزرگ شطرنج اوکراینی نظری فراتر از این دارند و در نامه‌ای سرگشاده، خواستار محرومیت کلی روسیه از تمامی رقابت‌های بین‌المللی و همچنین استعفای آرکادی دورکویچ رئیس روسی فدراسیون جهانی شطرنج از سمتش شدند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

این درگیری‌ها، به طور مشخص به دنیای شطرنج نیز ضربه خواهد زد چرا که اوکراین و روسیه در این زمینه همواره وزنه‌های بزرگی محسوب می‌شده‌اند. آنها نه تنها بازیکنان برجسته‌ زیادی را به دنیای شطرنج معرفی کرده‌اند که برای چندین دهه، همواره در میان سه تیم برتر مسابقات المپیاد شطرنج، مهم‌ترین رقابت تیمی این رشته، بوده‌اند. ریشه علاقه مشترک این دو کشور به رشته شطرنج در دوران شوروی سابق نهفته است و به همین دلیل است که دو کشور روابط بسیار نزدیکی در این رشته دارند.

درخواست از روسیه؛ «جنگ را متوقف کنید»

پاول الیانوف می‌گوید بعد از حمله روسیه به اوکراین، همتایان روسی او با ارسال پیام‌هایی وضعیت او را جویا شده و به او پیشنهاد کمک داده‌اند. در شطرنج، برخلاف سایر رشته‌های ورزشی، صدای اعتراض ورزشکاران این رشته در مخالفت با حمله روسیه علیه اوکراین به گوش می‌رسد. ۳۴ استاد بزرگ شطرنج روسیه از جمله یان نپومنیاشی نایب قهرمان جهان، در درخواستی کتبی‌خطاب به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه، برای او نوشته‌اند: «جنگ را متوقف کنید، ما طرفدار صلح هستیم.»

یکی از موضوعاتی که در این بین توجهات را به خود جلب کرده، رویکرد دورکویچ، رئیس انجمن جهانی شطرنج است که در گذشته روابط بسیار نزدیکی با کرملین داشته است. این اقتصاددان لیبرال به مدت شش سال مذاکره‌کننده ارشد در نشست‌های گروه هشت و معاون نخست وزیر بوده است. او اخیرا در مصاحبه‌ای با یک رسانه آمریکایی خودش را همسو با مخالفان جنگ دانسته و گفته است: «جنگ‌ها بدترین چیزی است که می‌توانید تجربه کنید؛ از جمله این جنگ. جنگ‌ها نه تنها زندگی‌های ارزشمند را نابود می‌کنند، بلکه امید و روابط را از بین می‌برند.»

آرکادی دورکویچ، رئیس انجمن جهانی شطرنج

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

یوری رشتو، خبرنگار دویچه وله در مسکو در تحلیل مصاحبه دورکویچ می‌گوید: «او می‌تواند به دلیل صحبت‌هایش تحت تعقیب قرار بگیرد چرا که از کلمه جنگ استفاده کرده که طبق قانون رسانه‌ای جدید، می‌تواند به عنوان بدنام کردن نیروهای مسلح روسیه تعبیر شود و تا ۱۵ سال زندان برایش در نظر گرفته شود.»

با این حال، رئیس انجمن جهانی، در مصاحبه‌ای دیگر از تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه انتقاد کرده است. این موضوعی است که هولگر هانک، کارشناس شطرنج دویچه وله در موردش می‌گوید: «نگرش او هنوز برای من مبهم است. با توجه به اینکه او ظاهراً می‌خواهد دوباره به عنوان رئیس انجمن جهانی انتخاب شود و این موضوعی است که علنا او را از پوتین دور می‌کند.»

 

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  استاد شطرنج یا استاد دانشگاه

  امانوئل لاسکر در ۲۴ دسامبر سال ۱۸۶۸ در شهر برلینشن آلمان (در لهستان امروز) متولد شد. او در ۱۲ سالگی نزد برادر بزرگترش آمد که در برلین پزشکی تحصیل می‌کرد و شطرنج را از او آموخت. لاسکر به تحصیل ریاضیات در دانشگاه پرداخت و دکترای خود را درهمین رشته دریافت کرد و تحقیقاتش را در آمریکا و انگلیس در سخنرانی‌هایی ارائه داد. او بر صفحه‌ی شطرنج یکی پس از دیگری بزرگان جهان را شکست داد.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  کسب قهرمانی جهانی در پی پیروزی علیه ویلهلم اشتاینیتس

