دانشمندان از پای یک دایناسور که علیرغم گذشت ده‌ها میلیون سال به طور شگفت‌انگیزی محفوظ مانده رونمایی کرده‌اند.

این پا، که پوست آن هنوز پیداست، یک نمونه از رشته اکتشافات قابل توجه در محوطه فسیل‌های تانیس در ایالت داکوتای شمالی آمریکاست.

اما آنچه که باعث حیرت شده نه فقط شرایط فوق‌العاده سالم فسیل‌ها، بلکه آنچیزی است که این نمونه‌ها ظاهرا نمایانگر آن هستند.

ادعا می شود که موجودات کشف شده در تانیس در همان روزی کشته و مدفون شدند که یک سیارک عظیم به زمین اصابت کرد.

روزی که ۶۶ میلیون سال پیش دوران جولان دایناسورها در زمین به سرآمد و عصر ظهور پستانداران آغاز شد.

بقایای فسیلی خیلی کمی از دایناسورها حتی از چند هزار سال آخر قبل از آن برخورد وجود دارد. کشف نمونه‌ای از آن روز آخرالزمانی یک رویداد خارق‌العاده است.

بی‌بی‌سی سه سال در تانیس مشغول فیلمبرداری برای مستندی بوده که روز ۱۵ آوریل با صدای دیوید اتنبورو پخش خواهد شد.

علاوه بر این پا، فسیل ماهی‌هایی کشف شده که ذرات حاصل از آن برخورد را استنشاق کرده‌اند.

فسیل لاک پشتی را می‌بینیم که یک چوب مثل سیخ در بدن او فرورفته است؛ بقایای پستانداران کوچک و دالان‌هایی که در زمین حفر کرده بودند؛ پوست یک ترسراتوپس شاخدار؛ جنین یک پتروسور پرنده در داخل تخم؛ و آنچه به نظر می‌رسد قطعه ای از خود سیارکی باشد که به زمین برخورد کرد.

رابرت دی‌پالما، دانشجوی مقطع دکترا از دانشگاه منچستر بریتانیا، که حفاری در تانیس را هدایت کرده می گوید: "چنان جزئیات زیادی در این محوطه هست که لحظه به لحظه آن حادثه را بازگو می کند، تقریبا مثل این است که آن را در سینما ببینیم. با نگاه کردن به ستون صخره‌ها، و فسیل‌های این محل، روز حادثه در برابر چشمان ما پدیدار می‌شود."

این نظریه که یک تکه سنگ تقریبا ۱۲ کیلومتری به سیاره ما برخورد کرد و عامل آخرین انقراض انبوه بود مقبولیت گسترده دارد.

محل برخورد در خلیج مکزیک در شبه جزیره یوکاتان شناسایی شده است. محوطه تانیس سه هزار کیلومتر از محل برخورد فاصله دارد، اما انرژی حاصل از برخورد چنان زیاد بود که در سطح وسیع خرابی به بار آورد.

سایت داکوتای شمالی ملغمه‌ای از فسیل‌هاست.

بقایای حیوانات و گیاهان ظاهرا با امواج رودی که لرزش زمین به راه انداخت با هم قل خورده‌اند تا در تلی از رسوبات آرام بگیرند. ارگانیسم‌های آبزی با موجودات ساکن خشکی مخلوط شده‌اند.

ماهیان خاویاری و پارویی در این مجموعه در هم تنیده نقش کیلدی دارند. ذرات کوچکی به آبشش آنها چسبیده است. اینها اجرام کروی از جنس سنگ مذاب هستند که از محل برخورد پرتاب شده و در اطراف سیاره سقوط کرده‌اند. با ریختن این ذرات به رودخانه ماهی‌ها آن را استنشاق کردند.

ارتباط این اجرام کروی از نظر شیمیایی و همچنین با تاریخ گذاری رادیومتریک به محل برخورد در مکزیک گره زده شده، و در دو ذره استخراج شده از صمغ فسیل درختان ناسرگی‌های ریزی دیده می‌شود که نشان دهنده سرمنشأ فرازمینی آن است.

