«ماتریس ذهن» چاپ شد/کتابی درباره نظریه روابط موضوعی

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ماتریس ذهن؛ روابط موضوعی و گفت و گوی روان کاوانه» نوشته تامس آگدن به تازگی با ترجمه علیرضا طهماسب و مجتبی جعفری توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این کتاب سال ۲۰۰۴ در لندن منتشر شده است.

تامس آگدن نویسنده این کتاب، روان‌کاو و رمان‌نویس آمریکایی، از چهره‌های مهم نظریه «روابط موضوعی» است. اصل و ریشه این نظریه، مانند تمام مفاهیم اصلی روان‌کاوی، به فروید بازمی‌گردد. نظریه روابط موضوعیْ گستره‌ای از نظریه و درمان است که از روان‌کاوان کلاینی گرفته تا روان‌کاوان مستقل، هریک جداجدا، به آن پرداخته‌اند و در کل می‌توان مؤلفه‌های اصلی آن را در سه گزاره خلاصه کرد: اول اینکه سپهر شخصی یا وجوه روانیِ آدم‌ها از «رابطه» ساخته می‌شود و در بستر ماتریسی از ارتباط تحول و تکامل می‌یابد؛ دوم اینکه نیاز به ارتباط حیاتی است و چیزی جای آن را نمی‌گیرد؛ و سوم، نظریه‌های روابط موضوعی با نظریه‌های بین‌شخصی یکی نیستند.

رهیافت روابط موضوعی، تحولی در روان‌کاوی بریتانیایی است که در آن وجود ناهشیار رابطه نقشی محوری دارد. انسان در مقام موجودی اجتماعی در بطن ماتریس ارتباط رشد و تحول پیدا می کند و بیش و پیش از هرچیز، رابطه‌جو است نه لذت‌جو. ارضای نیازهای جسمانی برای بقای جسمانی ضروری است، اما شیوه رابطه ما با خویش و دیگران هسته چیزی است که هریک از آدم ها را به موجوداتی انسانی بدل می‌کند.

کتاب «ماتریس ذهن؛ روابط موضوعی و گفت و گوی روان کاوانه» یکی از متون مهم درباره نظریه روابط موضوعی است که مخاطبان غیرمتخصص هم می توانند از آن استفاده کنند. این کتاب ۱۰ فصل دارد که به ترتیب عبارت اند از:

«گفت و گوی روان کاوانه»، «سائق غریزی و فانتزی و ژرف ساخت روانی در آرای ملانی کلاین»، «موضع پارانوید-اسکیزوید: خود به منزله موضوع»، «موضع افسرده وار و زایش ذهن تاریخمند»، «در میانه موضع پارانوید-اسکیزوید و موضع افسرده وار»، «روابط موضوعی درونی»، «مادر و نوزاد و ماتریس از منظر دانلد وینیکات»، «فضای بالقوه» و «فضای رویا و فضای روان کاوی».

نویسنده کتاب آن را کوششی از جنس تاویل می داند.

در قسمتی از این کتاب می خوانیم:

حسادت نه فقط نفرت از موضوعی است که خوبی را در تملک دارد، بلکه نفرت از خود خوبی است، زیرا مالک و آنچه در تملک او است، به لحاظ هیجانی معادل اند. غیرت عاطفه ای است بسیار پیچیده ( که هسته آن احساسات مهرورزانه دوسو گرایانه است) و همراه است با خشمی ناشی از بیرون ماندن از رابطه عاشقانه. فرد آرزو می کند دوست بدارد و دوست داشته شود، اما احساس می کند دیگری، که به نظر می رسد به جای او از آن رابطه عاشقانه لذت می برد، او را از آن تجربه محروم کرده است. غیرت براساس مجموعه ای از مصالحه های آرزوترس بنا می شود و هدف آن عمدتا مقابله با معضلات دوسوگرایی است: فرد جرات ورود به رابطه عاشقانه را ندارد، و با این همه نیابتا از طریق همانندسازی با موضوع غیرت وارد رابطه می شود. او به خود اجازه نمی دهد مستقیما از موضوع عشق متنفر باشد، در عوض از موضوع جانشین (موضوع غیرت) متنفر می شود؛ فرد از تخریبگری فانتزیک تحریک جنسی می ترسد و از طریق نوعی میانجی آن را تعدیل می کند. او میل به چشم چرانی خشونت بار و تجاوزگرانه اش را به این احساس بدل می کند که گویی در جایگاه مشاهده گری عمیقا علاقه مند قرار گرفته است. در غیرت، این شخص است که آرزوها و ترس ها را خلق می کند. احساسات فرد بالقوه چیزی است از آن خود، هرچند او سخت می کوشد تا از طریق توسل به واپس رانی و فرافکنی و انکار و جابه جایی و همانند سازی فرافکنانه مالکیت آنها را انکار کند.

این کتاب با ۲۷۲ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۹۰ هزار تومان منتشر شده است.