گذری کوتاه به آیین‌های ویژه نوروزی در شهرستان فیروزآباد

ایرانیان از دوره‌های باستان تا کنون، تازه شدن طبیعت و آغاز سال جدید را، مبدایی برای ایجاد تحول فردی و تلاش برای تحول جمعی قرار داده‌اند. مردمانی که همواره سال نو را با دعا و نیایش به درگاه خداوند آغاز می‌کنند و با دیدار با خانواده و جشن و سرور تداوم می‌بخشند تا سالی شاد را با شادکامی آغاز کرده باشند.

مردم ایران با تمدن چندهزار ساله، آداب و رسوم بسیاری دارند، همان طور که می‌دانید این رسم‌ها یک‌شبه ایجاد نمی‌شوند، بلکه طی سالیان سال، آئین‌های یک قوم و ملت شکل می‌گیرد.

خانه‌تکانی از مهمترین ارکان رفتن به استقبال نوروز برای زدودن هرچه مایه آلودگی و پلشتی هاست.

قالی‌های خوشرنگ قشقایی

مردم این شهرستان قالی‌های خوش رنگ قشقایی را که هر کدام باغ گلی است را می‌تکانند و آن‌ها را که رنگ و بویی تازه گرفته است دوباره پهن می‌کنند.

همچنین خرید هم از اجزای برنامه‌های استقبال نوروز بوده و خوراکی‌های مخصوص این ایام و البته پوشاک اگر والدین برای خود لباس نو خریداری نکنند قطعا برای فرزندان به خرید نوروز خواهند رفت.

کاشتن سبزه هم، پیشوازی است برای نوروز، کاری که معمولا همزمان با ایام پایانی اسفند آغاز می‌شود و با وسواسی خاص همراه است.

بانوان دانه‌هایی از حبوبات و غلات را انتخاب کرده و به امید سبز بودن زندگی، می‌کارند و پرورش می‌دهند تا در زمان تحویل سال، یکی از اجزای سفره هفت سین‌شان آماده باشد.

در فیروزآباد رسم است که بعد از پاک‌کردن دانه‌هایی که قرار است کاشته شود، آن‌ها را در ظرف آبی مُشت مُشت می‌ریزند، مشت اول به سلامتی امام زمان (عج) در سینی یا ظرف مخصوص می‌ریزند و آن گاه در هر نوبت اسم یکی از افراد خانواده را به زبان می‌آورند.

معمولا ابتدا از بچه‌ها شروع می‌شود و چند روزی که دانه‌ها در آب ماند و جوانه زد، دانه‌ها را هر جا خواستند، از پارج و سینی و بشقاب گرفته تا دور کوزه و .. سبز می‌کنند.

در فیروزآباد غیر از گندم، جو، عدس، ماش، ترتیزک (شاهی) و خاکشیر هم سبز می‌کنند این سبز‌ها را در سفره نوروزی می‌گذارند و آن‌ها را نگه داشته و روز سیزده به در که به خارج شهر می‌روند، سبز‌ها را به آب روان می‌دهند.

چهارشنبه سوری یا جشن سوری از جشن‌هایی است که تیره‌های هند و ایرانی یا هند و اروپایی گرامی می‌داشتند، جشن آتش بود. آتش در دید ایرانیان پدیده روشنی، پاکی، شادابی، سازندگی، زندگی، تندرستی و در پایان ِپدیده خداوند است.

هفت کپه خار

فیروزآبادی‌ها چهارشنبه آخر سال را چهارشنبه سوری می‌گویند و غروب سه‌شنبه هفت کپه یا سه کپه خار تهیه می‌کنند، آن‌ها را آتش زده و از روی آتش می‌پرند.

سمنو پزان

خانواده‌هایی که نذر داشته باشند قبل از عید نوروز نان شیرین می‌پزند و پخت سمنو در فیروزآباد و البته توابع این شهرستان، آئینی بوده و مردم این شهر، آن آئین را بسیار گرامی می‌دارند.

عرفه در عید نوروز فیروزآباد چیست؟

یک روز پیش از هرعید عرفه می‌گویند و فیروزآبادی‌ها رسم دارند که در هر محله یا کوچه دو یا چند خانه به صورت خود جوش و داوطلبانه با مخلوط کردن آرد، خرما و روغن حیوانی، حلوایی خوشمزه درست کرده و میان همسایگان توزیع می‌کنند تا خیراتی برای درگذشتگان باشد.

