دو دلیل اصلی رانش زمین در جاده چالوس

به گزارش «تابناک»، مهندس مهرزاد خندان در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به بازدیدی که از جاده چالوس داشته است، افزود: این رانش در محل پل زنگوله به سمت تونل کندوان رخ داده است؛ چرا که در این مسیر در سال‌های گذشته تعریض جاده صورت گرفته که در این عملیات یکسری اصول و قوانین مهندسی در آن رعایت نشده و تعریض جاده با استفاده از خاک‌های نامرغوب رسی صورت گرفته است.

وی با تاکید بر اینکه تعریض جاده با استفاده از خاک‌های رسی دانه ریز بوده است، اظهار کرد: بر اساس لیتولوژی و ساختار و استراکچر، این نوع خاک‌ها در محیط‌های مرطوب دارای بارندگی‌های زیاد، بسیار حساس و ضعیف هستند. این نوع خاک‌ها در حالت خشک از پایداری نسبی برخوردارند، ولی با دریافت آب و اشباع شدن از آن، خاک‌ لغزنده می‌شود.

خندان، خاطر نشان کرد: دلیل لغزنده بودن این خاک‌ها این است که خاک‌های رسی، دارای ساختار صفحه‌ای هستند و این نوع خاک‌ها، آب را در زیر صفحات خود حفظ می‌کنند و آب از این صفحات گذر نمی‌کنند و اگر هم آب از این صفحات گذر کنند، این اتفاق بسیار دیر رخ می‌دهد. به عبارت دیگر این نوع خاک‌های رسی دارای نفوذپذیری زیاد و آب گریزی بسیار پایینی هستند.

رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اضافه کرد: این ویژگی‌های خاک‌های رسی باعث لغزنده شدن آنها می‌شود و از زیر سطح جاده اصطلاحا خاک فرار می‌کند.

وی افزود: عدم طراحی زهکشی مناسب و تعریض غیر اصولی در جاده چالوس، متاسفانه موجب شده بود که آب‌های سطحی و آب‌های بارندگی و آب‌هایی که از ارتفاع توسط زهکش‌های طبیعی، وارد این خاک‌های ضعیف شده بودند، در آن به دام بیفتند؛ چرا که خاک‌های رسی، آب گریزی کمی دارند و در نهایت این امر موجب شده است که خاک در شرایط اشباع و فوق اشباع قرار گیرد.

خندان، اضافه کرد: حاکم شدن این شرایط موجب شد تا تنش‌های افقی و عمودی در این نوع خاک‌ها تشدید شود و ما مشاهده کردیم که گسیختگی و لغزش بر روی سطح جاده رخ داده است.

وی ادامه داد: نکته قابل توجه در این پدیده این است که پر شدگی و تعریض جاده بر روی لایه سنگی شکل گرفته است، به این معنا که خاک بر روی بستر سنگی ریخته شده و گرفتن جلوی نفوذ آب داخل خاک، سرعت دامنه و لغزش را تشدید کرده است، به همین دلیل این اقدامات باعث شده است که در این منطقه، لغزش و گسیختگی سطحی و درز و ترک‌های کششی در سطح جاده نمایان شود.

وی با ابراز خرسندی از اینکه در این رخداد خاک به یک باره ریزش نکرده است، افزود: از سوی دیگر هر ساله آسفالت سطح جاده ضخیم و ضخیم‌تر شده و به خاطر همین عامل یک نیروی وزن زیادی بر روی خاک اشباع و ضعیف، تحمیل شد.

خندان با بیان اینکه در این منطقه رانش زمین، دو مؤلفه نیروی افقی و عمودی وجود داشته است، گفت: با نفوذ آب و با توجه به جنس خاک و با توجه به اینکه خاکریزی بدون طراحی زهکش انجام شده است؛ این دو مؤلفه نیرو، تشدید و باعث رانش زمین در جاده چالوس شد.

رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در پاسخ به این سوال که آیا این وضعیت در کل جاده چالوس حاکم است، توضیح داد: ما در این بازدید سعی کردیم مسیر خود را به سمت چالوس ادامه دهیم که با اختلاف فاصله حدود ۶۰ متر پایین‌تر از پل زنگوله، زهکش بزرگی را دیدیم. این زهکش یک زهکش طبیعی است که آب زیادی را از ارتفاع به سمت جاده هدایت می‌کند و از سوی دیگر سنگ چینی را به طول ۲۵۰ تا ۳۰۰ متر در کنار جاده مشاهده کردیم که می‌توان گفت احتمالا این منطقه در آینده شاهد چنین رخدادهایی باشد.

وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد در این منطقه نیز احتمال می‌رود که زهکشی غیر اصولی انجام شده است، خاطر نشان کرد: ما نتایج مشاهداتمان را به کارشناسان وزارت راه ارائه و اعلام کردیم که پدیده مشابهی در پایین دست جاده چالوس در حال رخ دادن است.

خندان با تاکید بر اینکه در جاده چالوس آنچه که بیش از همه باید مورد توجه قرار گیرد، موضوع آب است، گفت: این آب‌ها باید کنترل شود و اگر قرار است در سطح جاده تعریضی صورت گیرد، باید یکسری اصول و قوانین مهندسی رعایت شود؛ چرا که این نوع خاک‌ها برای بالا آوردن و پر کردن جاده مرغوب نیستند.

وی یادآور شد: در بازدیدی که از این جاده داشتیم، تمهیدات و راهکارهایی را ارائه دادیم که بر اساس آن پیشنهاد کردیم ترانشه‌ای ایجاد کنند تا کل خاک دستی و نامرغوب رسی را از زیر سطح جاده به عمق ۵ تا ۶ متر خارج کنند. در این ژرفا، سنگ بستر است و از این ناحیه شروع به سنگ‌ریزی و قلوه ریزی کنند، ضمن آنکه نسبت به ایجاد زهکش‌های مرغوب با استفاده از لوله‌های فولادی اقدام شود.

رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، بتن ریزی را از دیگر تمهیدات مقاوم‌سازی این جاده نام برد و یادآور شد: این اقدامات از سوی وزارت راه، آغاز و لوله‌های فولادی نیز در محل برای زهکشی آورده شده است.

به گفته وی در صورتی که با همین تمهیدات، منطقه رانش زمین در جاده چالوس به طول ۲۰۰ متر و به عمق ۵ تا ۶ متر و به عرض ۲.۵ تا ۳ متر در مدت ۲ تا ۳ روز آینده مقاوم‌سازی شود، این مسیر قابل استفاده خواهد بود و در آینده نیز از سوی سازمان زمین‌شناسی نسبت به مخاطرات گسیختگی این مسیر مطالعاتی برای ساماندهی آن صورت می‌گیرد.

خندان با تاکید بر اینکه لازم است نسبت به مخاطرات طبیعی جاده‌ای نیز توجهی صورت گیرد، خاطر نشان کرد: چنین پدیده‌هایی به غیر از جاده چالوس، در جاده هراز و فیروزکوه نیز رخ داده و تصور من این است که در بسیاری از جاده‌ها به اصول مهندسی زهکشی توجه نشده است.

به گزارش ایسنا، جاده چالوس روز شنبه، ۲۱ اسفند ۱۴۰۰ به دلیل رانش بی‌سابقه زمین بسته شد.