منبع نامرئی و پنهان را دیدنی کنیم

به گزارش تابناک به نقل از تسنیم - آب های زیرزمینی آن دسته از منابعی هستند که نامرئی و پنهان هستند؛ منتها تاثیر یا آثارشان همه جا آشکار و پیداست. از طرفی این منابع آبی در خشک ترین نقاط جهان ممکن است تنها آبی باشد که مردم در اختیار دارند. اکثریت منابع آب شیرین در جهان را آب زیرزمینی تشکیل می دهد که تامین کننده نیازهای شرب، بهداشت، صنعت، کشاورزی و اکوسیستم می باشد. این منابع دارای مزیت کیفیت بالا بوده و نیاز به سطوح بسیار پایین تصفیه دارد. منبع اصلی و مقرون به صرفه آب در بسیاری از جمعیت های روستایی است و نقش مهمی در توسعه این جوامع دارد. همچنین 50 درصد از جمعیت شهری اکنون به آب های زیرزمینی متکی هستند.

نیمی از کل آب آشامیدنی جهان، 40 درصد آب مورد نیاز کشاورزی و حدود یک سوم آب مورد نیاز صنعت را این منابع تامین می کند. آب های زیرزمینی همچنین برای عملکرد سالم اکوسیستم ها مانند تالاب ها و رودخانه ها بسیار مهم است. اما در بسیاری از مناطق برداشت بی رویه آبهای زیرزمینی جهت تامین نیازهای مصارف به ویژه بخش کشاورزی ، حیات این منابع را به خطر انداخته و از طرفی فعالیت های انسانی بیش از حد منجر به آلوده شدن منابع آب زیرزمینی گشته است که احیاء آبهای آلوده ممکن است ده ها و یا قرن ها به طول بیانجامد.

آب های زیرزمینی نقش مهمی در سازگاری با تغییرات اقلیمی ایفا خواهد نمود و ما بایستی برای مدیریت پایدار این منابع ارزشمند، تبادل دانش و همکاریهای لازم را در استفاده پایدار از آب های زیرزمینی و حفاظت از انها در برابر آلودگی ها بعمل آوریم و لازم است آگاه سازی های عمومی درخصوص اهمیت مراقبت از آب های زیرزمینی در سراسر کشور صورت گیرد.

یکی از راهکارهای اصلی حفاظت پایدار از منابع آب زیرزمینی، بازیافت و استفاده مجدد آب و استفاده بهینه از منابع آب سطحی و پساب های تولیدی می باشد. کمینه سازی مصرف آب و تولید آبهای برگشتی در مصارف خانگی، صنعتی و کشاورزی نیز از دیگر راهکارهای حفاظت کمی و کیفی آبهای زیرزمینی خواهد بود. در واقع با بازیابی آب و همچینن با مصرف بهینه آب و در نتیجه کاهش حجم تولیدی فاضلاب/پساب، هم فشار کمتری به منابع آب زیرزمینی وارد شده و از طرفی آلودگی کمتری وارد منابع آب زیرزمینی خواهد گشت. به عبارتی دیگر صرفه جویی در مصرف آب کمک به محیط زیست و همچنین کمک به کاهش ردپای انرژی است که در بسیاری از موارد مبتنی بر استفاده از سوخت های فسیلی است. بعنوان مثال آبی که در منازل صرف مصارف بهداشتی می شود، پس از مصرف تبدیل به فاضلاب گشته و برای تصفیه آن حدود 5 برابر انرژی بیشتر از انرژی مورد نیاز برای تصفیه آب خام می خواهد، زیرا آب مصرف شده آلودگی بیشتری داشته و حاوی آلاینده هایی نظیر مواد شوینده می باشد.

همچنین استفاده از کودهای شیمیایی و آلی در کشاورزی یک تهدید جدی برای کیفیت آبهای زیرزمینی بوده که رایج ترین این آلاینده ها، نیترات می باشد و سایر آلاینده های نگران کننده برای آب های زیرزمینی حاصل از فعالیت های کشاورزی، در دسته آفت کش ها قرار می گیرد.

لذا به منظور جلوگیری و یا محدود نمودن آلودگی منابع آب زیرزمینی، ضروری است قوانین و مقررات در همه سطوح اجرا شود تا سبب حفظ اکوسیستم و سلامت انسان ها گردد.

* دکتر اصغر جهانی بهنمیری- رئیس واحد محیط زیست و آبهای غیرمتعارف شرکت مدیریت منابع آب ایران