دوره هشتم؛ از فقدان اراده مجلس تا بی تحرکی مطبوعات

خبرگزاری میزان - بیش از ۱۱۰ سال است که از پایه ریزی حاکمیت قانون در ایران می‌گذرد. دوران قانون و قانون گذاری در ایران فراز و نشیب‌هایی داشته است و در اعصاری نظیر دوران حاکمیت عناصر قاجار و پهلوی عملا ترتیبات قانونی منبعث از اراده مردم تحت امیال و خواسته‌های شاهان فاسد و وابسته به بیگانه قاجار و پهلوی در می‌آمد.

تحریریه سیاسی خبرگزاری میزان در همین زمینه ۹ بُرش از کتاب «آشنایی با تاریخ مجالس قانونگذاری در ایران» که به همت «مرکز پژوهش‌های مجلس» گردآوری شده است را منتشر می‌کند.

(دوره هشتم- ۲۴ آذرماه ۱۳۰۹ تا ۲۴ دی ماه ۱۳۱۱ ش)

مقدمه
دوره هشتم مجلس شورای ملی در ۲۴ آذرماه ۱۳۰۹ شمسی آغاز به کار کرد از آنجا که از دوره هفتم به بعد انتخابات با مداخله دولت صورت می‌گرفت و عموم نمایندگان دست نشانده دولت بودند، در این دوره نیزمجلس همواره طبق نظر دولت عمل کرده و هر آنچه آن‌ها می‌خواستند، در مجلس به تصویب می‌رسید. در طول این دوره آقای دادگر (عدل الملک) ریاست مجلس را به عهده داشت. دیگر اعضای هیئت رئیسه نیز تغییر اندکی داشتند. بر اساس صورت مذاکرات دوره هشتم، در این دوره ۹ کمیسیون متناظر با وزارتخانه‌ها و دو کمیسیون بودجه ومحاسبات فعالیت داشتند.

تحصیلات نمایندگان
۳ درصد نمایندگان دارای تحصیلات قدیم در حد اجتهاد بودند.
۱۶ درصد نمایندگان دارای تحصیلات قدیم در حد مدرسی بودند.
۲۵ درصد نمایندگان دارای تحصیلات قدیم و در حد سطح بودند.
۶ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و دارای دکتری بودند.
۹ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و دارای لیسانس و فوق لیسانس و مهندسی بودند.
۹ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و دارای دیپلم بودند.
۳۲ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و در حد معارف و ابتدایی بودند.

احزاب
همان طور که در گزارش‌های قبلی عنوان شد با شروع سلطنت رضا خان میرپنج فعالیت احزاب متوقف شد و در دوره هشتم نیز هیچ گونه فعالیت حزبی جریان نداشت وهر گونه جنبش حزبی، تعطیل وافراد توقیف می‌شدند.

عبدالحسین زرین کوب در این مورد چنین می‌گوید:
سلطنت رضا شاه یک استبداد مطلق بود که ظواهر مشروطیت که شامل مجلس، مطبوعات، عدلیه و هیئت دولت می‌شد را حفظ کرده بود. اما اراده ملوکانه او جایی برای استقلال هیچ یک از آن‌ها باقی نگذاشت. در مقابل اعتلای قدرت او هم مجلس فاقد اراده شد و هم احزاب و مطبوعات بی تحرک گشت و از بین رفت.

کابینه‌های دوره هشتم
با افتتاح دوره هشتم مجلس شورای ملی مطابق سنت پارلمانی مخبر السطنه هدایت از ریاست وزاریی استعفا کرد. اما مجددا در روز ۲۹ دی ماه از طرف شاه مامور تشکیل کابینه شد و در ۳۰ دی ماه ۱۳۰۹ شمسی کابینه خود را به مجلس معرفی کرد و تنها کابینه دوره هشتم باقی ماند.

مصوبات دوره هشتم
در دوره هشتم حدود ۲۶۴ فقره قانون به تصویب رسید که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
۱. قانون مربوط به تصرف عدوانی واسترداد املاک مصوب اردیبهشت ۱۳۰۹ شمسی.
۲. قانون واگذاری انحصار تجارت خارجی مملکت به دولت و متمم آن مصوب ۶ و ۲۰ اسفند ۱۳۰۹ شمسی.
۳. قانون راجع به ورود واقامت اتباع خارجه در ایران، مصوب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۱۰ شمسی.
۴. قانون ممنوعیت مالکیت ارضی برای بیگانگان، مصوب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۱۰ شمسی.
۵. قانون مقدمین علیه امنیت و استقلال مملکت، مصوب ۲۲ خرداد ۱۳۰۱ شمسی.

• بیشتر بخوانید:
• مدرس؛ الگوی نمایندگی

انتهای پیام/