خدمتگزاران دین و آئین که در سال ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفتند

خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین- سمانه نوری زاده قصری: روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ است و حدود دو سال از شیوع ویروس کرونا در جهان می‌گذرد. با وجود تلاش دولت‌ها و پزشکان، هر روز بر شمار قربانیان این ویروس مرگبار اضافه می‌شود. اگرچه غم از دست دادن عزیزان در هر جای دنیا سخت و طاقت‌فرسا است و خسرانی برای جامعه محسوب می‌شود، اما از دست دادن آنهایی که سرمایه فکری و فرهنگی یک جامعه محسوب می‌شوند، این خسران را دو چندان می‌کند. در طول سال ۱۴۰۰، در حوزه دین و آئین بزرگانی را از دست دادیم که شاید سال‌ها جای خالی آنها پر نشود. چرا که اذا مات العالم الفقیه ثلم فی الاسلام ثلمة لایسدها شیء؛ وقتی عالمی فقیه، فوت کند در اسلام رخنه و حفره‌ای ایجاد می‌شود که هیچ چیزی نمی‌تواند جای آن را پر کند. در این میان فقدان افرادی همچون آیت الله صافی، آیت الله حسن زاده آملی و استاد محمد رضا حکیمی جانسوزتر بود. در ادامه یادی خواهیم کرد از بزرگان این حوزه که در یک سال اخیر راهی سفر آخرت شدند:

شیخ محمد علی صابونی عالم برجسته سوری

شیخ محمد علی صابونی، یکی از عالم سوری برجسته جهان اسلام و صاحب تفسیر «صفوةالتفاسیر»، در سن ۹۱ سالگی در ۴ فروردین ۱۴۰۰، در گذشت. شیخ محمد علی صابونی در سال ۱۹۳۰ میلادی در شهر حلب سوریه چشم به جهان گشود. آموزش ابتدایی را نزد پدرش؛ آغاز و در مکتب‌خانه شهر حلب موفق به حفظ قرآن کریم شد و پس از فراگیری علوم تفسیر، فقه و سایر علوم عربی، فارغ‌التحصیل شد.

وی در سال ۲۰۰۷ میلادی به‌خاطر تلاش‌های علمی و تحقیقی خود به‌عنوان شخصیت برجسته سال انتخاب شد و جایزه بین‌المللی دبی را دریافت کرد.

از شیخ محمدعلی صابونی بیش از ۴۰ تألیف و اثر علمی به‌ویژه در علم تفسیر برجای مانده است که مشهورترین آنها کتاب «صفوةالتفاسیر» است که از مقبولیت خاصی در بین علما و طلاب و محافل علمی و آموزشی برخوردار شده است. از مهمترین تالیفات شیخ صابونی رحمه‌الله می‌توان به «صفوة التفاسیر»، «المواریث فی الشریعة الإسلامیة»، «من کنوز السنة»، «روائع البیان فی تفسیر آیات الأحکام»، «السنة النبویة قسم من الوحی الإلهی المنزّل»، «موسوعة الفقه الشرعی المیسر (سلسلة التفقه فی الدین)»، «الزواج الإسلامی المبکر سعادة وحصانة»، «التفسیر الواضح المیسر»، «الهدی النبوی الصحیح فی صلاة التراویح»، «إیجاز البیان فی سور القرآن»، «موقف الشریعة الغرّاء من نکاح المتعة»، «التبیان فی علوم القرآن»، «النبوة والأنبیاء»، «شرح ریاض الصالحین»، «مختصر تفسیر ابن کثیر»، «مختصر تفسیر الطبری»، «تنویر الأذهان من تفسیر روح البیان (للبروسوی)»، «المنتقی المختار من کتاب الأذکار (للنووی)» و «فتح الرحمن بکشف ما یلتبس فی القرآن (للأنصاری)» اشاره کرد.

حجت الاسلام دانیال سالاری جهادگر قلعه گنجی

حجت الاسلام دانیال سالاری از جهادگران قلعه گنجی که در روستای محروم راسک کرمان در حال خدمت رسانی بود، روز شنبه نهم فروردین ماه بر اثر واژگونی یک دستگاه تراکتور به لقاء الله پیوست. روستای راسک در فاصله ۳۰ کیلومتری از شهر رمشک و ۱۸۰ کیلومتری از شهرستان قلعه گنج قرار دارد.

محمد فولادگر، مفسّر و مدرس نهج البلاغه

محمد فولادگر مفسر و مدرس نهج البلاغه و مؤلف ۱۵ جلد کتاب در موضوعات اخلاقی، اعتقادی و تربیتی نهج‌البلاغه ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت.

استاد محمد فولادگر در سال ۱۳۰۴ در اصفهان به دنیا آمد. وی علاوه بر داشتن تحصیلات حوزوی، دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته ادبیات عرب است. کار او با جدیت و گمشده‌اش حکمت بود. نهج‌البلاغه را یافت و دیگران را در یافته خود سهیم کرد. استاد بیش از نیم قرن در حرف تراشکاری فعالیت داشته و بیش از سی‌سال در دانشگاه‌ها و مراکز تربیت معلم به تدریس دروس عمومی و تخصصی حوزه معارف اسلامی مشغول بوده است. برگزاری جلسات عقیدتی و تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه، ارتباط با مؤسسه‌های «در راه حق» و «اصول دین» قم، پاسخ به سؤال‌های مذهبی مردم و تربیت شاگردانی که هر کدام در دوران پیروزی انقلاب، مصدر امور اجرایی یا آموزشی و فرهنگی شدند، از جمله فعالیت‌های فرهنگی و علمی این استاد نهج‌البلاغه و مفسر قرآن بود.

حجت‌الاسلام محمدجعفر تجلی

حجت‌الاسلام محمدجعفر تجلی مسئول برگزاری مسابقات کشوری و بین‌المللی قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه در اواخر دهه ۶۰، ۲۴ فرودین ماه ۱۴۰۰ به دیدار معبود شتافت.

او از سال ۱۳۶۷ تا حدود سال ۱۳۷۰ که سال‌های ابتدایی برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن بود، مسئولیت برگزاری این رقابت‌ها را بر عهده داشت.

حجت‌الاسلام تجلی علاوه بر داشتن مسئولیت برگزاری مسابقات قرآن کشوری و بین‌المللی، طی سال‌هایی مسئولیت‌های دیگری را در سازمان اوقاف و امور خیریه برعهده داشته است.

«وحیدالدین خان» اندیشمند مسلمان هندی

اندیشمند مسلمان هندوستان «وحید الدین خان» در سن ۹۶ سالگی بر اثر ابتلاء به ویروس کرونا ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ درگذشت.

وی در زمره متفکرین اسلامی شبه قاره قرار می‌گرفت و از او ده‌ها اثر به زبان‌های انگلیسی و عربی به یادگار مانده است. همچنین تالیفات بسیاری از ایشان به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده است و مورد استقبال علاقه مندان به دین مبین اسلام قرار گرفته است.

کتاب "اسلام به مبارزه می‌طلبد" از مشهورترین تالیفات وی می‌باشد. مرحوم وحید الدین خان اهمیت خاصی برای مسئله فلسطین قائل بود. وی در آثار خود شیوه اسلامی، علمی و فلسفی را با هم در آمیخته است. همچنین از وی کتابخانه علمی بزرگی که در دهلی واقع شده جهت استفاده علاقمندان به یادگار مانده است.

آیت‌الله محمدتقی شریعتمداری

آیت‌الله شیخ محمدتقی شریعتمداری از مجتهدان تهران پس از مدتی بیماری در ۱۷ خردادماه ۱۴۰۰ در سن ۸۷ سالگی دار فانی را وداع گفت.

آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی شریعتمداری که از مجتهدان تهران محسوب می‌شد، پس از مدتی بیماری، در سن ۸۷ سالگی دار فانی را وداع گفت. آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی شریعتمداری دروس سطح را عمدتاً از آیت الله سید عباس آیت‌الله‌زاده اصفهانی و فلسفه را از اساتیدی همچون استاد مطهری، میرزا ابوالحسن شعرانی و رفیعی قزوینی بهره برد و سالیانی در جلسات خارج فقه و اصول آیات عظام محمدتقی آملی و سید احمد خوانساری حاضر شد.

شرح خطبه فدکیه، تعلیقات علی شرح الصحیفة السجادیة، تعلیقات علی تقریرات شرح المنظومة (استاد مطهری) از جمله تالیفات این عالم بود که سال‌ها به تدریس متون مختلف حوزوی، تفسیر و مباحث معرفتی اشتغال داشت. مرحوم آیت الله شریعتمداری سال‌ها در مدرسه مروی تهران به تدریس سطوح عالی و خارج فقه و اصول پرداخت و امام جماعت مسجد دباغ‌خانه بود.

محمدباقر سامعی مدیر تکیه بزرگ تجریش

حاج محمدباقر سامعی مدیریت تکیه بزرگ تجریش ۱۷ خرداد ماه ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت و پیکر آن مرحوم در امامزاده صالح (س) به خاک سپرده شد.

این پیرغلام اهل بیت (ع) بیش از ۱۰ سال مدیریت تکیه بزرگ تجریش را برعهده داشت و در دیگر هیأت‌های مذهبی شهرستان شمیرانات نیز فعال و اثرگذار بود. گفتنی است محمدباقر سامعی مدیر تکیه بزرگ تجریش براثر ابتلاء به کرونا درگذشت.

مصطفی اخلاقی، جهادگر فرهنگی و رسانه‌ای کرمانشاه

مصطفی اخلاقی، جهادگر فرهنگی و رسانه‌ای، ۱۳ تیرماه ۱۴۰۰ در هنگام بازگشت از مأموریت جهادی خود در ورودی شهر کرمانشاه دچار حادثه رانندگی شده و آسمانی شد. مصطفی اخلاقی، جهادگر فرهنگی و رسانه‌ای، ۱۳ تیرماه ۱۴۰۰ به همراه چند تن از نیروهای فرهنگی و رسانه‌ای در حین بازگشت از مأموریت جهادی خود در ورودی شهر کرمانشاه دچار حادثه رانندگی شده و آسمانی شدند. از سوابق این جهادگر آسمانی می‌توان به معاونت سازمان فضای مجازی سراج استان کرمانشاه، مدیر رسانه‌ای برنامه‌های «زیر سایه خورشید» و مدیر رسانه‌ای «ستاد عتبات عالیات» استان اشاره کرد.

حجت الاسلام و المسلمین علی حکیمی از مؤلفان الحیاة

حجت الاسلام و المسلمین علی حکیمی ۲۳ تیرماه ۱۴۰۰ درگذشت. او از مؤلفان مجموعه کتاب الحیاة و برادر استاد محمدرضا حکیمی و از شاگردان مرحوم آیت الله شیخ مجتبی قزوینی بود.

الحیاة، کتابی ۱۲ جلدی به زبان عربی، نوشته محمدرضا، علی و محمد حکیمی که آغاز نگارش آن در سال ۱۳۵۳ بوده و آخرین جلد آن در سال ۱۳۹۴ منتشر شد. هدف نویسندگان، ارائه سیمای اسلام و تشیع، بر محور عدالت اجتماعی و آزادگی فردی بوده و منبع اصلی خود را قرآن و حدیث دانسته‌اند.

شیخ حسن علی والوپا، مترجم قرآن کریم به زبان سواحیلی در کنیا

شیخ حسن علی والوپا، مترجم قرآن کریم به زبان سواحیلی در شهر مومباسای کنیا در ۶ مرداد ماه ۱۴۰۰ درگذشت.

شیخ حسن علی والوپا (Sheikh Hassan Ali Mwalupa)، مترجم قرآن کریم به زبان سواحیلی در شهر مومباسای کنیا درگذشت. او شیخ متواضعی بود که تفسیر الکاشف علامه شیخ محمد جواد المغنیه و قرآن کریم را به سواحیلی ترجمه کرد و طی ۱۸ سال گذشته در بنیاد العتره تانزانیا مشغول کار ترجمه قرآن با تفسیر مختصر به زبان سواحیلی بوده است.

او به حق یکی از علما و مترجمان بزرگ بود و افراد زیادی را تربیت کرد و کتاب‌های زیادی از جمله ترجمه قرآن کریم را نوشت. شیخ حسن علی والوپا سرپرست حوزه در کنیا بود، جدا از اینکه دانش آموزان زیادی را تربیت می‌کرد، جامعه را نیز با اخلاق خوب پرورش می‌داد.

حجت‌الاسلام مهدی پیشوایی، استاد تاریخ اسلام

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی پیشوایی استاد حوزه علمیه و مؤلف کتب تاریخی و مذهبی ۲۳ مرداد ماه ۱۴۰۰ درگذشت. حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی پیشوایی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم و مدیر گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) بود.

پیشوایی متولد سال ۱۳۲۱ شهرستان مشکین شهر بوده و ده‌ها اثر از این محقق و استاد حوزه علمیه قم درباره مسائل مذهبی و تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار چاپ و منتشر شده است.

از کتاب‌های معروف و مهم وی می‌توان به کتاب سیره پیشوایان، نگرشی بر زندگانی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امامان معصوم علیهم السلام اشاره کرد. چهره ایشان همیشه قرین تلاش‌های پر ثمر علمی پژوهشی، به ویژه در حوزه تخصصی تاریخ اسلام، بوده است.

آیت الله سید کمال فقیه ایمانی

آیت الله سید کمال فقیه ایمانی به دلیل بیماری در بیمارستان عسکریه بستری شد و در ادامه به کرونا مبتلا و روز جمعه ۲۹ مرداد ۱۴۰۰ به دیدار حق شتافت. حاج آقا سید کمال فقیه ایمانی یار وفادار حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) از علمای انقلابی و تأثیرگذار برجسته، مبارزان مهم رژیم طاغوت و از مؤسسان خیریه‌های درمانی و فرهنگی اصفهان مانند حوزه علمیه اصفهان به نام دار الحکمه باقرالعلوم (ع)، بیمارستان‌های زنان و زایمان حضرت زهرا (س)، امیرالمومنین (ع) و امام موسی کاظم (ع) بود.

پدر ایشان آیت الله حاج سید مصطفی فقیه ایمانی از علمای بزرگ اصفهان بودند. آیت الله فقیه ایمانی به سفارش امام خمینی، پدید آورنده اولین تفسیر قرآن به زبان انگلیسی و روسی با عنوان «نورالقرآن فی تفسیر القرآن» است.

سید حسین اتابکی استاد اخلاق تهران

سید حسین اتابکی استاد اخلاق تهران که از شاگردان مرحوم آیت‌الله برهان و دوستان شهید دکتر بهشتی در دوران انقلاب اسلامی ایران بود که همزمان با ایام شهادت حضرت سجاد علیه السلام ۳۱ مرداد ماه ۱۴۰۰ در سن ۸۲ سالگی دعوت حق را لبیک گفت.

سید حسین اتابکی در اوایل دهه ۶۰ محلی را در منطقه خیابان ری به نام صادقیه تأسیس می‌کند که به نشر و معارف اسلامی می‌پردازد. پیکر استاد اتابکی بر روی دستان شاگردان و دوستدارانش در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) تشییع و در آن مکان شریف به خاک سپرده شد.

استاد محمدرضا حکیمی؛ دانشمندی جامع و اسلام‌شناسی عدالتخواه

استاد محمدرضا حکیمی پس از گذراندن یک دوره بیماری ۳۱ مرداد ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت. استاد محمدرضا حکیمی طی ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۰ چند بار به علت ابتلاء به کرونا و بار دیگر به علت ضعف جسمانی ناشی از بیماری در بیمارستان بستری شدند و تحت مراقبت‌های ویژه قرار گرفت، اما پس از بهبود وضعیت و با نظر پزشکان از بیمارستان ترخیص و روند درمان در منزل پیگیری می‌شد تا اینکه ساعت ۲۲:۳۰ دقیقه آخرین شب مرداد ۱۴۰۰ به علت کهولت سنی دیده از جهان فرو بست.

محمدرضا حکیمی، اندیشمند دینی و نویسنده در ۱۴ فروردین ۱۳۱۴ در مشهد متولد شد. او در سال ۱۳۲۶ وارد حوزه علمیه خراسان شد و تا ۲۰ سال در این حوزه به تحصیل پرداخت. محمدتقی ادیب نیشابوری، شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سید محمدهادی میلانی، احمد مدرس یزدی، اسماعیل نجومیان، حاج سیدابوالحسن حافظیان و حاجی‌خان مخیری از مهم‌ترین استادان حکیمی بوده‌اند. از آثار محمدرضا حکیمی نیز می‌توان به «الحیاة»، «خورشید مغرب»، «عقل سرخ»، «عاشورا: مظلومیتی مضاعف»، «شیخ آقا بزرگ تهرانی»، «تفسیر آفتاب» و …اشاره کرد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تسلیت درگذشت این پژوهشگر برجسته اسلامی نوشتند: «ایشان دانشمندی جامع، و ادیبی چیره‌دست، و اندیشه‌ورزی نوآور، و اسلام‌شناسی عدالتخواه بودند. ایشان عمر را فارغ از آرایه‌ها و پیرایه‌های مادی، در خدمت معارف والای قرآن و سنّت گذرانده و آثاری ارزشمند از خود به جا نهادند. بهره‌گیری از محضر پر فیض و نفس گرمِ استادان معرفت و معنویت در مشهد مقدس، ذخیره‌ای از توکل و تعبّد و غنای نفس در دل و جان این شخصیت عزیز به جا نهاده بود که تا آخر عمر با برکتش وی را استوار می‌داشت.»

حجت‌الاسلام محمد اسعدی حافظ و پژوهشگر قرآن کریم

حجت‌الاسلام محمد اسعدی حافظ و پژوهشگر قرآن کریم، دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ۲ شهریور ماه ۱۴۰۰ دارفانی را وداع کرد.

