تلاش ترکیه برای ترانزیت گاز اسرائیل و کردستان عراق به اروپا

در صورت موفقیت، ترکیه به گذرگاه بزرگ گاز در منطقه تبدیل خواهد شد.

رجب طیب اردوغان روز پنج‌شنبه ۱۱ فروردین دوباره از اسرائیل خواست که گاز مازاد خود را از طریق خط لوله‌ای به ترکیه ارسال کند تا راهی بازارهای اروپایی شود.

اسرائیل دو میدان گازی بزرگ دریایی، تامار و لویاتان، را طی سال‌های گذشته توسعه داده و تولید گاز این میادین پارسال شاهد رشدی ۲۵ درصدی بود.

اسرائیل سال ۲۰۲۱ حدود ۵ میلیارد متر مکعب گاز به مصر و اردن صادر کرد و امسال قرارداد صادرات ۲.۵ میلیارد متر مکعب گاز اضافی به مصر را امضا کرده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

این کشور همچنین در نظر دارد تولید گاز از دو میدان یاد شده را از سالی ۱۲ میلیارد متر مکعب به ۲۱ میلیارد متر مکعب افزایش دهد؛ موضوعی که دست اسرائیل را در صادرات گاز باز خواهد کرد.

حدود یک ماه پیش، اسرائیل انتقال گاز از مسیر اردن به مصر برای تبدیل آن به گاز مایع و صادرات به بازارهای اروپایی را آغاز کرد، اما گزینه‌های دیگری نیز پیش روی این کشور برای صادرات گاز وجود دارد.

یکی از این مسیرها، پروژه خط لوله دریایی ۱۹۰۰ کیلومتری به ارزش تقریبی ۸ میلیارد دلار است که از میادین دریایی اسرائیل تا بخش یونانی‌نشین قبرس و از آنجا به یونان و ایتالیا می‌رسد و پیش‌بینی شده بود سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز ترانزیت کند. این پروژه به خاطر ریسک سرمایه‌ای و عدم صرفه اقتصادی، همچنین مناقشات ترکیه با قبرس جنوبی و یونان بر سر نظارت بر بخش‌هایی از دریای مدیترانه عملا به بن‌بست رسید.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

اکنون ترکیه می‌گوید خط لوله گازی مستقیما از میادین گازی تامار و لویاتان به ترکیه کشیده شود و از آنجا زیرساخت‌های لازم برای انتقال گاز به اروپا وجود دارد. بدین ترتیب، نیاز به احداث خط لوله انتقال گاز اسرائیل به اروپا، به یک چهارم کاهش خواهد یافت.

قرار است حدود یک ماه دیگر رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه میزبان نفتالی بنت نخست‌وزیر اسرائیل باشد. اردوغان روز پنج‌شنبه گفت برای همکاری‌های انرژی دو کشور "بسیار بسیار امیدوار" است.

پروژه احتمالی دیگر احداث خط لوله از اردن تا اقلیم کردستان و از آنجا به ترکیه برای انتقال گاز اسرائیل به اروپا است.

گاز اقلیم کردستان

منطقه کردستان عراق ذخایر گازی سرشاری دارد و طی سه سال گذشته، شرکت داناگاز امارات تولید گاز از بزرگترین میدان گازی کردستان "خور مور" را ۵۰ درصد افزایش داده و به ۴.۷ میلیارد متر مکعب در سال رسانده است. داناگاز دوباره ۶۳۰ میلیون دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده و قرار است سال آینده دوباره تولید گاز "خور مور" ۵۵ درصد افزایش یابد و کردستان قادر به صادرات سالانه ۲.۵ میلیارد متر مکعب گاز خواهد بود. اقلیم کردستان در نظر دارد تا سال ۲۰۳۵ تولید گازش را به ۴۰ میلیارد متر مکعب در سال برساند.

ترکیه طی ماه‌های گذشته مذاکرات گسترده‌ای با مقامات کردستان عراق برای احداث خط لوله‌ای تا مرزهای ترکیه داشته و می‌گوید زیرساخت‌های کافی برای انتقال گاز از مرز ترکیه با کردستان به اروپا وجود دارد.

اخیرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران حملات موشکی به اربیل کردستان انجام داد و مدعی شد "مرکز راهبردی شرارت و توطئه اسرائیل" را هدف قرار داده است؛ موضوعی که هم مقامات بغداد و هم اقلیم کردستان رد کردند.

چند روز بعد معلوم شد، خانه‌ای که هدف این حمله قرار گرفته یک ویلای مجلل در وسط یک باغ بزرگ متعلق به "باز رئوف کریم برزنجی"، سرمایه‌دار مهم کُرد و مدیر شرکت نفتی "کار" است که در احداث خط لوله نفتی از کردستان به بندر جیهان ترکیه نیز مشارکت داشته است. کردستان عراق روزانه نزدیک نیم میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و بیش از ۴۲۰ هزار بشکه از طریق این خط لوله راهی بندر جیهان ترکیه و از آنجا به بازارهای جهانی می‌شود.

در پی حملات موشکی ایران به ویلای این سرمایه‌دار کردستان، مسرور بارزانی، نخست وزیر کردستان عراق ۸ فروردین در نشستی در ابوظبی گفت که ایران احتمالا به خاطر مخالفتش با انتقال گاز این منطقه به ترکیه و اروپا اقدام به پرتاب موشک به اربیل کرده است.

وی گفت اقلیم کردستان این ظرفیت را دارد که حداقل بخشی از کمبود انرژی در اروپا را جبران کند.

قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران به ترکیه حدود سه سال دیگر به اتمام می‌رسد و اقلیم کردستان یکی از گزینه‌های جدی جایگزینی گاز ایران در ترکیه است. ایران در فصول سرد سال به شدت با کسری گاز مواجه است و ژانویه امسال نیز به خاطر کسری گاز بیش از یک هفته تحویل گاز به ترکیه را متوقف کرد و این کشور مجبور شد از جمهوری آذربایجان تقاضا کند تا صادرات گازش به ترکیه را فوراً افزایش دهد.

کسری گاز ایران در زمستان، هر سال بیشتر می‌شود. زمستان امسال ایران روزانه ۲۵۰ میلیون متر مکعب کسری گاز داشت که معادل کل مصرف گاز ترکیه است.

مصرف گاز ترکیه سال گذشته حدود ۲۵ درصد افزایش یافت و به نزدیک ۶۰ میلیارد متر مکعب رسید که ۴۵ درصد آن از روسیه، ۱۶ درصد ایران، ۱۵ درصد جمهوری آذربایجان و بقیه از گاز مایع وارداتی از قطر، آمریکا، الجزایر و دیگر کشورها تامین شد.

وابستگی ۴۵ درصدی به گاز روسیه نیز یکی از مشکلات امنیت انرژی ترکیه است.

این کشور همچنین از طریق دو خط لوله مهم، سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان به همین میزان گاز روسیه را به اروپا ترانزیت می‌کند.

جمهوری آذربایجان و شرکای خارجی‌اش با سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری، فاز دوم میدان گازی شاه‌دنیز در دریای خزر را توسعه داده و یک خط لوله ۳۵۰۰ کیلومتری از این میدان تا ایتالیا احداث کرده‌اند و از اواخر سال ۲۰۲۰ صادرات گاز آذربایجان به اروپا آغاز شده است. ظرفیت انتقال این خط لوله تا سه سال آینده دو برابر خواهد شد و می‌تواند هم گاز بیشتری از جمهوری آذربایجان راهی اروپا کند و هم گاز اقلیم کردستان یا اسرائیل را به بازارهای اروپایی برساند.

همچنین حدود یک سال پیش جمهوری آذربایجان با ترکمنستان بر سر توسعه میدان گازی مشترک «دوستلوق» (دوستی) به توافق رسیدند و تنها ۸۰ کیلومتر احداث خط لوله برای اتصال این میدان به بلوک نفتی آذری-‌چراغ-‌گونشلی جمهوری آذربایجان در دریای خزر مورد نیاز خواهد بود تا گاز این میدان را از طریق زیرساخت‌های موجود به ترکیه و از آنجا به اروپا منتقل کند.

مطالب منتشر شده در صفحه "دیدگاه" الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.