مسولیت و مجازات قطع بی رویه درختان متوجه کیست؟

دار و درخت در نماد شناسی اسطوره‌ای جهان یکی از پیچیده‌ترین نمادهاست و در فرهنگ همه‌ی ملت‌های جهان و به خصوص در فرهنگ ایران قبل و بعد از اسلام و مردم منطقه کویری و کومسی استان سمنان همواره ارزشی نمادین برخوردار بوده است و در عالم خلقت درخت همواره ارتباط میان زمین و آسمان وآب های زیر زمینی ستونهای نگهدارنده زمین تعبیر شده اند و تداعی زندگی و حیات و پویایی آن را نمایان ساخته است.

به گزارش «تابناک» مراتع و محیط زیست از بنیان‌های ضروری و اولیه در طبیعت و در تولید اکسیژن و کمک به اشتغال انسانها نقش بسیار مهمی ایفا و نیاز اساسی و ضروری تداوم حیات و زندگی روی سیاره زمین و نسلهای مختلف بشری محسوب می شوند، با توجه به موارد مذکور و اهمیت اشجار وانهار ، دین مبین اسلام و قانون اساسی ایران قطع درختان را بعنوان میراث مشترک بشریت و نماد هزاره سوم منع کرده است.

لیکن آه و افسوس گویا این مهم در برخی از شهرها و توسط مسئولان آن به بوته فراموشی سپرده شده و خود خواسته نسبت به "قطع درختان" و "خشکاندن مزارع و باغها با شرب آنها از آب حوضچه های که "غیر قانونی برای پرورش ماهی" احداث شده اقدام می نمایند! 

آیا تصرف حریم و اراضی این جوی وجویبار از منظر قانون تصرف وتخریب وتغییر کاربری منابع طبیعی و اموال عمومی تلقی نمی شود؟

آیا حفر چاه و..بهره برداری مخفیانه غیر مجاز در مسیر سرچشمه این سه رودخانه از منظر اداره امور ابهای زیر زمینی جرم نیست؟

آیا کسی معترض این زمین خواران بی حیایی که قریب چند کیلومتر مسیر و حریم این رودخانه و جویبار را تصرف و اشجار آن را قطع کرده اند، نباید بشود؟

واقعا مبارزه با این قاتلان و غاصبان درخت و آب و منابع طبیعی و سفره زیر زمینی و اعلام جرم بر علیه مباشرین و مسببین آن متوجه دادستان ها به عنوان مرجع تعقیب و پیگیری جرائم نیست؟

بحمدالله درخت در نماد شناسی اسطوره‌ای جهان یکی از پیچیده‌ترین نمادهاست و در فرهنگ همه‌ی ملت‌های جهان و به خصوص در فرهنگ ایران قبل و بعد از اسلام همواره سنت مردم منطقه ارزشی نمادین داشته است و در عالم خلقت درخت همواره ارتباط میان زمین و آسمان تعبیر شده و تداعی زندگی و حیات و پویایی آن را نمایان ساخته است درختان از بنیان‌های ضروری و اولیه در طبیعت هستند. آنها در تولید اکسیژن نقش بسیار مهمی ایفا می کنند که نیاز اساسی و ضروری تداوم حیات و زندگی روی سیاره زمین محسوب می شود، با توجه به موارد مذکور و اهمیت درختان، دین مبین اسلام قطع درختان را منع کرده است. در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز در قوانین متعدد به این موضوع توجه شده است.

یکی از قوانینی که این اقدام را جرم تلقی کرده است.

یک) قانون حفاظت و بهره‌بردارى از جنگلها و مراتع:

ماده ۴۲ (اصلاحى ۱۳۴۸/۱/۲۰) که مطابق آن "بريدن و ريشه‌كن كردن و سوزانيدن نهال و درخت و تهيه چوب و هيزم و ذغال از منابع ملى و توده‌هاى جنگلى بدون اخذ پروانه از وزارت منابع طبيعى ممنوع است. مرتكب در مورد بريدن و ريشه‌كن كردن و سوزانيدن هر اصله نهال به پرداخت جريمه نقدى از ۲۰ تا ۵۰ ريال و در مورد بريدن و ريشه‌كن كردن درخت و تهيه چوب و هيزم و ذغال به حبس تأديبى از ۱۱ روز تا ۶ ماه و پرداخت جريمه نقدى از يكصد تا يكهزار ريال نسبت به هر اصله درخت يا هر متر مكعب هيزم يا ذغال محكوم مى‌شود. در تمام موارد عين مال نيز ضبط و به ترتيب مقرر در ماده (۲۸) اين قانون عمل خواهد شد."

دوم) كتاب پنجم‌قانون مجازات اسلامى (تعزيرات و مجازاتهاى بازدارنده):ماده ۶۸۶ که به صراحت این مهره "هركس درختان موضوع ماده يك قانون گسترش فضاى سبز را عالما عامدا و بر خلاف قانون مذكور قطع يا موجبات از بين رفتن آنها را فراهم آورد علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزيرى از شش ماه تا سه سال و يا جزاى نقدى از سه ميليون تا هجده ميليون ريال محكوم خواهد شد.

سوم) فصل بيست و ششم‌هتك حرمت منازل و املاك غير موضوع ماده ۶۹۰ همان قانون دائر بر اینکه "هركس به وسيله صحنه‌سازى از قبيل پى‌كنى، ديواركشى، تغيير حد فاصل، امحاى مرز، كرت‌بندى، نهركشى، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به «تهيه آثار تصرف در اراضى مزروعى اعم از كشت شده يا در آيش زراعى، جنگلها و مراتع ملى شده، كوهستانها، باغها، قلمستانها، منابع آب، چشمه‌سارها، انهار طبيعى و پاركهاى ملى، تأسيسات كشاورزى و دامدارى و دامپرورى و كشت و صنعت و اراضى موات و باير و ساير اراضى و املاك متعلق به دولت يا شركتهاى وابسته به دولت يا شهرداريها يا اوقاف و همچنين اراضى و املاك و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقيه كه براى مصارف عام المنفعه اختصاص يافته يا اشخاص حقيقى يا حقوقى به منظور تصرف يا ذى‌حق معرفى كردن خود يا ديگرى، مبادرت نمايد يا بدون اجازه سازمان حفاظت محيط زيست يا مراجع ذى صلاح ديگر مبادرت به عملياتى نمايد كه موجب تخريب محيط زيست و منابع طبيعى گردد يا اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانى يا ايجاد مزاحمت يا ممانعت از «حق در موارد مذكور نمايد به مجازات يك ماه تا يك سال حبس محكوم مى‌شود.دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانى يا رفع مزاحمت يا ممانعت از حقّ يا اعاده وضع به حال سابق نمايد.

تبصره ۱ - رسيدگى به جرائم فوق الذكر خارج از نوبت به عمل مى‌آيد و مقام قضائى با تنظيم صورتمجلس دستور متوقف ماندن عمليات متجاوز را تا صدور حكم قطعى خواهد داد.
«تبصره ۲ - در صورتى كه تعداد متهمان سه نفر يا بيشتر باشد و قرائن قوى بر ارتكاب جرم موجود باشد قرار بازداشت صادرخواهد شد، مدعى مى‌تواند تقاضاى خلع يد و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بنمايد."

چهارم) مواد۶۸۴و ۶۸۵و ۶۸۶ مربوط به قانون مجازات اسلامی و قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهرهااست که مجازات حبس از شش ماه تا سه سال و شلاق تا ۷۴ برای مباشرین آن پیش بینی نموده.صرفنظر از قانون مجازات اسلامی قوانین و مقررات مربوط به شهر و شهرداری

پنچم )مطابق ماده ۱ و۶ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها با کسانی که اقدام به قطع غیرقانونی درختان کنند برخورد قانونی می شود . ماده ۱ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها می گوید؛ به منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان، قطع هر نوع درخت و یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میادین، بزرگراه ها و پارک ها، بوستان ها، باغات و نیز محل هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوطه ممنوع است. قوانین، مقررات و آرای صادره درباره قطع درختان، نکاتی را در این باره مطرح می کنند که آگاهی از آنها خالی از فایده نخواهد بود. قانون، قطع درختان در معابر، بزرگراه ها، پارک ها و باغ ها را بدون اجازه شهرداری ها ممنوع کرده است. به طور کلی شاید بتوان گفت قطع درختان در مکان های عمومی شهرها و املاک خصوصی که درخت در آنها وجود دارد، ممنوع است.

در مقام نتیجه باید گفت:

با عنایت به اینکه قطع درخت و تصرف حریم جوی و جویبار و رودخانه مطابق قانون جرم محسوب شده و قانونگذار با كسانی كه اقدام به قطع درختان و غصب و تصرف اراضی حریم نمایند. با توجه به اهمیت و تاثیر آب سالم درختان در اقلیم خاص مناطق کویری برای متخلفین فوق مجازات سنگینی لحاظ نموده است.‌لازم است مقامات مسئول قانونی بر علیه افراد و مقامات ناقض قانون در تخریب محیط زیست و قطع درختان و ..اقدام نمایند.دادستان شهرستان بعنوان مدعی العموم با مقامات و مسئولانی که در این زمینه به هر صورت وتحت هر عنوان مماشات نموده اند شدیدا برخورد نماید. ادارات منابع طبیعی و ابهای زیر زمینی و....امثالهم از به خواب زدگی و خرگوشی خویش بیدار و از تخریب بیشتر عرصه منابع طبیعی منطقه جلوگیری نمایند.

کارشناسان اداره جهاد کشاورزی ضمن بررسی از پرورش غیرقانونی ماهی و تبدیل آب شیرین به شور و خسارات وارده از محل سموم و داروهای شیمیایی این ماهیان به مزارع وباغات پایبن دست آن جلوگیری نموده واز طرق حقوقی و کیفری نسبت به طرح دعوی و برچیدن و جمع آوری حوضچه ها و تخریب بناهای غیر قانونی آن وواعاده وضع به حال سابق اقدام نمایند. تا دیر نشده ادامه این وضع و خشک صدن بیشتر درختان ومزارع تبدیل به شورشها و ...انعکاس ان خدمت مقامات عالیه نظام و روسای قوای قضاییه و مجریه و ...نشود.

دکتر حمیدرضا آقابابائیان / وکیل پایه یک دادگستری