راهکارهایی برای افزایش کیفیت درختان مرکبات

ابتدا بپردازیم به معرفی مهم ترین دسته ها از مرکبات در ایران؛ مرکباتی که خیلی از آنها بومی ایران نبوده اند اما به سبب سازگاری بالایی که داشته اند امروز به طور گسترده در کشاورزی ایران نقش دارند. پرتقال، نارنگی، لیمو ترش، لایم، لیمو شیرین، بالنگ و بادرنگ، پوملو، نارنج، کامکوات و گریپ فروت مهم ترین مرکبات هستند اما تعداد رقم های مرکبات بسیار بیشتر از این تعداد است.

استان های شمالی مازندران و گیلان و استان های جنوبی فارس، کرمان و هرمزگان و در زمین های بزرگ بیشترین سهم تولید مرکبات را دارند. به خصوص در استان های جنوبی کاشت و برداشت مناسب مرکبات سختی هایی دارد که باعث می شود در بسیاری موارد محصولات از بین بروند یا محصولات بی کیفیت به دست آید. از این جهت بر هر کشاورزی واجب است تا با دانش کامل با این گونه از گیاهان رفتار کند تا از ضررهای احتمالی آینده جلوگیری شود. اما برسیم به راه هایی برای افزایش کیفیت مرکبات.

هرس درختان مرکبات

درختان مرکبات نسبت به سایر درختان میوه به هرس کمتری احتیاج دارند و اگر طی چندین سال هرس شدیدی روی آنها اتفاق بی افتد، می‌توان اثر پاکوتاهی را در آن‌ها مشاهده نمود. در نتیجه میزان هرس مهم است و در چارچوب داشتن یک مدیریت خوب در باغ، انتخاب و انجام هرس میتواند سطح تولید و اندازه میوه را بهبود می‌بخشد. بنابراین انجام هرس ضروری و مفید است.

هرس سبب امکان کنترل درخت و محدود نمودن عوامل ساختاری درخت (چون ارتفاع، پراکندگی شاخه‌ها و تراکم تاج) و فعالیت تاج می‌شود. ساختار و فعالیت شاخه‌های درختان هم‌زمان با رشد، انبوه شدن و در نهایت مسن شدن درخت تغییر می‌کند. انبوه شدن شاخه‌ها باعث کمبود نور، کاهش سطح برگ و تولید شاخساره، قرار گرفتن میوه‌ها در قسمت‌های انتهایی تاج و در نهایت کاهش در عملکرد، اندازه میوه و کیفیت خارجی میوه می‌شود. به همین دلیل درختان مرکبات قبل از وقوع چنین مشکلاتی نیاز به هرس دارند.

از آنجا که زمان هرس برای مرکبات زیاد بحرانی نیست درختان اغلب زمانی هرس می‌شوند که سایر عملیات‌های باغبانی در کمترین مقدار است. بر اساس تجربه بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که هرس در زمانی که خطر سرما رفع شده و قبل از شروع دوره جدید رشد انجام شود. 

کود دهی درختان مرکبات

از آنجایی که بیشتر درختان مرکبات نیاز به افزودن تمام مواد غذایی پرمصرف به خاک دارند، این امکان وجود دارد که هرساله عناصر حیاتی نیتروژن، فسفات و پتاسیم در قالب کود کامل NPK به خاک باغ‌های مرکبات اضافه کرد.

در برخی خاک‌ها به ویژه خاک‌های سنگین عناصر محلول تثبیت می‌شوند. در مواقعی نیز که خاک به طور متناوب خیس و خشک است یا دمای خاک به سرعت تغییر می‌کند پدیده تثبیت بیشتر مشاهده می‌شود.

استفاده از مالچ نیز کمک می‌کند تا رطوبت و دمای خاک نوسان کمتری داشته باشد و در نتیجه تثبیت عناصر در خاک کمتر رخ دهد. Ph خاک نیز در قابل دسترس قرار دادن عناصر تاثیر دارد. وقتی به خاک کشاورزی آهک افزوده می‌شود اسیدیته کاهش یافته در نتیجه قابل دسترس بودن عناصری چون منگنز، بر، روی و آهن کمتر می‌شود.

از طرفی در خاک‌هایی با قلیایی بالا، فسفر و مولیبدن کمتر در دسترس خواهد بود. بنابراین بهتر است میزان مصرف هریک از عناصر پرمصرف در هر منطقه، با توجه به نتایج حاصل از آزمایش تجزیه برگ و خاک و نیز عوامل محیطی انجام شود.

با توجه به اینکه بیشترین نیاز درخت به مواد غذائی زمانی است که شکوفه‌های آن می‌خواهند ظاهر شوند، پس باید این نکته را در نظر داشت زمانی که گیاه فعالیت خود را شروع می‌کند باید مواد غذائی مورد نیاز را در اختیار داشته باشد که ریشه به راحتی بتواند آن را جذب نموده و به مصرف درخت برساند.

در نتیجه بهترین کار این است که در بهمن ماه و قبل از شکوفه دهی، کود های مورد نیاز درخت اعم از ماکرو و میکرو را با کود حیوانی مخلوط کرد و در حد نهائی سایه انداز درخت در زیر قطره چکان ها در اطراف درخت و درست در محلی که ریشه‌های موئین فعالیت می‌کنند (حدود 10 تا 30 سانتی‌متری سطح خاک) به صورت چالکود دفن کرده و قطره چکان ها را دقیقاً روی چالکود قرار داده تا کود به راحتی در آب حل شده و در اختیار ریشه قرار بگیرد. همچنین اگر عناصر میکرو در اواخر زمستان به خاک داده نشود و گیاه به آن ها نیاز داشته باشد، توصیه می‌شود که این عناصر به روش محلول‌پاشی در اختیار گیاه قرار گیرد.

مطالب تکمیلی کود مرکبات را میتوانید در وبسایت پارس مرکبات بخوانید.

در پایان

تجربه نقش بزرگی در زمینه کشاورزی ایفا میکند. دانستن این نکته که چه زمان باید به هرس درختان پرداخت یا چه زمان به کوددهی اقدام کرد و از چه کودی استفاده کرد همه مواردی هستند با دانش و تجربه همزمان میتوان در آنها بهترین نتیجه را گرفت. از این رو برخی افراد ترجیح میدهند از افراد حرفه ای در این زمینه ها کمک بگیرند. به عنوان مثال از مشاور کود میتوان به طور تخصصی و با توجه به شرایط زمین و گیاه میتوان پرسید که چه کودی مناسب است و یک برنامه کامل تهیه کرد که به کمک آن بتوان به محصولات و مرکبات با کیفیت و در تعداد بالا رسید.