بردسکن شهری با محوطه‌های باستانی و قدمتی پیش از میلاد

ایسنا/خراسان رضوی بردسکن به گواه آثار تاریخی متعدد و محوطه‌های باستانی موجود، از هزاره دوم و اول قبل از میلاد سکونت‌گاهی آباد به نام بست (پشته ویشتاسبه) بوده و جزئی از دشت حاصلخیز و تاریخی ترشیز به شمار می‌رود.

بردسکن به نوعی با سرنوشت زرتشت و دین وی در هم آمیخته است، گویند زرتشت پس از اینکه از نشر و اشاعه دینش در غرب کشور ناامید شد، به فکر ترویج این دین در شرق ایران افتاد؛ بنابراین در ورود به شرق کشور در روستایی در منطقه بردسکن به نام کشمر با کی گشتاسب پادشاه کیانیان ملاقات کرد.

شهرستان بردسکن تاریخ کهن و چند هزار ساله‌ای را در بطن خود دارد. وجود ابنیه و آثار تاریخی از عصر سلجوقیان (چون برج فیروزآباد)، از عصر ایلخانان (چون برج علی‌آباد کشمر) و نیز تپه‌های چوپان که قدمتش به ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد، نشان از قدمت کهن این منطقه دارد.

در همین خصوص رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بردسکن به ایسنا گفت: بر اساس بررسی‌های باستان‌شناسی، بردسکن در هزاره‌های دوم و اول پیش از میلاد، مسکونی و آباد بوده است که بر اساس نتایج بررسی‌های باستان‌شناسی بر روی تپه‌ها و محوطه‌های باستانی و همچنین شواهدی از آثار فرهنگی حاکی از آن است.

احمد صابری زارع افزود: بردسکن در قرون و سده‌های گذشته جزئی از سرزمینی به شمار می‌رفت که در متون جغرافیایی و تاریخی از آن با نام (ترشیز) یا (طرثیث) یاد شده‌ است.

وی در ادامه به دو اثر تاریخی ارزشمند این شهرستان اشاره کرد و از مسافران نوروزی خواست در سفر خود به این شهرستان علاوه بر دیگر آثار از دو اثر تاریخی مناره فیروزآباد و برج علی‌آباد کشمر بازدید کنند.

صابری با بیان اینکه میل فیروزآباد یا مناره فیروزآباد مربوط به دوره سلجوقی است، بیان کرد: این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۹۱ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

وی تصریح کرد: مناره فیروزآباد با ظاهری استوانه‌ای شکل و با ارتفاع فعلی ۱۸ متر با وجود عناصر تزئینی و نحوه آجرچینی نشان دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بردسکن گفت: این میل یا مناره دارای دو کتیبه در بالا و پایین به خط کوفی است همچنین در داخل آن نیز پلکانی به‌طور مارپیچ تعبیه شده‌ که روی هم رفته شواهد معماری انتساب این اثر را به عصر سلجوقی نشان می‌دهد.

وی افزود: یکی از کاربردهای مناره‌ها در قدیم نشان شهرهای بزرگ و نیز راهنمای مسافران و کاروان‌های عبوری از دوردست‌ها و در بیابان یا کویر بوده به خصوص آن‌که شب‌ها و یا در زمان جنگ و خطر با روشن کردن آتش راهنمای کاروانیان بوده است.

صابری یادآور شد: مناره فیروزآباد در محدوده محوطه باستانی فیروزآباد و در حاشیه کویر قرار گرفته و تاکنون مورد توجه گردشگران، محققان و دوستداران تاریخی زیادی قرار گرفته است.

برج علی‌آباد کشمر، یک شاهکار معماری

وی در ادامه از برج علی‌آباد به عنوان یک اثر تاریخی نام برد و گفت: برج علی‌آباد کشمر، یک شاهکار معماری منحصر به فرد است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بردسکن بیان کرد: آنچه از کشمر بر جای مانده برج مقبره‌ای متعلق به قرن هشتم هجری قمری بر فراز خرابه‌های پیشین معروف به «کوشک» است.

وی با بیان اینکه ده اکنون به «علی‌آباد کشمر» معروف است، حکایت‌ها در سینه دارد، مطرح کرد: بیشتر آن حکایت‌ها برخاسته از «سرو کشمر» است.

صابری ادامه داد: برج کشمر هم اینک یکی از شاهکارهای معماری و از افتخارات ملی و تاریخی محسوب می‌شود. این اثر گران‌قدر در میانۀ روستای علی‌آباد کشمر در ۱۲ کیلومتری شمال شرق شهر بردسکن با ۱۸ متر ارتفاع، ۴۲ متر محیط خارجی، ۲۱ متر محیط داخلی و گنبد دو پوش، بر سر راه کهن مرکز ایران به نیشابور واقع است.

وی افزود: ساختار و کارکرد برج مقبره‌ای آن مشابه «برج رادکان» بر سر راه کهن طوس به جرجان است و از نظر قدمت تقریباً با آن معاصر بوده، بنا از نوع «برج مقبره» و در نمای بیرون متشکل از سه بخش است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بردسکن گفت: بخش اول پایه یا شالودۀ منشور دوازده ضلعی است که بر نمای هر ضلع یک قاب آجرکاری زیبا با نقوش هندسی نقش بسته همچنین نمای خارجی بنا دارای پوششی مخروطی شکل بوده و از آجر ساخته شده ‌است.

وی یادآور شد: این بنا دو پوششه بوده و علاوه بر سقف مخروطی خارجی سقفی گنبدی به شکل عرق چین در داخل دارد و این دو گنبد از بخش میانی به هم متصل و در مرکز این پوشش‌ها دو روزنه تعبیه شده‌ که به منظور روشنایی و تخلیه هوا هستند.

صابری با اشاره به اینکه پوشش دوم بسیار بلندتر از پوشش اول است، ارتفاع آن را ۵ متر بالاتر اعلام کرد و گفت: این بنا دوجداره‌ بوده و از جدار داخلی طاق‌هایی به داخل بنا ساخته شده است.

وی تصریح کرد: راهروی پلکانی و مارپیچ بین دو جدار صعود به پوشش اول را مهیا می‌کند و حدود ۵۰ پلکان دارد. بدنه بنا دارای دو قسمت است که قسمت پایین دوازده ضلعی و پایه بنا را تشکیل می‌دهد، همچنین قسمت بالای بدنه اصلی، دارای ۴۸ ترک به شکل نیم ستون است.

وی همچنین با اشاره به اینکه دوازده قاب آجری به شکل‌های لوزی در آن تعبیه شده است، افزود: بر روی این ترک‌ها و قاب‌ها اشکال هندسی از آجر و کاشی دیده می‌شود که جلوه خاصی به بنا داده است. کاشی‌ها نیز به رنگ فیروزه‌ای بوده و در بدنه برج روزنه‌هایی به منظور روشنایی داخل بنا تعبیه شده است.

صابری با بیان اینکه بنا از داخل دارای سه طبقه است، مطرح کرد: در حال حاضر منازل مسکونی اطراف برج و حریم آن آزادسازی و محوطه آن سنگ‌فرش و سرویس بهداشتی با ۸ چشمه احداث شده است.

وی تصریح کرد: برای ایام نوروز خانه قدیمی جنب برج مرمت شده و آماده بهره‌برداری برای خدمات‌دهی به مسافران و گردشگران شده است.

صابری گفت: این بنای تاریخی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی و محققان و دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران است و در صورت وجود اعتبار این مکان به یک مجموعه تاریخی گردشگری تبدیل می‌شود.

انتهای پیام