حجت‌الاسلام محمد اسعدی، دانشیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و حافظ قرآن کریم بود. اسعدی مدیر گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه، فرزند قرآن و عترت بود. او یک لحظه از قرآن جدا نشد و همه تلاش و کوشش خود را برای احیا قرآن در دانشگاه‌ها با نوشتن کتب مختلف قرآنی مصروف ساخت. شخصیتی فکور، عمیق در تفکر قرآنی و بی ادعا در عین عالم بزرگ بودن، ارزش او را در حیات سعیدش دو چندان کرده بود.

آیت‌الله محمدعلی فیض گیلانی

آیت‌الله محمدعلی فیض گیلانی ۵ شهریور ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت. آیت الله محمد علی فیض گیلانی متولد سال ۱۳۰۳ هجری شمسی بود که در یکی از روستاهای لاهیجان و در میان خانواده‌ای متدین به دنیا آمد. پدرش دروس حوزوی را تا لمعتین به پایان رسانیده بود و به دلیل عارضه لکنت زبان‌، به کار کشاورزی می‌پرداخت و از همان راه روزگار می‌گذراند. او که به اخلاص و پرهیزگاری مشهور بود مورد اعتماد مردم روستا و مرجع حل مشکلات و اختلافات آنان بود.

استاد فیض گیلانی تحصیلات خود را از مکتب خانه شروع کرد و پس از به پایان بردن آن به دبستان رفت‌. استاد فیض در سالهای تحصیل خود به محضر عالمان بسیاری راه یافت‌. او مطوّل را در محضر شهید آیت الله مطهری (ره‌) و سیوطی را نزد شیخ اسدالله اصفهانی آموخت‌. شرح لمعه را در محضر شهید آیت الله صدوقی و شیخ حسن علی اصفهانی فرا گرفت‌. دروس رسائل و مکاسب و کفایه را نزد آیت الله سلطانی طباطبایی (ره‌) که از استادان بنام آن روزگار بود آموخت‌.

استاد فیض‌، در طی این سال‌ها در دروس اخلاق امام خمینی (ره‌) شرکت جدّی داشت و با بسیاری از فضلای آن روزگار، رابطه دوستی داشت و دروس پیش آموخته را مباحثه می‌کرد که از جمله آنان حجت الاسلام و المسلمین امینیان امام جمعه آستانه اشرفیه است‌.

استاد فیض گیلانی در سالهای عمر پربرکت خود، خدمات فرهنگی بسیاری را به انجام رسانیده است‌، از جمله آن می‌توان به ساخت چند مسجد در مناطق محروم اشاره کرد که خود باعث تحولات عظیمی در آن مناطق شد، او پیش از انقلاب و پس از آن در ایام حجّ در بعثه امام (ره‌) خدمات بسیاری را برای حجّاج فراهم آورده و در ساماندهی امر حجّ و آشنایی واقعی با احکام و اهداف آن نقش مهمی را ایفا کرده است‌.

او سال‌ها در دانشگاه‌ها به تدریس علوم و معارف اسلامی می‌پرداخته‌، و مدتی نیز نماینده امام (ره‌) در دانشگاه الزهرا (س) بوده است‌. استاد فیض چند کتاب تألیف نموده که هنوز به چاپ نرسیده است‌؛ از جمله آنان تاریخ و زندگی عالمان لاهیجان است‌.

فعالیت‌های سیاسی استاد فیض به پیش از انقلاب محدود نشد. وی پس از انقلاب نیز در عرصه‌های گوناگونی به خدمت پرداخت‌. او در طول سالهای دفاع مقدس‌، بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و ضمن تبلیغ مبانی اعتقادی اسلام‌، انگیزه و شعف رزمندگان را دو چندان می‌ساخت‌.

آیت الله محمد سعید حکیم

آیت الله سید محمد سعید حکیم از مراجع تقلید ساکن نجف در سن ۸۷ سالگی در ۱۲ شهریور ۱۴۰۰ به دلیل عارضه قلبی دار فانی را وداع گفت. آیت الله محمد سعید حکیم فرزند محمد علی الحکیم، از روحانیون بزرگ عراق و ساکن نجف اشرف بود. وی نوه دختری آیت الله سیدمحسن حکیم بود.

این عالم عالیقدر پس از طی دوران حوزوی و تعلّم آموزه‌های دینی و حوزوی و رسیدن به مقام اجتهاد، هرگز خانه نشینی و اُخت گرفتن با کاغذ و کتاب را سرمشق خود قرار نداده و بلکه جزو کُنشگران ضد طاغوتی در دوران صدام بود. فعالیت‌هایی که در نهایت منجر به ۸ سال تحمل زندان در این کشور شد. علت زندانی شدن وی، تلاش وی برای راه اندازی و تقویت پیاده روی اربعین در کشور عراق عنوان شده است؛ از این رو وی جزو فقهای شیعه بود که به جرم احیای پیاده روی اربعینی به زندان رژیم بعث افتاد.

سیدعلی گیلانی رهبر جدایی طلب کشمیر

سیدعلی گیلانی رهبر جدایی طلب کشمیر و از رهبران برجسته مسلمان هند شهریور ماه ۱۴۰۰ در ٩٢ سالگی درگذشت. گیلانی رهبری حزب کنفرانس حریت کشمیر را بر عهده داشت و با حکمرانی هند بر این منطقه مخالف بوده و خواستار پیوستن به پاکستان بوده است.

خانواده وی گفته‌اند که این سیاستمدار کشمیری سال‌ها بیمار بوده و به دلیل رهبری تظاهرات ضد هند، برای ۱۲ سال در حبس خانگی قرار داشته است و ۱۵ سال از عمر خود را در زندان‌های مختلف هند سپری کرده بود.

