«خالد نبی» قربانی گردشگری بی‌ضابطه/ میراث فرهنگی گلستان خواب است

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- اعظم محبی: بعد از دو سال از شیوع کرونا و رکود صنعت گردشگری، در تعطیلات نوروز امسال تفرجگاه‌ها و مناطق دیدنی کشور به روی علاقه مندان و گردشگران گشوده شد.

جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و مذهبی گلستان هم در تعطیلات نوروز شاهد ورود خیل عظیمی از گردشگران بود که از نقاط مختلف کشور برای بازدید آمده بودند.

یکی از مناطق مذهبی تاریخی گلستان مجموعه زیارتی خالد نبی (ع) در شهرستان کلاله بود که در روزهای انتهای تعطیلات رکورد ورود گردشگر را شکست.

زیارتگاه خالدنبی و قبرستان تاریخی، در فاصله ۶ کیلومتری روستای گچی سو در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و براساس شواهد سطحی باستان شناختی، این محوطه تاریخی مربوط به قرون اول و میانی دوره اسلامی است.

این مجموعه تاریخی آبان ماه ۱۳۹۴ با عنوان «محوطه باستان شناختی خالد نبی» در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

وجود گورستان بزرگ با حدود ۶۰۰ سنگ قبر استوانه‌ای که ارتفاع بعضی از آن‌ها به بیش از دو متر می‌رسد و تپه ماهورهای گوگجه داغ، این مجموعه تاریخی را به «سرزمین عجایب ایران» تبدیل کرده است.

بقعه خالد نبی، بقعه‌های عالم بابا و چوپان عطا، دره‌ای به نام پنج شیر، رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آن‌ها به مراتب کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است، گورستان، سنگ مزارهای ایستاده و منحصربه‌فرد، مناظر باستانی و طبیعت بکر اطراف محوطه ۱۲ هکتاری خالد نبی، تنها بخشی از جاذبه‌های این مجموعه تاریخی است.

ترافیک سنگین در سرزمین عجایب ایران

در روزهای پایانی تعطیلات نوروزی امسال با استقبال گردشگران، شاهد ترافیک سنگین در مسیر منتهی به خالدنبی بودیم به گونه‌ای که تا هشت الی ۱۰ کیلومتری آن مسیر بسته و ورود به خالدنبی هم سخت شده بود.

با آنکه دو سالی از شیوع کرونا می‌گذشت و طی این مدت متولیان می‌توانستند برنامه ریزی بهتری برای ساماندهی ترافیک منطقه و مجموعه گردشگری خالد نبی و قبرستان داشته باشند اما شاهد این بودیم که بسیاری از مردم از وضعیت موجود ناراضی بوده و هرج و مرج و بی برنامگی در این منطقه هم به اوج خود رسیده بود.

به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی، تاریخی و مذهبی مدیریت منطقه گردشگری خالد نبی بر عهده هیئت امنا است.

در قسمت بقعه متبرکه خالد نبی (ع) متولی اوقاف بوده و در قسمت قبرستان تاریخی، میراث فرهنگی مسئولیت حفاظت را بر عهده دارد.

جاده دسترسی ناایمن، کمبود فضای پارکینگ و سیاست دوگانه و برخورد سلیقه‌ای برای ورود خودروها به پارکینگ بالا و بی توجهی به آثار برجای مانده در قبرستان از جمله مواردی بوده که در سایه توسعه بی ضابطه گردشگری این منطقه گم شده است.

اما در بخش قبرستان هیچ مأموری برای حفاظت از آثار تاریخی وجود نداشت و گویی این میراث چند هزار ساله متولی ندارد و شاهد برخی اقدامات منجر به آسیب این میراث بودیم.

ورود ۱۴۷ هزار گردشگر به خالدنبی

رئیس اوقاف و امور خیریه شهرستان کلاله در خصوص نحوه مدیریت و میزان ورود زائر و گردشگر به مجموعه خالدنبی، به خبرنگار مهر گفت: از ۲۸ اسفند ۱۴۰۰ تا ۱۴ فروردین امسال ۱۴۷ هزار زائر و گردشگر از مجموعه زیارتی خالدنبی بازدید کردند.

حسینعلی ساسانی افزود: طی این مدت، ۵۰ هزار اسکان موقت و هزار اسکان ثابت داشتیم.

بیشتر مشکلات و کاستی‌ها در بخش قبرستان تاریخی بوده که تحت مدیریت میراث فرهنگی است وی بیان کرد: در این مجموعه ۲۶ اتاق برای بیتوته شبانه، بازارچه سنتی (۱۴ غرفه) برای فروش صنایع دستی و تولیدات روستاییان و محصولاتی مانند شیر، کشک محلی و غیره تعبیه شده است.

ساسانی با بیان اینکه در این فضا ۱۸ چشمه سرویس بهداشتی وجود دارد، عنوان کرد: سه قسمت برای پارکینگ، شامل پارکینگ ابتدای ورودی، ۲۰۰ متر بالاتر از ورودی و همچنین ۲۰۰ متر قبل از ورودی اصلی بقعه خالدنبی به ظرفیت ۶۰۰ دستگاه موتورسیکلت و هزار خودرو، در نظر گرفته شده است.

