هرچه قربانیان بیشتری دست به افشاگری بزنند، باقی می‌فهمند که تنها نیستند

دوازدهم فروردین امسال شماری از سینماگران زن در اعتراض به آن‌چه «رواج خشونت و آزار جنسی در سینمای ایران» خواندند، بیانیه‌ای منتشر کردند که واکنش‌های گسترده‌ای به همراه داشت؛ رضا کیانیان حمایت کرد، کاظم غریب‌آبادی معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران گفت: «عرصه هنر باید به دور از هرگونه آسیب باشد» و خانه سینما و انجمن بازیگران سینمای ایران با صدور بیانیه‌های جداگانه‌ «هر گونه خشونت احتمالی به ویژه خشونت جنسی در شیوه‌های گوناگون آن در فرآیند فعالیت‌های هنری- فرهنگی» را محکوم کردند. 

در بیانیه زنان سینماگر معترض آمده بود: «هرگونه خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی در محیط کار از نظر ما محکوم است و برای توقف آن خواستار عواقب قانونی جدی برای متخلفین هستیم.»

افشاگری این هنرمندان برجسته و شناخته شده، یادآور جنبش من_هم (me too) است که از سال ۲۰۱۷ به راه افتاد و بسیاری از مردان شناخته شده و صاحب قدرت را رسوا کرد. از همین رو در ادامه تاریخچه و ثمرات این جنبش را مرور می‌کنیم.

«من_هم»؛ صدای قربانیان خاموش 

در سال ۲۰۰۶ تارانا برک که دهه‌ها شنونده درد و دل سیاهپوستان و دیگر اقلیت‌ها بود، برای اولین بار عبارت من_هم را در شبکه اجتماعی myspace به اشتراک گذاشت. او در نوشتن این عبارت از دختر ۱۳ ساله‌ای الهام گرفت که تجربه خود از یک تعرض جنسی را با او در میان گذاشته بود. برک می‌خواست از این طریق راهی باز کند تا قربانیان خشونت جنسی بتوانند داستان خود را با دیگران در میان گذاشته و با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.

با گذشت یازده سال از آن ماجرا و پس از آن که چند اتهام جنسی علیه هاروی واینستاین، تهیه‌کننده سابق آمریکایی، مطرح شد، آلیسا میلانوی بازیگر توییتی زد که در آن از زنان قربانی آزار و سواستفاده جنسی خواسته بود عبارت من_هم را برایش کامنت بگذارند. او صبح روز بعد با ۵۵ هزار کامنت روبه‌رو و هشتگ من_هم پرتکرارترین هشتگ توییتر شد. در فاصله‌ای کوتاه موج این جنبش به سراسر جهان رسید و هشتگ آن توسط کاربران ۸۵ کشور مورداستفاده قرار گرفت.

جنبشی که هالیوود را تکان داد

لیدی گاگا، رز مک گوان، ویولا دیویس، سوفیا بوش، ایوان ریچل وود، اوما تورمن و جنیفر لارنس از جمله سلبریتی‌هایی بودند که به این جنبش پیوستند و با استفاده از هشتگ من_هم درباره فرهنگ تجاوز در صنعت هالیوود دست به افشاگری زدند.

جنبش من_هم در هالیوود بازتاب گسترده‌ای داشت و حرفه بسیاری از بازیگران و سینماگران بزرگ و شناخته‌شده را تحت‌الشعاع قرار داد. از جمله این چهره‌ها می‌توان به کوین اسپیسی، جیمز فرانکو، داستین هافمن، برت رتنر، جیمز توپاک، جرمی پیون و مورگان فریمن اشاره کرد.

کوین اسپیسی پس از آن که توسط بیش از ۳۰ نفر به سوءاستفاده جنسی متهم شد، از سریال پرطرفدار «خانه پوشالی» (House of Cards) اخراج و مقرر شد به استودیو سازنده این سریال ۳۱ میلیون دلار غرامت پرداخت کند. این ستاره هالیوودی همچنین در فیلم «تمام پول‌های دنیا» با کریستوفر پلامر جایگزین شد و تا چهار سال جلوی هیچ دوربینی نرفت. 

جیمز فرانکو نیز که از طرف چهار نفر از هنرجویان کلاس بازیگری خود به تعرض جنسی متهم شده بود، در نهایت به پرداخت ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار غرامت تن داد. حرفه بازیگری این ستاره هالیوودی تحت‌الشعاع این اتهامات قرار گرفت تا جایی که ست روگان که در چند فیلم و سریال با او همبازی بود در یک مصاحبه اعلام کرد به دلیل اتهامات وارد شده به جیمز فرانکو دیگر قصد ندارد با او همکاری کند. 

داستین هافمن که دو جایزه اسکار در کارنامه دارد، در سال ۲۰۱۷ از طرف ۷ زن به آزار و اذیت و تعرض جنسی متهم شد و عمق فاجعه آن‌جا بود که یکی از این قربانیان در زمان تعرض تنها ۱۷ سال سن داشت و به سن قانونی نرسیده بود. بازیگر «مرد بارانی» پس از این اتهامات مجبور به عذرخواهی شد و تا سه سال از صحنه بازیگری دور ماند. 

ثمرات جنبش ضد تعرض جنسی؛ از پرداخت غرامت به قربانیان تا تصویب قوانین حمایتی

پس از آن که اتهامات علیه هاروی واینستاین موج و جنبش من_هم را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت، تهیه‌کنندگان هالیوودی بیش از قبل به استخدام فیلمنامه‌نویسان زن روی آوردند.

این جنبش همچنین باعث شد بیشتر مردان رفتار بهتری با همکاران زن خود داشته باشند و از ترس رسوایی هم که شده حد و مرز خود را بدانند.