با فرا رسیدن نوروز تنها طبیعت نیست که حیاتی تازه را آغاز می‌کند و چشم‌ها را به دنبال خود می‌کشد، بلکه انسان‌ها هم در این سرزمین همراه با نوروز روحیه‌ای تازه یافته و با دید و بازدید‌های خود که سنت‌های دیرین نوروزی بوده با تقسیم شادی هایشان با هم می‌کوشند که در ستایش این عید ملی هرچه بیش‌تر سهیم باشند.

هفت سین راز آمیزترین آداب نوروز

در بین ایین‌های نوروزی، هفت سین راز آمیزترین آداب را دارد و در پس هر سین، رمزی نهفته است، عدد هفت هم از دیر باز در نزد ایرانیان مقدس بوده و نشان از نامیرایی و جاودانگی و کمال دارد.

باور‌های مختلفی در مورد هفت سین وجود دارد به این ترتیب که برخی آنرا، سپنته یا هفت مقدس تعبیر کرده اند و می‌گویند منظور از آن هفت مقدس، همان هفت فرشته ایزدی است و هفت سین به یمن آن هفت فرشته در سفره نوروزی گنجانده شده است.

برخی بر این باورند که هفت سین، ابتدا هفت شین بوده است که بعد‌ها تغییر یافته و امروزه آنچه به عنوان سفره هفت سین از آن نام برده می‌شود عبارت است از سیب، سرکه، سنجد، سمنو، سیر، سماق و سبزه که به همراه اجزای دیگری مانند قرآن مجید، آینه، ماهی، تخم مرغ رنگ کرده، سنبل، کاسه آب، نقل و شیرینی سفره نوروزی را رنگ و بوی بهاری می‌دهد.

بسیاری از محققین بر این باورند که عدد هفت، شماره‌ای آسمانی است، چرا که هرگاه در نوشته‌های کهن برجای مانده، دقیق و تیزبین شویم این اندیشه به ذهنمان خطور می‌کند که شاید شماره هفت به راستی برتری والایی نسبت به سایر اعداد داشته است.

سرکه در هفت سین، ترشرویی و عبوسی را دور کرده و به جای آن لبخند و شادی می‌آورد و سیب میوه‌ای است که سعادت و سلامتی همراه دارد و سمنو به خاطر شادابی و تازگی مواد اولیه‌اش، خوراکی است بسیار مقوی و سالم و همچنین سماق دشمنان را از بین برده و زندگی را بر آنان تلخ می‌کند.

از مهمترین ملزومات سفره نوروز، قرآن و آئینه است، در فیروزآباد معمولا تخم‌مرغی رنگ شده رو به آینه قرار می‌دهند و اعتقاد دارند که با تحویل سال، تخم‌مرغ حرکت خواهد کرد و شمع‌ها را معمولا به تعداد افراد خانواده در سفره روشن می‌کند و هنگام خاموش کردن شمع‌ها، با ۲ برگ درخت نارنج شعله را خاموش می‌کنند.

کوبیدن چهار گوشه خانه

بین فیروزآبادی‌ها رسم است که صبح عید، چهار گوشه خانه را کوبیده و می‌گفتند، هرچه بدر، سرش به سنگ و عیدی دادن و عیدی گرفتن نزد فیروزآبادی‌ها مرسوم بوده است.

همچنین مردم فیروزآباد رسم دارند که هنگام تحویل سال حتما در خانه، شیر روی آتش داشته باشند، برخی هم شیر برنج درست می‌کنند که در روستا‌ها به آن آش شیر می‌گویند.

جاذبه‌های دیدنی فیروزآباد

شهرستان فیروزآباد با ۱۰۷ آثار تاریخی ثبت ملی، پنج آثار تاریخی ثبت جهانی و ۹۰ جاذبه گردشگری طبیعی یکی از شهرستان‌های پرجاذبه کشور است.

تنگ هایقر یا گرندکانیون ایران، دالان بهشت، چهل چشمه، تنگاب، کوه برز، شهر گل و گلاب میمند با صد‌ها جاذبه، دشت موک و دشت کیالک از جمله مناطق گردشگری طبیعی این شهرستان است.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز