گنبد سلطانیه؛ سرآمد گردشگری زنجان

خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها-رحیم مقدمی: گنبد سلطانیه یادگار سال‌های اقتدار هنر و معماری ایرانی است، هنری که خوی خشن مغولان را رام کرد و در طول حکومت ایلخانان، بنای عظیم گنبد سلطانیه با نقش و نگاری زیبا بنا شد تا یادگاری بر آیندگان و اثبات اصالت هنر و فرهنگی ایرانی و اسلامی مردم ایران باشد.

نماد گردشگری استان زنجان را می‌توان در گنبد سلطانیه خلاصه کرد

بدون شک، نماد گردشگری استان زنجان را می‌توان در گنبد سلطانیه خلاصه کرد، بنای عظیم و باشکوهی که با وجود همه عظمت و شکوهی که دارد، هنوز به جایگاه واقعی خود در زمینه گردشگری در کشور نرسیده است.

در گستره چمن تاریخی سلطانیه، بنایی با شکوه با گنبد فیروزه‌ای خودنمایی می‌کند، بنایی که روایت‌گر هنر و ذوق اسلامی - ایرانی است تا تأکیدی دوباره بر برتری و اصالت فرهنگ و هنر مردمانش باشد

در گستره چمن تاریخی سلطانیه، بنایی با شکوه با گنبد فیروزه‌ای خودنمایی می‌کند، بنایی که روایت‌گر هنر و ذوق اسلامی - ایرانی است تا تأکیدی دوباره بر برتری و اصالت فرهنگ و هنر مردمانش باشد.

گنبد سلطانیه با ارتفاعی نزدیک به ۲۰۰۰ متر از سطح دریا در ۳۶ کیلومتری شهرستان زنجان و با فاصله چهار کیلومتری از جاده قزوین زنجان در دشت سلطانیه و در کنار چمن سلطانیه واقع شده است.

اینجا تجلی‌گاه هنر و معماری اصیل ایرانی و اسلامی است، هنری برگرفته از فرهنگ و تمدن ایرانی و آمیخته با آرایه‌های بی‌بدیل معماری اسلامی، نقوشی که زندگی را می‌توان در زیبایی‌های خیره‌کننده‌اش به عینه دید. اینجا گنبد عظیم و تاریخی سلطانیه است.

گنبد سلطانیه تلفیقی زیبا از کاشی و آجر، بنایی باشکوه قامت افراشته در دامن چمن تاریخی سلطانیه

تلفیقی زیبا از کاشی و آجر، بنایی باشکوه قامت افراشته در دامن چمن تاریخی سلطانیه و عظیم‌ترین گنبد آجری جهان است که استوار و مستحکم خودنمایی می‌کند تا بار دیگر هنر و معماری اسلامی - ایرانی را به رخ تماشاگران خود بکشاند.

گنبدی نیلگون در دشت سرسبز و تاریخی سلطانیه خودنمایی می‌کند و هر بیننده‌ای را به تحسین هنر و معماری ایرانی وامی‌دارد. انواع آجرکاری، گچ‌بری و کاشی‌کاری، منبت‌کاری، آیینه‌کاری، نقاشی و همه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی در این بنای ارزشمند تاریخی خلاصه شده است.

گنبد تاریخی و عظیم سلطانیه بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین شناسنامه سبک معماری آذربایجانی بوده که در استان زنجان قرارگرفته است. سبک آذری به لحاظ استفاده از آرایه‌ها و تزئینات به‌کاررفته در بناها و ساختمان‌ها، دوره شکوفایی معماری ایرانی محسوب می‌شود

گنبد تاریخی و عظیم سلطانیه بزرگ‌ترین و اصیل‌ترین شناسنامه سبک معماری آذربایجانی بوده که در استان زنجان قرارگرفته است. سبک آذری به لحاظ استفاده از آرایه‌ها و تزئینات به‌کاررفته در بناها و ساختمان‌ها، دوره شکوفایی معماری ایرانی محسوب می‌شود.

استفاده از سفالینه‌های زرین‌فام در بناها، استفاده از حجم زیاد سفال با رنگ فیروزه‌ای و لاجوردی از ویژگی‌های سبک آذری است که این سبک را با سایر سبک‌ها دارای تفاوت‌هایی کرده است.

گنبد سلطانیه گرچه در زمان ایلخانان مغول ساخته شده است ولی هنر و اصالت معماری ایرانی، عامل اصلی ساخت آن بوده است، بنایی که اندیشه و تفکر هنر اسلامی و ایرانی در جای‌جای آن نمود دارد و شکوه و عظمت هنر را می‌توان در آن به عینه دید.

دشت وسیع سلطانیه که از دامنه کوه‌های شمالی منطقه آغاز و تا اولین رشته کوه‌های جنوبی منطقه ادامه پیدا می‌کند، تقریباً در نقطه مرکزی چمن سلطانیه را که همانند تخته فرش تنیده از ابریشم است، در آغوش کشیده است.

ثبت گنبد سلطانیه در فهرست میراث جهانی

گنبد سلطانیه بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان در تاریخ ۲۴ تیرماه ۱۳۸۴ در کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر دوربان آفریقای جنوبی به عنوان هفتمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. گنبد هشت ضلعی سلطانیه به لحاظ تزئینات آجرکاری، کاشیکاری و معماری از منحصر به فردترین آثار دوره اسلامی محسوب می‌شود.

اشیای به دست آمده از کاوش‌های باستان شناسی ارگ و شهر قدیم سلطانیه شامل انواع کاشی زرنگار و زرین فام، پی سوزه‌ای سفالی ساده و دسته دار، قطعاتی از فقاع سفالی، کاسه‌های سفالی ساده و لعاب‌دار، انواع دوات سفالی لعاب‌دار دوره صفوی، انواع بشقاب لعاب‌دار منقوش دوره ایلخانی از جمله اشیا در معرض نمایش در این مجموعه است که مطمئناً می‌تواند خاطره بازدید از گنبد سلطانیه را برای مسافرین نوروزی ماندگار کند.

ضرورت توجه به توسعه مراکز بوم گردی و رفاهی در سلطانیه

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که چند ماه پیش به همراه تنی چند از اعضای کابینه در قالب سفرهای استانی رئیس‌جمهور به استان زنجان سفر کرده بود، با حضور در شهر سلطانیه اظهار می‌کند: توسعه مراکز بوم‌گردی و رفاهی به عنوان یک نیاز مهم برای توسعه گردشگری و نیز بالابردن میزان اقامت مسافر در سلطانیه باید مورد توجه قرار گیرد.

عزت‌الله ضرغامی با اشاره به اینکه گنبد سلطانیه نماد و نشانه فرهنگ و ارزش مردم است، می‌گوید: مرمت‌گران قدیمی این شهر که در گنبد سلطانیه هنرنمایی کردند، جزو افتخارات این منطقه هستند و باید به عنوان اشخاص برتر نام و نشان آن‌ها به یادگار باقی بماند.

وی ادامه می‌دهد: مرمت این بنای فاخر به درستی و زیبایی انجام شده و امیدواریم به همین روال و با سرعت بیشتر ادامه یابد.

این مسئول با تاکید بر اینکه مشکل این شهرستان فقط نبود اقامتگاه نیست، بلکه فقدان اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی، امکانات رفاهی و تفریحی از اساسی‌ترین مشکلات این منطقه به شمار می‌رود، خاطرنشان می‌کند: افزایش حضور گردشگران در سال‌های اخیر به جز این دو سال، در گنبد سلطانیه محسوس بوده و امیدواریم تأثیر مطلوبی بر گردشگری منطقه بگذارد.

ضرغامی یادآور می‌شود: باید تلاش کرد با ایجاد محوطه و فضاسازی مناسب در ارگ سلطانیه و نیز تسهیل در بخش حرایم و تزریق اعتبارات لازم به این بنا و محوطه فاخر جهانی، هر آنچه به عنوان مانع برای مردم و شهر شناخته می‌شود را مرتفع کرده و ترمیم اعتماد از دست رفته مردم را در اولویت قرار داد.