حجت کسری، پیرغلام حسینی شمیران

حجت کسری از پیرغلامان منطقه شمیران تهران ۲۹ شهریور ماه ۱۴۰۰ دعوت حق را لبیک گفت. این پیرغلام اباعبدالله (ع) که قریب نیم قرن با صوت دل‌نشینش، شیفتگان اهل‌بیت (ع) را به فیض می‌رساند از حدود پانزده سال پیش به دلیل عارضه مغزی در بستر بیماری به سر می‌برد و جواب او به احوالپرسی و ابراز احساساتش، تنها دو کلمه بود؛ «یا علی»، «الهی شکر».

وی متولد ۱۳۲۵ در محله قلهک شمیران بود. او محضر بسیاری از استادان مداحی و شعر مذهبی را درک کرده و شاید آخرین بازمانده از نسل بزرگان مداحی تهران بود که به سنت‌ها وفادار ماند و در عین حال نوآوری را نیز فراموش نکرد. کسی که از ۱۲ سالگی عبای مداحی به شانه‌اش انداخت و از همان سال ۴۲ جزو مداحانی بود که عاشورای آن سال را تبدیل به آغاز نهضت انقلاب اسلامی و دسته‌جات عزاداری را به محل اعتراض به رژیم تبدیل کردند.

آیت الله علامه حسن حسن زاده آملی

حضرت آیت الله حسن زاده آملی سوم مهر ماه ۱۴۰۰ دارفانی را وداع گفت. آیت الله حسن حسن‌زاده آملی در اواخر سال ۱۳۰۷ هجری شمسی مطابق با ۱۳۴۷ قمری برابر با ۱۹۲۹ میلادی در (ایرا) از توابع لاریجان آمل دیده به جهان گشود. نام اصلی ایشان حسن بن عبدالله طبری آملی است که به حسن زاده شهرت دارد.

مقدمات علوم حوزوی و فراگیری علومی که بین طلاب متداول است را در مسجد جامع آمل آموخت، در این دوران که شش سال طول کشید از محضر علمایی چون: آیت‌الله میرزا ابوالقاسم فرسیو، آیت‌الله غروی، آقا شیخ احمد اعتمادی، شیخ ابوالقاسم رجایی لیتکوهی، شیخ عزیزالله طبرسی و مرحوم عبدالله اشراقی بهره گرفت.

سپس در سن ۲۲ سالگی و در شهریور ۱۳۲۹ به تهران رفت و از محضر آیات: میرزا ابوالحسن شعرانی، حاج میرزامهدی الهی قمشه‌ای، حاج شیخ محمدتقی آملی، میرزا ابوالحسن رفیعی قزوینی، شیخ محمدحسین فاضل تونی، آقا میرزا احمد آشتیانی و سید احمد لواسانی استفاده کرد.

در سال ۱۳۴۲ به قم عزیمت نمود و از علامه سید محمدحسین طباطبایی و برادرش سید حسن طباطبایی و آقا سید مهدی قاضی طباطبایی بهره‌ها برد. و از همان سال در حوزه علمیه قم به درس و بحث و تحقیق و پژوهش اشتغال داشت.

اولین اثر ایشان تصحیح و اعراب گذاری و تحشیه نصاب الصبیان است و بطور کلی می‌توان نگاشته‌های وی را به پنج دسته: تألیف مستقل، شروح، حواشی و تعلیقات، تصحیح آثار دیگران و رسالات تقسیم نمود.

آیت الله حسن‌زاده آملی، آثار فلسفی و عرفانی مهمی مانند شرح منظومه، اشارات، اسفار اربعه و شرح فصوص قیصری را در دوره‌های متعدد تدریس کرده است. وی همچنین حدود ۱۷ سال به تدریس ریاضیات، هیأت مشغول بوده است.

قاری سید علی عابد نقوی چهره برجسته قرآنی پاکستان

سید علی عابد نقوی چهره برجسته قرآنی پاکستان پس از طی بیماری سوم مهر ماه ۱۴۰۰ درگذشت. وی در زمینه قرآنی در جامعه مسلمان پاکستان به ویژه در جامعه شیعه فعالیت‌های گسترده‌ای داشت. قاری سید علی عابد نقوی، برنده جایزه ریاست جمهوری و شخصیت قرآنی پاکستان، دانشمند معروف شیعی، استاد سابق آموزش قرآن کریم خانه فرهنگ راولپندی بوده است.

مرحوم سید علی عابد نقوی برای ساخت قصر جهانی قرآن کریم در اسلام آباد سعی و تلاش بسیاری کرد و در نتیجه این سعی و تلاش‌ها، ساخت قصر قرآن کریم در اسلام آباد آغاز شد.

وی در طول عمر خویش و برای گسترش علوم قرآنی از جمله؛ روخوانی قرآن کریم، تجوید و قرائت قرآن کریم تلاش‌های ارزنده‌ای را ارائه کرد.

مرحوم نقوی شخصیتی تقریبی بود و هر سال محفلی را به عنوان «قرآن و اهل بیت (ع)»، با حضور شخصیت‌های علمی، فرهنگی، سیاسی و قاریان برجسته کشور با همکاری بنیاد الصادق (ع) در شبستان جامعه امام صادق (ع) اسلام آباد برگزار می‌نمود.

پروین خلیلی، همسر گرامی امام موسی صدر

پروین خلیلی، همسر گرامی امام موسی صدر ۱۱ مهر ماه ۱۴۰۰ درگذشت. و علاقمندان به امام موسی صدر این شخصیت بزرگ جهان اسلام و تشیع را بسیار اندوهناک ساخت و به ماتم نشاند. این بانوی مکرمه، نوه مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین خلیلی تهرانی (رضوان الله تعالی علیه) از مراجع بزرگ شیعه و از فقهای مبارز دوره مشروطیت به شمار می‌آید.

سال‌ها زندگی پر فراز و نشیب، توأم با متانت، صبوری و عشق در معیت امام موسی صدر و بعد تحمل بیش از چهل سال، دوری، مشقت و انتظارِ همراه با بزرگ منشی ِ حاصل از ربوده شدن همسرش، از وی انسانی ممتاز و در خور الگوگیری برای دیگران پرورش داد.