پروفسور فیل منینگ، سرپرست دکترای آقای دی‌پالما در منچستر، می‌گوید: "وقتی متوجه شدیم که درون این اجرام کروی، ناسرگی‌های کوچک وجود دارد، آن‌ها را در آزمایشگاه سینکروترون پرتو ایکس واقع در نزدیکی آکسفورد تجزیه و تحلیل شیمیایی کردیم."

"ما توانستیم با تجزیه و ترکیب مواد آن را شناسایی کنیم. همه شواهد، همه داده های شیمیایی، در این مطالعه قویا حاکیست که تکه‌ای از آن سیارک جلو چشم ماست؛ سیارکی که کار دایناسورها را تمام کرد."

وجود محوطه تانیس و ادعاهای مربوط به آن، اولین بار در سال ۲۰۱۹ در مجله نیویورکر منتشر شد. این موضوع باعث خشم در آن زمان شد.

در دنیای علم معمولا الزامی است که اکتشافات جدید ابتدا در یک مجله علمی منتشر شود. تاکنون چند مقاله که سایر محققان آنها را بازبینی کرده‌اند متشر شده است، و تیم حفاری همانطور که فرآیند پرزحمت استخراج، آماده‌سازی و توصیف فسیل‌ها را جلو می برد، وعده‌ مقالات خیلی بیشتری را می‌دهد.

بی‌بی‌سی برای ساخت برنامه تلویزیونی خود از مشاورانی که در این مطالعه حضور ندارند برای بررسی تعدادی از یافته‌ها دعوت کرد.

پروفسور پال بارِت از موزه تاریخ طبیعی لندن فسیل پای دایناسور را بررسی کرد. او متخصص دایناسورهای اورنیتیشی (عمدتا گیاهخوار) است.

او می‌گوید: "این یک تسیلوسور است. از گروهی است که ما هیچ رکوردی از ظاهر پوست آن نداشتیم، و به وضوح نشان می دهد که این حیوانات مانند مارمولک‌ها خیلی پوسته پوسته بودند. آنها مانند هم‌عصران گوشتخوار خود پر نداشتند."

"این مثل حیوانی است که پایش خیلی سریع کنده شده. روی پا هیچ اثری از بیماری دیده نمی شود، هیچ اثری از پارگی پا مثل جای گاز گرفتگی یا کنده شدن تکه هایی از آن وجود ندارد."

"بنابراین واقع بیناترین نظریه این است که این حیوان به طور آنی کشته شده است."

سوال اصلی این است که آیا این دایناسور واقعا در همان روز برخورد سیارک و در اثر تلاطم ناشی از آن مرده است. تیم تانیس با توجه به موقعیت پا در رسوبات محل حفاری، فکر می‌کند که به احتمال زیاد چنین بوده.

اگر اینطور باشد، کشف بزرگی خواهد بود.

اما پروفسور استیو بوسات از دانشگاه ادینبورو می‌گوید که او هنوز تا حدودی به این نتیجه‌گیری مشکوک است.

او یکی دیگر از مشاوران بی‌بی‌سی در این مطالعه است. او می‌خواهد استدلال‌های ارائه‌شده در مقالات بیشتری را ببیند. او مایل است برخی از دیرین‌شناسان با تخصص‌های بسیار خاص به سایت بروند تا ارزیابی مستقل خود را ارائه دهند.

پروفسور بوسات می‌گوید برای مثال این احتمال هست که حیواناتی که قبل از برخورد مرده‌اند، در اثر تلاطم ناشی از آن حادثه جابجا و سپس به گونه‌ای دفن شده‌اند که مرگ آنها همزمان به نظر برسد.

"آن ماهی‌هایی که در آبشش اجرام کروی دارند، مسلما در اثر برخورد سیارک مرده اند. اما برای برخی از ادعاهای دیگر - می‌توانم بگویم که شواهد جسته گریخته زیادی برای آنها هست که هنوز توسط هیات داوران تایید نشده."

مستند "دایناسورها: روز آخر با سِر دیوید اتنبورو" ساعت ۱۸:۳۰ روز ۱۵ آوریل به وقت بریتانیا از کانال یک بی‌بی‌سی پخش خواهد شد.

نسخه ای از آن هم برای شبکه پی‌بی‌اس آمریکا ساخته شده که بعدا پخش می شود.

دانشمندان از پای یک دایناسور که علیرغم گذشت ده‌ها میلیون سال به طور شگفت‌انگیزی محفوظ مانده رونمایی کرده‌اند.

این پا، که پوست آن هنوز پیداست، یک نمونه از رشته اکتشافات قابل توجه در محوطه فسیل‌های تانیس در ایالت داکوتای شمالی آمریکاست.

اما آنچه که باعث حیرت شده نه فقط شرایط فوق‌العاده سالم فسیل‌ها، بلکه آنچیزی است که این نمونه‌ها ظاهرا نمایانگر آن هستند.

ادعا می شود که موجودات کشف شده در تانیس در همان روزی کشته و مدفون شدند که یک سیارک عظیم به زمین اصابت کرد.

روزی که ۶۶ میلیون سال پیش دوران جولان دایناسورها در زمین به سرآمد و عصر ظهور پستانداران آغاز شد.

بقایای فسیلی خیلی کمی از دایناسورها حتی از چند هزار سال آخر قبل از آن برخورد وجود دارد. کشف نمونه‌ای از آن روز آخرالزمانی یک رویداد خارق‌العاده است.

بی‌بی‌سی سه سال در تانیس مشغول فیلمبرداری برای مستندی بوده که روز ۱۵ آوریل با صدای دیوید اتنبورو پخش خواهد شد.

علاوه بر این پا، فسیل ماهی‌هایی کشف شده که ذرات حاصل از آن برخورد را استنشاق کرده‌اند.

فسیل لاک پشتی را می‌بینیم که یک چوب مثل سیخ در بدن او فرورفته است؛ بقایای پستانداران کوچک و دالان‌هایی که در زمین حفر کرده بودند؛ پوست یک ترسراتوپس شاخدار؛ جنین یک پتروسور پرنده در داخل تخم؛ و آنچه به نظر می‌رسد قطعه ای از خود سیارکی باشد که به زمین برخورد کرد.

رابرت دی‌پالما، دانشجوی مقطع دکترا از دانشگاه منچستر بریتانیا، که حفاری در تانیس را هدایت کرده می گوید: "چنان جزئیات زیادی در این محوطه هست که لحظه به لحظه آن حادثه را بازگو می کند، تقریبا مثل این است که آن را در سینما ببینیم. با نگاه کردن به ستون صخره‌ها، و فسیل‌های این محل، روز حادثه در برابر چشمان ما پدیدار می‌شود."

این نظریه که یک تکه سنگ تقریبا ۱۲ کیلومتری به سیاره ما برخورد کرد و عامل آخرین انقراض انبوه بود مقبولیت گسترده دارد.

محل برخورد در خلیج مکزیک در شبه جزیره یوکاتان شناسایی شده است. محوطه تانیس سه هزار کیلومتر از محل برخورد فاصله دارد، اما انرژی حاصل از برخورد چنان زیاد بود که در سطح وسیع خرابی به بار آورد.

سایت داکوتای شمالی ملغمه‌ای از فسیل‌هاست.

بقایای حیوانات و گیاهان ظاهرا با امواج رودی که لرزش زمین به راه انداخت با هم قل خورده‌اند تا در تلی از رسوبات آرام بگیرند. ارگانیسم‌های آبزی با موجودات ساکن خشکی مخلوط شده‌اند.

ماهیان خاویاری و پارویی در این مجموعه در هم تنیده نقش کیلدی دارند. ذرات کوچکی به آبشش آنها چسبیده است. اینها اجرام کروی از جنس سنگ مذاب هستند که از محل برخورد پرتاب شده و در اطراف سیاره سقوط کرده‌اند. با ریختن این ذرات به رودخانه ماهی‌ها آن را استنشاق کردند.

ارتباط این اجرام کروی از نظر شیمیایی و همچنین با تاریخ گذاری رادیومتریک به محل برخورد در مکزیک گره زده شده، و در دو ذره استخراج شده از صمغ فسیل درختان ناسرگی‌های ریزی دیده می‌شود که نشان دهنده سرمنشأ فرازمینی آن است.