وی عنوان کرد: به طور میانگین در روزهای ابتدایی سال حدود پنج الی ۶ هزار گردشگر وارد منطقه شده و از هفتم فروردین با مساعد شدن شرایط آب و هوایی تعداد گردشگران به ۱۰ الی ۱۵ هزار نفر رسید و روز ۱۲ فروردین رکورد شکسته شد و شاهد حضور ۳۵ هزار گردشگر بودیم.

برای توسعه پارکینگ قول مساعد داده شده است

ساسانی با اشاره به محدودیت‌های جاده دسترسی مانند راه روستایی (گچی سوی بالا و پایین و آقچی بزرگ و کوچک) و جاده فاقد شانه خاکی، گفت: ترافیک در روزهای آخر تعطیلات بسیار بالا بود.

وی با بیان اینکه توسعه پارکینگ به دلیل میراث فرهنگی بودن فضا ممکن نیست، اضافه کرد: فرماندار قول‌های مساعدی برای احداث پارکینگ با ظرفیت هزار خودرو در ابتدای ورودی داده که امیدواریم در سال بعد اجرا شود.

ساسانی همچنین از در نظر گرفتن یک ورودی مشخص برای ورود گردشگران خبرداد و گفت: با نصب دوربین و رصد و کنترل، امنیت و نظارت منطقه بیشتر خواهد شد که این موارد در دستور کار است.

وی بیان کرد: ۱۶ خادم در بقعه متبرکه حضور داشته و از نیروهای بسیج و خادمان افتخاری هم برای کنترل حجاب استفاده می‌کنیم.

ساسانی افزود: بیشتر مشکلات و کاستی‌ها در بخش قبرستان تاریخی است که آن محدوده تحت نظارت میراث فرهنگی است و ما هم برخی بدحجابی‌هایی را در ستاد امر به معروف شهرستان مطرح کرده‌ایم.

وی همچنین از استقرار نیروی انتظامی در منطقه هم خبرداد و گفت: پارکینگ بالا، مربوط به افراد ناتوان و سالخورده است که توانایی پیاده‌روی را ندارند و حدود ۳۰۰ خودرو ظرفیت دارد.

سرپرست میراث فرهنگی گلستان حاضر به پاسخگویی نشد

برای اطلاع از وظایف میراث فرهنگی گلستان با سرپرست این اداره کل تماس گرفتیم که وی حاضر به پاسخگویی نشد اما رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کلاله در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: مدیریت محوطه باستان شناختی خالد نبی به دلیل فضای زیارتگاهی و گردشگری به هیئت امنا واگذار شده است.

محمدعلی سرگزی افزود: به دلیل تپه ماهوری بودند و فضای منابع طبیعی و میراثی برای توسعه پارکینگ در آنجا محدودیت وجود دارد.

وی گفت: از ظرفیت موجود برای استقرار خودروها استفاده شده و هم اکنون هزار خودرو گنجایش دارد.

سرگزی بیان کرد: امسال ورود گردشگر به منطقه مخصوصاً در روزهای پایانی عید بسیار بالا بود و از هشت الی ۱۰ کیلومتری مسیر، جاده بسته می‌شد.

وی توضیح داد: ورود خودروها به پارکینگ بالادست برای مدیریت ترافیک بود و مینی‌بوس گردشگران را به بالا برده و آنجا پیاده می‌شدند.

یگان حفاظت غایب بود

سرگزی توضیح داد: طبق تفاهم نامه، حفاظت از قبرستان تاریخی به هیئت امنا واگذار شده که آنها یک نیرو می‌گمارند که کافی نیست.

طبق گفته وی هیئت امنا متشکل از ۱۰ نفر بوده و از اعضای شورای روستاهای اطراف تشکیل شده است.

سرگزی بیان کرد: مقرر شده بود در این هیئت، نمایندگانی از میراث فرهنگی و بخشداری هم حضور داشته باشند که فعلاً اتفاق نیفتاده است.

وی گفت: همه ساله یگان حفاظت میراث در خالدنبی مستقر می‌شد که امسال کوتاهی کرده و حضور نداشتند.

سرگزی اضافه کرد: با توجه به اینکه تا اواخر اردیبهشت گردشگر وارد خالدنبی می‌شود به نیروهای یگان حفاظت میراث اعلام شده که تا آن زمان در آنجا مستقر شوند.

هر چند تعطیلات نوروزی به اتمام رسیده و مسافران گردشگران با همه تنگناها از دیدنی‌های منطقه گردشگری خالدنبی استفاده کردند اما متولیان گردشگری، اوقاف و هیئت امنا باید با همگرایی واقعی و پرهیز از اقدامات جزیره‌ای مقدمات میزبانی مطلوب‌تری را برای گردشگران فراهم کنند.