حجت الاسلام و المسلمین سیدابراهیم میرباقری

حجت الاسلام و المسلمین سیدابراهیم میرباقری استاد حوزه علمیه تهران، بر اثر عوارض ناشی از تصادف رانندگی ۸ آبان ماه ۱۴۰۰ دارفانی را وداع گفت. این عالم ربانی چند روز قبل بر اثر سانحه تصادف دچار ضربه مغزی شده بود که نهایتاً دعوت حق را لبیک گفت.

آیت الله محسن مجتهد شبستری عضو مجلس خبرگان رهبری

آیت‌الله محسن مجتهد شبستری عضو مجلس خبرگان رهبری و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، ۲۷ آبان ماه ۱۴۰۰ دعوت حق را لبیک گفت.

آیت الله محسن مجتهد شبستری فرزند آیت الله میرزا کاظم مجتهد در ۱۳۱۶ ش در شبستر به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود و دبیرستان را در تبریز به پایان رسانید و سپس جهت تحصیل علوم دینی را هی قم شد پس از فراگیری مقدمات و نیز دروس سطح، به فراگیری دروس سطح به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از محضر آیات عظام بروجردی محقق داماد و امام (ره) کسب فیض کرد. در فلسفه و تفسیر نیز از شاگردان علامه طباطبایی بود.

وی در ۱۳۵۱ به دعوت جمعی از اهالی تهران، به آن شهر رفت و در مسجد طلاچیان به تدریس علوم دینی و نیز ارشاد مردم پرداخت. از ابتدای تشکیل جامعه روحانیت مبارز تهران، از بنیان گذاران آن بود و بخصوص در تهیه اعلامیه‌ها و تنظیم راهپیمایی که توسط جامعه روحانیت مبارز سازماندهی می‌شد نقش زیادی داشت.

بخاطر این فعالیت، بارها توسط مأموران ساواک احضار و باز داشت شد ولی پس از آزادی، رویه خود در مبارزه با رژیم را ترک نمی‌کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت کمیته‌های انقلاب اسلامی منطقه ۶ تهران را بر عهده گرفت و سپس در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، به نمایندگی از مردم تهران به مجلس راه یافت. در دوره‌های دوم، چهارم و پنجم نیز همچنان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بود.

وی در تمام ادوار مجلس خبرگان رهبری از طرف مردم استان آذربایجان شرقی به نمایندگی برگزیده شد که تا به امروز این سمت را برعهده داشت.

آیت الله مجتهد شبستری در ۱۳۷۳ از طرف مقام معظم رهبری به عنوان امام جمعه تبریز برگزیده شد. وی هم‌چنین عضو شورای مرکزی جامعهٔ روحانیت مبارز تهران بود. از تألیفات آن مرحوم می‌توان به تفسیر آیات عبادالرحمان و نگرشی بر فرهنگ عمومی اشاره کرد.

آیت‌الله سید رضی شیرازی

آیت‌الله حاج سید رضی شیرازی، مجتهد، فقیه و فیلسوف و از نوادگان میرزای شیرازی استاد مبرز حوزه علمیه تهران ۱۰ آذر ماه ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت. آیت الله سید رضی شیرازی مجتهد، فقیه و فیلسوف و از نوادگان میرزای شیرازی بود.

وی در نجف اشرف به تحصیل مراحل علمی، اعم از مقدمات، سطح و خارج فقه و اصول پرداخت. برجسته‌ترین استادان ایشان در نجف بزرگانی همچون سید محمد حسین شیرازی، جد مادری ایشان محمدکاظم شیرازی و حسین حلی بوده‌اند. ایشان نخستین اجازه اجتهاد را در سال‌های جوانی از محمد حسین کاشف الغطاء دریافت کرد. خارج فقه را به مدت هفت سال از محمدتقی آملی درک فیض کرد.

کتب فلسفه و عرفان از قبیل شرح منظومه، اشارات، اسفار و شرح فصوص را نزد فلاسفه و فقهای مشهوری چون آقا میرزا مهدی الهی قمشه‌ای، آقا میرزا ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، آقا میرزا احمد آشتیانی، فاضل تونی، میرزا محمدعلی حکیم شیرازی و حائری سمنانی فرا گرفت.

آیت‌الله سیدعلی‌محمد علاقه‌بند

آیت الله سیدعلی‌محمد علاقه‌بند از علمای برجسته استان یزد ۱۱ آبان ماه ۱۴۰۰ جان به جان آفرین تسلیم کرد. وی یکی از علمای برجسته و به نام یزد و معلم اخلاق بود که مردم استان یزد و نقاط مختلف کشور احترام خاص و ویژه‌ای برای ایشان قائل بودند. این عالم ربانی و معلم اخلاق در سال ۱۳۰۶ ه. ش در خانواده‌ای روحانی در یزد دیده به جهان گشود و در ۵ سالگی برای آموزش قرآن به مکتب خانه رفت.

وی در مکتب، قرآن، نصاب الصبیان، سیوطی و صرف و نحو را نزد میرزا سیدعلی مکتب‌دار آموخت و پس از طی مقدمات علوم اسلامی از محضر آیات شیخ جلال آیت اللهی، کازرونی و میرزا آقا استفاده کرد.

پس از آن آیت الله علاقه‌بند برای ادامه تحصیل راهی نجف اشرف شد و در درس خارج حضرات آیات سید محمدهادی میلانی، سیدجواد مدرسی، سید عبدالهادی شیرازی شرکت و پس از بازگشت در قم نیز از محضر آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) بهره برد.

این عالم بزرگ در سلوک اخلاقی و تواضع و فروتنی زبانزد عام و خاص بود و بسیاری از مردم برای کسب فیض یا حل مشکلات خود، همه روزه به ایشان مراجعه می‌کردند.

حجت الاسلام سید رضا موسوی امام جمعه موقت زنجان

حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا موسوی امام جمعه موقت زنجان ۱۳ دی ماه ۱۴۰۰ دارفانی را وداع گفت. حجت‌الاسلام و المسلمین سیدرضا موسوی بعد از ۲ ماه بیماری، در سن ۷۵ سالگی درگذشت.