تداوم مرمت‌ها در گنبد جهانی سلطانیه

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گرشگری و صنایع‌دستی استان زنجان از مرمت ضلع جنوب‌غربی در گنبد سلطانیه خبر داد.

امیر ارجمند با اشاره به تداوم مرمت‌ها در گنبد جهانی سلطانیه که یکی از عظیم‌ترین گنبدهای خشتی جهان محسوب می‌شود، اظهار می‌کند: بخش‌های پایینی و آجری ضلع جنوب‌غربی در گنبد سلطانیه مانند بندکشی بین آجرها، مرمت آجرهای فرسوده، استحکام‌بخشی و … در حال انجام است.

ساماندهی و مرمت بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان از مهم‌ترین اهداف و اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان است

وی با تاکید بر ضرورت داشتن اهتمام جدی در نگه‌داری از این بنای جهانی به نحو مطلوب، ادامه می‌دهد: ساماندهی و مرمت بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان از مهم‌ترین اهداف و اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان است.

این مسئول با اشاره به اولویت‌های اصلی در مرمت‌هایی که در این گنبد انجام می‌شود، خاطرنشان می‌کند: وفاداری به اصل و گذشته این بنای تاریخی، از اهداف عملیات مربوط به تزئینات است. همچنین سامان‌دهی فضای آرامگاه اولجایتو و سایر فضاها، از برنامه‌های دیگر این پایگاه جهانی است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گرشگری و صنایع‌دستی استان زنجان با توضیح این مطلب که اهداف حفاظتی و صیانتی از مواریث فرهنگی استان است، تصریح می‌کند: امسال نظارت مستمر بر پروژه‌های مرمتی گنبد سلطانیه توسط اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان انجام می‌شود تا این مرمت‌ها به طور مطلوب و با حفظ هویت تاریخی گنبد انجام شود.

گنبد سلطانیه آماده پذیرایی از گردشگران نوروزی

مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه با بیان اینکه درب‌های گنبد سلطانیه در استان زنجان به روی مهمانان نوروزی ۱۴۰۱ گشوده می‌شود، اظهار می‌کند: ایجاد بازارچه صنایع‌دستی در مجاورت گنبد، پاک کردن دیوارنویسی‌ها از روی دیوار خارجی، مرمت درب و پنجره‌های چوبی و ساماندهی باجه بلیت فروشی، پاک‌سازی علف‌های هرز کل محوطه، کاشت درخت، آماده‌سازی سفره هفت‌سین، ساماندهی فضاهای سبز، برگزاری نوروزگاه، ایجاد فضای مناسب برای حضور اورژانس و هلال احمر در دستور کار قرار گرفته است.

حسین عیدانی با یادآوری اینکه موزه و بنای گنبد سلطانیه از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ عصر برای بازدیدکنندگان این اثر جهانی خدمات ارائه خواهد داد، اضافه می‌کند: در هر شیفت ۱۵ نفر راهنما و بلیت‌فروش به راهنمایی مسافران و گردشگران نوروزی خواهند پرداخت.

وی خاطرنشان می‌کند: همه مراکز پذیرایی بین‌راهی، نمازخانه‌های بین‌راهی، هتل‌ها، پمپ‌های بنزین و فضاهای خدماتی درون‌شهری و برون‌شهری در شهرستان سلطانیه برای استقبال مناسب از مسافران نوروزی در حال آماده‌سازی است.

بدون شک، گنبد سلطانیه را باید قلب تپنده گردشگری استان زنجان قلمداد کرد، قلبی که با هر تپش یادآور روزهایی است که بر مردمان این دیار گذشته و حال، نسل امروز با حضور در این حریم، خواهان درک آنچه که دیرباز تا به امروز در این منطقه رخ داده است، هستند.

بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان تا چند صباح دیگر میزبان گردشگرانی خواهد بود که با نگاه جست‌وجوگرانه خود، تلاش می‌کنند تا زوایای پنهان تاریخ کهن این سرزمین را در دل یکی از باارزش‌ترین نگین‌های ماندگار ایران‌زمین کاوش کنند و سلطانیه نیز همانند سال‌های گذشته، میزبانی مهربان برای مسافران خواهد بود.