از زمان آغاز جنبش من_هم، افراد بیشتری درباره آزار جنسی دست به افشاگری می‌زنند و کمپانی‌های بیشتری برای جلوگیری از این دست اتفاقات تدبیر و چاره‌اندیشی می‌کنند.

در ادامه به دیگر ثمرات این جنبش اشاره می‌کنیم:

ممنوعیت انعقاد «پیمان عدم افشا» توسط ایالات مختلف

یکی از مشکلات سیستماتیکی که با افشای سواستفاده‌های هاروی واینستاین و دیگر مردان قدرتمند به چشم آمد، رواج پیمان عدم افشا بود.

برای نمونه، زلدا پرکینز، دستیار سابق واینستاین، توافق‌نامه‌ای امضا کرده بود که به موجب آن نمی‌توانست درباره سواستفاده‌های صاحب کارش حتی به اعضای خانواده‌اش چیزی بگوید. این قرارداد باعث شد پرکینز ۲۰ سال در این باره سکوت کند.

توافق‌نامه‌های این چنینی به افراد ثروتمند و بانفوذ اجازه می‌داد سکوت دیگران را بخرند تا کسی از سواستفاده های جنسی آن‌ها مطلع نشود اما با جلب توجهات به جنبش من هم، ایالت‌هایی چون کالیفرنیا، نیویورک و نیوجرسی استفاده از پیمان‌نامه‌های منع افشا را در موارد تعرض و آزار جنسی ممنوع کردند.

محافظت از طیف گسترده‌تری از کارکنان

قانون فدرال آزار جنسی و بیشتر قوانین ایالتی در آمریکا، تنها در مورد کارکنان رسمی اجرا می‌شوند و پیمانکاران مستقل را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. این بدان معناست که نیروهایی که قرارداد رسمی ندارند از بازیگران گرفته تا آرایشگرها و رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، در صورت آزار و اذیت جنسی در محیط کار از حمایت حقوقی برخوردار نخواهند بود. این در مورد افرادی که برای کارفرمایانی با کمتر از ۱۵ کارمند کار می‌کنند نیز مصداق دارد.

با گسترش جنبش من_هم، این شرایط در بعضی نقاط شروع به تغییر کرد. نیویورک در سال ۲۰۱۸ قانون آزار جنسی خود را به پیمانکاران مستقل تعمیم و در سال ۲۰۱۹ حمایت‌ها را برای نیروهای خدماتی که در منازل کار می‌کنند، افزایش داد.

ایالت کالیفرنیا نیز در سال ۲۰۱۸ قانون خود در این باره را اصلاح کرد تا طیف گسترده‌تری از روابط تجاری از جمله رابطه با تهیه‌کنندگان را دربرگیرد.

کمک مالی به قربانیانی که در جست‌وجوی عدالتند

شکایت علیه آزار جنسی برای بسیاری از قربانیان فرآیندی گران است. به همین علت گروه دیگر بس است (Time's Up) متشکل از زنان هالیوودی مخالف آزار جنسی یک صندوق تشکیل داد تا این کار را برای قربانیان، به ویژه آن‌ها که کم‌درآمد هستند، ممکن کند. این صندوق از زمان تاسیس خود از ژانویه سال ۲۰۱۸ تاکنون بیش از ۲۴ میلیون دلار جمع کرده و دست ۳ هزار و ۶۷۷ نفر را در دست دادستان‌ها گذاشته تا علیه متجاوزان شکایت کنند.

پرداخت غرامت به بعضی از قربانیان

محاکمه لری نصار، پزشک تیم ژیمناستیک آمریکا، به یکی از اتفاقات مهم دوران جنبش من_هم تبدیل شده است. نصار در نهایت به دلیل سواستفاده جنسی از بیش از ۱۰۰ دختر  ژیمناست به تحمل ۴۰ تا ۱۷۵ سال حبس محکوم شد. در جریان دادگاه او، ۱۶۳ نفر شهادت‌هایی تاثیرگذار و تکان‌دهنده درباره تاثیری که این سواستفاده‌ها بر آن‌ها و خانواده‌شان داشت، ارائه دادند.

نصار تنها کسی نبود که گرفتار این پرونده شد. مقامات دانشگاه میشیگان که نصار در آن پزشک ورزشی بود، نیز به نادیده گرفتن و عدم توجه به گزارشات قربانیان متهم شدند. پس از مذاکرات خصوصی با وکلای بیش از ۳۰۰ نفر، قرار شد این دانشگاه یک غرامت ۵۰۰ میلیون دلاری بپردازد. این بزرگترین غرامتی بود که تا آن زمان در پاسخ به پرونده تعرض جنسی توسط یک دانشگاه پرداخت می‌شد. به این ترتیب به هرکدام از قربانیان بین ۲۵۰ هزار تا ۲ میلیون و پانصد هزار دلار تعلق گرفت.

اگرچه مورد دانشگاه میشیگان یکی از موارد قابل توجه در حوزه پرداخت غرامت به قربانیان تعرض جنسی است اما به طور کلی پرداخت این نوع از غرامت‌ها در دوران جنبش من_هم افزایش یافت.

تغییر دید مردم جهان به پدیده آزار و اذیت جنسی

یکی از بزرگترین ثمرات جنبش من_هم این بود که به مردم جهان نشان داد آزار، تعرض و سوءاستفاده جنسی تا چه اندازه شایع است. هرچه قربانیان بیشتری دست به افشاگری زدند، بقیه فهمیدند که تنها نیستند و افرادی که تا قبل از آن حتی به این معضل فکر هم نکرده بودند به یکباره چشمشان به روی آن باز شد و در این باره آگاه شدند.

۲۵۹۲۴۵