آیت‌الله محمد محدثی امام جمعه سابق تایباد

آیت‌الله حاج محمد محدثی، امام جمعه سابق تایباد و از شاگردان آیت‌الله شاهرودی و آیت‌الله میلانی ۱۴ دی ماه ۱۴۰۰ به دیدار حق شتافت.

آیت‌الله محمد محدثی متولد سال ۱۳۱۱ هجری شمسی در روستای ابدال‌آباد تربت جام است، وی در طول دوره تحصیل خود پای منبر بزرگانی نظیر مرحوم حاج شیخ علی محدث‌زاده، آیت‌الله سید صدرالدین صدر، امام موسی صدر، آیت‌الله سید محمد تقی خوانساری در تهران و قم زانوی تلمذ بر زمین می‌گذارد.

آیت‌الله محدثی در طول دوره تحصیل با علامه شهید مرتضی مطهری همراه بود و همچنین با علامه محمدرضا حکیمی و استاد محمدرضا شفیعی کدکنی هم‌درس بود، همچنین حضور در پای درس آیت‌الله میلانی و آیت‌الله وحید خراسانی تأثیری شگرف بر وجود وی می‌گذارد.

مرحوم آیت‌الله محدثی در نهایت در سال ۱۳۴۴ شمسی با دستور مرحوم آیت‌الله میلانی عازم دیار تایباد می‌شود و تا نیم قرن بعد در مسند امامت جمعه تایباد منشأ خدمات بسیاری از جمله تأسیس مصلای نماز جمعه امام جعفر صادق (ع) و همچنین حوزه علمیه امام جعفر صادق (ع) می‌شود که در طول دوره کاری خود بیش از ۴۰۰ روحانی برای جامعه فرهنگی و دینی ایران زمین تربیت می‌کند.

وی در طول دوره خدمت در تایباد با علمای اهل سنت شهرستان تایباد در تعامل بود و وحدتی مثال‌زدنی با همکاری علمایی چون مرحوم حاج آخوند فاروقی، مرحوم مولانا سید محمدسعید فاضلی و دیگر علمای تایباد در این شهرستان ایجاد کرده بود.

شیخ احمد ابراهیم بامبا، مؤسس دارالحدیث نیجریه

شیخ احمد ابراهیم بامبا از علمای اسلامی ایالت کانو پس از یک بیماری مختصر در بیمارستان آموزشی امینو کانو ۱۸ دی ماه ۱۴۰۰ درگذشت.

بامبا مدرس بخش زبان عربی در دانشگاه بایرو کانو بود و بعد از اینکه از تدریس در این دانشگاه استعفا داد، مدرسه تبلیغ اسلامی خود را به نام دارالحدیث بنیان نهاد.

احمد محمد احمد، یکی از پسران این عالم روحانی، درگذشت وی را اعلام کرده است. بامبا مدرس بخش زبان عربی در دانشگاه بایرو کانو بود و بعد از اینکه از تدریس در این دانشگاه استعفا داد، مدرسه تبلیغ اسلامی خود را به نام دارالحدیث بنیان نهاد.

یوسف اصلاحی اندیشمند برجسته و نویسنده مشهور مسلمان هند

یوسف اصلاحی اندیشمند مشهور اهل سنت و نویسنده چیره دست به علت عارضه قلبی و بیماری تنفسی ۲۳ دی ماه ۱۴۰۰ دار فانی را وداع گفت. وی یکی از مشهورترین نویسندگان و اندیشمندان عصر حاضر در هند بود. آثار بیشمار ایشان در کشورهای مختلف از جمله آمریکا و اروپا انتشار می‌یافت و علاقمندان بسیاری آن را می‌خواندند.

مرحوم مولانا یوسف اصلاحی نماینده مجلس شورای مرکزی و مجلس نمایندگان جماعت اسلامی بود. وی زمانی نیز با مؤسسه نویسندگی که توسط جماعت اسلامی تأسیس شده بود نیز ارتباط داشت. بعدها که مؤسسه از شهر رامپور به شهر علیگر منتقل شد، مولانا یوسف اصلاحی از آن جدا شد. ایشان سردبیر مجله مشهور «ذکری» بودند که در شهر رامپور منتشر می‌شد. علاوه بر آن وی رئیس هیئت مدیره کمیته اسلامی مدرسه مرکزی جماعت اسلامی رامپور بود. یکی از کتابهای مهم مرحوم مولانا یوسف اصلاحی کتاب دو جلدی «فقه آسان» است که بر اساس مبانی عقلی تألیف شده است.

کتاب آداب زندگی مولانا یوسف اصلاحی شهرت جهانی دارد. تاکنون میلیون‌ها جلد از آن چاپ و به بسیاری از زبان‌های اصلی جهان ترجمه شده است. به قول خود مولانا یوسف اصلاحی: «در آداب زندگی سعی شد تا اصول و آداب تمدن اسلامی به ترتیبی تألیف و ارائه شود که مجموعه‌ای برای آموزش سیره پیامبر اعظم (ص) در قالب دستورات دین مبین اسلام با هدایت کتاب خدا، اسوه بودن رسول اکرم (ص) و یادگار جاویدان پیشینیان گردآوری شده است.

آیت‌الله حاج شیخ حسین گرایلی

آیت الله حاج شیخ حسین گرایلی که ششم بهمن ماه جاری در ۷۸ سالگی دارفانی را وداع گفت.

این عالم انقلابی و پارسا در سالیان متمادی از عمر شریف خود، در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی از جمله در سنگر امام جماعت حرم مطهر رضوی، مدیریت حوزه علمیه خراسان بزرگ، مسئولیت امور اهل سنت خراسان رضی و شرق کشور و نیز فعالیت‌های تبلیغی در داخل و خارج کشور، منشأ خدمات ارزشمندی شد که ثمرات آن ماندگار خواهد بود.