  او در ماه مارس سال ۱۸۹۴ با قهرمان شطرنج جهان ویلهلم اشتاینیتس به مقابله پرداخت و او را با نتیجه ۱۲ به ۷ شکست داد. لاسکر دو سال بعد در بازی بازگشت یک بار دیگر بر اشتاینیتس، قهرمان اتریشی که در آمریکا زندگی می کرد، غلبه کرد.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  حفظ مقام قهرمانی در سال ۱۹۰۸

  زیگبرت تارراش آلمانی در پایان سده ۱۹ میلادی یکی از بزرگ‌ترین قهرمانان شطرنج جهان بود. کتا‌ب‌های او در باره نظریه شطرنج هنوز هم علاقمندان را به سوی خود جلب می کند. تارراش اما در مقابل لاسکر بختی برای پیروزی نداشت و در سال ۱۹۰۸ در مسابقه‌ای با او تن به شکست داد و با نتیجه هشت بر سه باخت. در آن زمان لاسکر در برلین زندگی می‌کرد.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  شطرنج به عنوان ورزش

  شطرنج در زمان حیات لاسکر به عنوان ورزش مطرح نبود. این بازی را یک فعالیت ذهنی روشنفکرانه می‌دانستند. اما لاسکر از زمان خود پیشی داشت: او می‌خواست بر صفحه شطرنج برحریف خود پیروز شود و برایش چگونگی این پیروزی مهم نبود. این تفکر لاسکر سبب شد که کسانی نیز در دنیای شطرنج با او از در مخالفت درآیند. جالب این‌که مگنوس کارلسن، قهرمان نروژی و کنونی شطرنج جهان نیز همین رویکرد را در بازی دنبال می‌کند.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  پیشتاز ورزش اندیشه

  لاسکر در دوران قهرمانی جهان در رشته شطرنج از فعالیت‌های علمی و هنری‌اش دست نکشید و از ریاضیات به فلسفه روی آورد. او اما موفق به دریافت کرسی پروفسوری دانشگاه نشد. لاسکر به همراه برادرش که با شاعره آلمانی الزه لاسکر-شولر ازدواج کرده بود، نمایشنامه‌ای نوشت؛ نمایشنامه‌ای اکسپرسیونیستی که خیلی زود به دست فراموشی سپرده شد.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  شکست در برابر رائول کاپابلانکا

  امانوئل لاسکر پس از ۲۷ سال سرانجام در سال ۱۹۲۱ در مقابل رائول کاپابلانکا با نتیجه ۹ بر ۵ تن به شکست داد. او در مقابل این قهرمان کوبایی هیچ بختی برای پیروزی نداشت. رائول کاپابلانکا را به خاطر بازی‌های دقیق و زیبایش "ماشین شطرنج" می‌نامیدند.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  جانشینی از نروژ

  گرچه در آلمان شطرنج‌بازان بسیاری زندگی می‌کنند، اما پس از لاسکر هیچ شطرنج‌باز آلمانی موفق نشد قهرمانی جهان را برای این کشور به ارمغان آورد. مگنوس کارلسن، شطرنج باز نروژی و قهرمان کنونی جهان در این رشته شیوه بازی‌اش بسیار شبیه لاسکر است. او به راحتی می‌تواند از کوچک‌ترین اشتباه حریف بهره گیرد و بازی را به سودخود رقم بزند.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  یک جهان‌شهروند

  لاسکر پس از شکست از قهرمان کوبایی شطرنج همچنان به فعالیت‌هایش ادامه داد. او با سخنرانی‌هایش در گوشه‌وکنار جهان به تعامل فرهنگ‌ها و مبارزه با یهودی‌ستیزی پرداخت. فدراسیون شطرنج آلمان با برگزاری نمایشگاهی در سال ۲۰۱۸ نه تنها از لاسکر قهرمان شطرنج، بلکه از او به عنوان یک دانشمند و منتقد اجتماعی قدردانی کرد.

• امانوئل لاسکر؛ یادی از یک نابغه شطرنج و اندیشمند

  فراموشی در مهاجرت

  لاسکر در سال ۱۹۳۳ با قدرت‌گیری ناسیونال سوسیالیست‌ها در آلمان، بی‌درنگ فهمید که قهرمانی‌ جهان در عرصه شطرنج کمکی به او نمی‌کند. او از آلمان گریخت و در سال ۱۹۴۱ در نیویورک درگذشت. لاسکر در گورستان یهودیان "بت اولوم" این شهر به خاک سپرده شد. او در آلمان پس از جنگ، جز در دنیای شطرنج، به دست فراموشی سپرده شد.