پروفسور فیل منینگ، سرپرست دکترای آقای دی‌پالما در منچستر، می‌گوید: "وقتی متوجه شدیم که درون این اجرام کروی، ناسرگی‌های کوچک وجود دارد، آن‌ها را در آزمایشگاه سینکروترون پرتو ایکس واقع در نزدیکی آکسفورد تجزیه و تحلیل شیمیایی کردیم."

"ما توانستیم با تجزیه و ترکیب مواد آن را شناسایی کنیم. همه شواهد، همه داده های شیمیایی، در این مطالعه قویا حاکیست که تکه‌ای از آن سیارک جلو چشم ماست؛ سیارکی که کار دایناسورها را تمام کرد."

وجود محوطه تانیس و ادعاهای مربوط به آن، اولین بار در سال ۲۰۱۹ در مجله نیویورکر منتشر شد. این موضوع باعث خشم در آن زمان شد.

در دنیای علم معمولا الزامی است که اکتشافات جدید ابتدا در یک مجله علمی منتشر شود. تاکنون چند مقاله که سایر محققان آنها را بازبینی کرده‌اند متشر شده است، و تیم حفاری همانطور که فرآیند پرزحمت استخراج، آماده‌سازی و توصیف فسیل‌ها را جلو می برد، وعده‌ مقالات خیلی بیشتری را می‌دهد.

بی‌بی‌سی برای ساخت برنامه تلویزیونی خود از مشاورانی که در این مطالعه حضور ندارند برای بررسی تعدادی از یافته‌ها دعوت کرد.

پروفسور پال بارِت از موزه تاریخ طبیعی لندن فسیل پای دایناسور را بررسی کرد. او متخصص دایناسورهای اورنیتیشی (عمدتا گیاهخوار) است.

او می‌گوید: "این یک تسیلوسور است. از گروهی است که ما هیچ رکوردی از ظاهر پوست آن نداشتیم، و به وضوح نشان می دهد که این حیوانات مانند مارمولک‌ها خیلی پوسته پوسته بودند. آنها مانند هم‌عصران گوشتخوار خود پر نداشتند."

"این مثل حیوانی است که پایش خیلی سریع کنده شده. روی پا هیچ اثری از بیماری دیده نمی شود، هیچ اثری از پارگی پا مثل جای گاز گرفتگی یا کنده شدن تکه هایی از آن وجود ندارد."

"بنابراین واقع بیناترین نظریه این است که این حیوان به طور آنی کشته شده است."

سوال اصلی این است که آیا این دایناسور واقعا در همان روز برخورد سیارک و در اثر تلاطم ناشی از آن مرده است. تیم تانیس با توجه به موقعیت پا در رسوبات محل حفاری، فکر می‌کند که به احتمال زیاد چنین بوده.

اگر اینطور باشد، کشف بزرگی خواهد بود.

اما پروفسور استیو بوسات از دانشگاه ادینبورو می‌گوید که او هنوز تا حدودی به این نتیجه‌گیری مشکوک است.

او یکی دیگر از مشاوران بی‌بی‌سی در این مطالعه است. او می‌خواهد استدلال‌های ارائه‌شده در مقالات بیشتری را ببیند. او مایل است برخی از دیرین‌شناسان با تخصص‌های بسیار خاص به سایت بروند تا ارزیابی مستقل خود را ارائه دهند.

پروفسور بوسات می‌گوید برای مثال این احتمال هست که حیواناتی که قبل از برخورد مرده‌اند، در اثر تلاطم ناشی از آن حادثه جابجا و سپس به گونه‌ای دفن شده‌اند که مرگ آنها همزمان به نظر برسد.

"آن ماهی‌هایی که در آبشش اجرام کروی دارند، مسلما در اثر برخورد سیارک مرده اند. اما برای برخی از ادعاهای دیگر - می‌توانم بگویم که شواهد جسته گریخته زیادی برای آنها هست که هنوز توسط هیات داوران تایید نشده."

مستند "دایناسورها: روز آخر با سِر دیوید اتنبورو" ساعت ۱۸:۳۰ روز ۱۵ آوریل به وقت بریتانیا از کانال یک بی‌بی‌سی پخش خواهد شد.

نسخه ای از آن هم برای شبکه پی‌بی‌اس آمریکا ساخته شده که بعدا پخش می شود.