حضرت آیت الله شیخ لطف الله صافی گلپایگانی؛ شیخ الفقها و المجتهدین

آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید بامداد ۱۲ بهمن ماه ۱۴۰۰ در سن ۱۰۳ سالگی دارفانی را وداع گفت. روح این مرجع تقلید پس از دوره‌ای بیماری جسمی، در پی ایست قلبی و موفق نبودن عملیات احیا، به ملکوت اعلی پیوست. این فقیه اهل‌بیت، از شاگردان برجسته آیات بروجردی، حجت، خوانساری و گلپایگانی بود و مدتی نیز در نجف اشرف از آیات محمدکاظم شیرازی و محمدعلی کاظمی بهره برده بود.

آیت‌الله صافی، شیخ المراجع، سالیان متمادی در حوزه علمیه قم به تدریس و تحقیق و تألیف آثار گوناگون فقهی، کلامی و حدیثی پرداخته است.

عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی و عضویت در شورای نگهبان و دبیری آن با حکم امام خمینی (ره)، از جمله فعالیت‌های سیاسی حضرت آیت الله صافی گلپایگانی بوده است. از این مرجع تقلید بیش از ۸۰ عنوان کتاب برجای مانده که برخی از آنها جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت را به دست آورده‌اند، منتخب الاثر، اوقات الصلوات، بیان الاصول و ثلاث رسائل فقهیه از جمله آثار آیت الله صافی گلپایگانی است.

آیت‌الله سید خضر موسوی استاد برجسته حوزه علمیه اهواز

آیت‌الله سید خضر موسوی، استاد برجسته حوزه علمیه اهواز و از علمای این شهرستان ۲۷ بهمن‌ماه ۱۴۰۰ درگذشت. علامه سید خضر موسوی از مجاهدان و همراهان نهضت امام خمینی (ره) و از علاقمندان و معتمدان مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای بودند که سفر معظم له در اسفند ۱۳۷۶ به خوزستان تجسم این دوستی‌ها و محبت‌ها بود.

این فقیه عالی قدر پس از تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف به شهر خود اهواز بازگشت و سال‌ها در کوی سیدخلف مرجع امور فقهی، اجتماعی و علمی مردم خوزستان بود. کتاب‌های علم در قرآن، بیان الحق، سبل الراغبین، مقتل امام حسین (ع) از زبان اهل سنت، اندیشه‌های ناب در شرح ام الکتاب از جمله تألیفات ایشان است.

ماموستا حسامی امام جمعه پیشین سنندج

ماموستا سیدصلاح الدین حسامی، امام جمعه پیشین سنندج و از علمای برجسته استان کردستان، بامداد چهارشنبه ۲۷ بهمن ماه ۱۴۰۰ در سن ۷۵ سالگی دار فانی را وداع گفت.

ماموستا حسامی یکی از علمایان برجسته و تراز اول کردستان بود که در سال ۱۳۶۱ و در حکمی توسط امام خمینی (ره) معمار کبیر انقلاب اسلامی به عنوان امام جمعه شهر سنندج منصوب شد و به مدت ۲۳ سال به مردم این شهر خدمت کرد.

حسن صفری قاری و فعال قرآنی کشور

حسن صفری قاری و فعال قرآن کریم شامگاه دهم اسفند ماه ۱۴۰۰ بر اثر سانحه تصادف دارفانی را وداع گفت. این فعال قرآنی عضو گروه مدیحه‌سرایی و هم‌آوایی قرآن محمد رسول الله (ص) بود و به همراه این گروه آثار متعددی را تولید کرده بود.

صفری پیش از گروه محمد رسول الله (ص) عضو گروه محراب تهران بود و تا آخر عمر با این گروه همکاری داشت. وی همچنین به عنوان آهنگساز و صدابردار آثار مذهبی مشغول فعالیت بود و آثار زیادی از خود به یادگار گذاشته بود.

حجت‌الاسلام سیدسجاد موسویون، امام جمعه موقت زنجان

حجت‌الاسلام سیدسجاد موسویون، امام جمعه موقت زنجان ۱۵ اسفند ماه ۱۴۰۰ درگذشت. حجت‌الاسلام «سید سجاد موسویون» متولد ۱۳۱۷ بود و از اساتیدی همچون آیت‌الله مکارم شیرازی، شبیری زنجانی، سبحانی، ستوده، خزعلی و … بهره برده بود. حجت‌الاسلام سیدسجاد موسویون ۲۰ سال در کسوت امام جمعه موقت زنجان فعالیت داشته است.

حضرت آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی

آیت الله علوی گرگانی ساعت ۱۵ و ۴۰ دقیقه سه شنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ آیت الله علوی گرگانی دعوت حق را لبیک گفت. آیت الله علوی در خرداد ۱۳۱۸ شمسی (بیستم جمادی‌الثانی ۱۳۵۹ قمری)، در نجف اشرف به دنیا آمد. آیت الله علوی، در سال ۱۴۰۵ قمری، به امر آیت الله حاج آقا مرتضی حائری و درخواست گروهی از شاگردان درس مکاسب و کفایه‌اش تدریس خارج فقه و اصول را آغاز کرد و در حدود ۳۰ سال تدریس خارج، کتاب‌های طهارت و زکات و دو دوره اصول را به پایان برده است.

آیت الله علوی گرگانی، در پیش از انقلاب در راهپیمائی‌های طلاب و فضلای حوزه علمیه قم همواره شرکت داشت و پس از پیروزی انقلاب هم، از سوی حضرت امام به عضویت «دادگاه عالی قم» درآمد و بسیاری از پرونده‌های سخت و مشکل قضائی را به سرپنجه تدبیر علم خود، رسیدگی کرد و برای شرکت در جبهه‌های نبرد حق و دفاع مقدس، چند بار جلسه درس خود را تعطیل نمود و خود همراه با شاگردانش به جبهه‌ها شتافتند.

پس از رحلت حضرت امام، بیشترین حمایت‌ها را از نظام جمهوری اسلامی و رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای به عمل آورده و در سخنرانی‌های عمومی و دیدار اقشار مختلف با ایشان، از مواضع حکیمانه رهبری تقدیر نموده و همگان را به اطاعت از ایشان و تقویت معظم‌له، توصیه می‌نمود.